صورت بندی راهکارهای کلامی-سیاسی در قاعده مندیِ رقابت‌های سیاسی در جمهوری اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشگاه باقرالعلوم

چکیده

این مقاله با نگاهی کلان در صدد بیان راهکارهای کلامی قاعده­ مندی رقابت‌های سیاسی بر اساس روش اجتهاد کلامی و چارچوب نظری رقابت درون رژیم است. در این جهت، پیشنهاد مقاله توجه راهبردی به اضلاع هندسه­ ی کلامی و ارائه­ ی راهکارهایی مانند کلام سیاسی اعتدالی-انفکاکی، مشارکت سیاسی حداکثری بر پایه­ ی مشروعیت ترکیبی الهی مردمی، بسط تکثر و آزادی سیاسی، مدارای اسلامی و تربیت سیاسی دینی است که هر یک می­ تواند زوایایی از قاعده­ مندی را پوشش دهد. ایده­ ی مقاله در کلام سیاسی اعتدالی انفکاکی که در میانه­ ی حداکثری مطلق و حداقلی سکولاریستی است، متوجه انفکاک قلمرو دین در عرصه­ های مختلف زیستی و ساحت­ های مدیریتی بر پایه­ ی واقعیت ­های متنی و فرامتنی اسلام است. در مشروعیت الهی-مردمی نیز پذیرش و رضایت اکثریت مردم در کنار اصل فقاهت جزء العله برای مشروعیت حکومت فقیه است و بدون آن اعمال اقتدار حاکمیت، شرعی نیست. از سوی دیگر، در اسلام تکثر سیاسی با رعایت قانون­مندی­ های جامعه­ ی دینی مورد پذیرش است و آیات 13 سوره­ ی حجرات، 48 سوره­ ی مائده و 251 سوره­ ی بقره بر تکثر دلالت دارند. مدارا و تربیت سیاسی دینی نیز در تنظیم محیط و رفتار سیاسی در جامعه­ ی دینی مؤثر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Formulating the Political-Theological Rules: The Systematic Nature of Political Competitions

نویسنده [English]

  • Ali Aghajani
Bagher-al-Olum University
چکیده [English]

The systematic nature of political competitions is regarded as one of the challenges of political systems, especially the religion-based political system. This paper aims at presenting theological approaches founded on theological jurisprudence and the theoretical framework of competition within the regime. To achieve this, the article suggests strategic focus on the vertices of theological geometry and proposes solutions such as the moderate and diverse political theology, the maximum political participation based on the divine-communal legitimacy, and the development of plurality and political freedom, Islamic broadmindedness, and religious political education, each of which can cover some aspects of such systems. The focus of article on the moderate and diverse political theology which includes an extreme end of absolute nature and on the other end a secularist minimum explains the separation of religion in various biological fields and areas of management based on the textual and metaphysical facts of Islam; in this respect, apart from the obligatory rulings, in Islamic view, a significant part of human life is separate from religious obligations and is distinguishable; there are generalities in all fields; in some areas generalities exist with some details. In the divine and public legitimacy the acceptance and satisfaction of the majority of the people is regarded as the judicial principle of “part of cause “for the legitimacy of judicial authority and government without which such authority cannot be considered legitimate and cannot be exercised. On the other hand, in Islam, political plurality is accepted in accordance with the laws of the religious community. And the verses 13 of Hijab Sura, 48 of Ma'edeh Surah, and 251 of Baqarah imply pluralism. Religious and political tolerance also contributes to systematizing the environment and political behavior of the religious community. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Being Systematic
  • Political Competition
  • Politics
  • Moderate and Diverse Political Theology
  • Political Pluralism
  1. اپتر، دیوید؛ اندرین، چالز. (1387). نظریه‌های تکثرگرا و گروه‌های اجتماعی، ترجمه‌ی میرقاسم بنی هاشمی، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره‌ی 4.
  2. افتخاری، اصغر. (1380). درآمدی بر نسبت رقابت سیاسی با سرانه ناامنی، در مجموعه مقالات و چالش‌های سیاسی در ایران امروز، جلد اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  3. آذری قمی، احمد. (1371). ولایت فقیه از دیدگاه قرآن، چاپ اول، قم: مؤسسه‌ی مطبوعاتی دارالعلم.
  4. آقاجانی، علی؛ بهروزی لک، غلامرضا. (1396). تأملی در چگونگی تأثیر مناقشات کلام سیاسی بر رقابت‌های سیاسی (با تأکید بر دوره تأسیس نظام جمهوری اسلامی ایران؛ 60-57)، مجله‌ی علمی-پژوهشی علوم سیاسی، شماره‌ی 78.
  5. آقاجانی، علی. (1397). صورت‌بندی تأثیر مناقشه کلامی سیاسی «قلمرو دین» بر رقابت‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران، مجله‌ی علمی-پژوهشی سیاست متعالیه، شماره‌ی 20.
  6. برقی، ابوجعفر. (1371 ق). المحاسن، 2 جلد، چاپ دوم، قم: دار الکتب الإسلامیه.
  7. ترابی، یوسف. (۱۳۸۹). اجماع نظر نخبگان سیاسی و توسعه در جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  8. تسنیم. (۹۳/۴/۱). گفتگو با حجت‌الاسلام عسگر دیرباز، عضو مجلس خبرگان رهبری.
  9. تقوی اشتهاردی، حسین. (1376). تنقیح الأصول، جلد دوم، چاگ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  10. جمالی، مصطفی. (1390)، هویت علوم انسانی اسلامی؛ از دیدگاه روش‌شناختی، پژوهش، سال سوم، شماره اول.
  11. جوادی آملی، عبدالله. (1388). تفسیر تسنیم، تحقیق عبدالکریم عابدینی، چاپ اول، قم: اسراء.
  12. جوادی آملی، عبدالله. (1373). شریعت در آینه معرفت، تهران: مرکز نشر رجا.
  13. جوان آراسته، حسین. (1383). مبانی حاکمیت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قم: دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
  14. حسینی همدانی، سید محمدحسین. (1414 ق). انوار درخشان، تهران: کتاب‌فروشی لطفی.
  15. خامنه‌ای، سید علی. (1380). بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، قابل دسترسی در: 23/12/1380 http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8869.
  16. خمینی، روح‌الله. (1384). تفسیر قرآن مجید، برگرفته از آثار امام خمینی (ره)، محقق سید محمدعلی ایازی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر امام خمینی.
  17. خمینی، روح‌الله. (1368). صحیفه امام، چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  18. رضائیان، علی. (۱۳۸۳). اصول مدیریت، تهران: انتشارات سمت.
  19. سبحانی، جعفر. (1427 ق). مفاهیم القرآن، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
  20. سید رضى، محمد. (1414 ق). نهج البلاغه، در یک جلد، چاپ اول، قم: مؤسسه نهج‌البلاغه.
  21. شفیعی، محمود. (1389). جامعه‌شناسی سیاسی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق.
  22. طالقانی، سید محمود. (1360) پرتوی از قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  23. طباطبایی. (1373). ترجمه المیزان، سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  24. طوسى، ابوجعفر. (1374). الأمالی، در یک جلد، چاپ اول، قم: دار الثقافه.
  25. عظیمی دولت‌آبادی، امیر. (۱۳۸۷). منازعات نخبگان سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  26. علی دوست، ابوالقاسم. (1389). گستره‌ی شریعت، مجله‌ی قبسات، شماره 32 ‎.
  27. علی دوست، ابوالقاسم. (1381). فقه وعقل، چاپ اوّل، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
  28. عمید، حسن. (1379). فرهنگ فارسی عمید، چاپ هجدهم، تهران: امیرکبیر.
  29. عمید زنجانی، عباسعلی. (1387). کلیات حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات مجد.
  30. البستانی، فؤاد افرام. (1370). فرهنگ أبجدی عربی-فارسی، مترجم رضا مهیار، تهران: اسلامی.
  31. فولادی، مسعود. (۱۳۹۲). چارچوب‌های قانونی رقابت سیاسی از منظر امام خمینی (س)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  32. کوهن، کارل. (1373). دموکراسی، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران: خوارزمی.
  33. کلینى، ابوجعفر. (1407). اصول کافی، 8 جلدی، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  34. مازندرانى، محمد صالح. (1382 ق). شرح الکافی، 12 جلد، چاپ اول، تهران: المکتبه الإسلامیه.
  35. مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۸). نظریه‌ی سیاسی اسلام، چاپ دوم، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  36. مطهری، مرتضی. (۱۳۶۸). مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، قم: صدرا.
  37. معین، محمد. (1383). فرهنگ معین، تهران: بوستان توحید.
  38. مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  39. مکارم شیرازی، ناصر. (1379). اخلاق در قرآن، قم: مدرسه امیرالمؤمنین.
  40. موسوى الیگودرزى، سید مهدى. (1387). درآمدى بر تربیت سیاسى از دیدگاه قرآن کریم، مجله راه تربیت، سال دوم، ش پنجم.
  41. نصری، عبدالله. (1۳۷۸). انتظار بشر از دین: بررسی دیدگاه‌ها در دین‌شناسی معاصر،تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.