,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
10.29252/piaj.2022.224989.1170
چکیده
با توجه به چرخش ریشههای نزاع بینالمللی از میدان رقابتهای «ایدئولوژیک» به سمت «تسخیر منابع انرژی»، به ویژه در سالهای بعد از جنگ سرد و همچنین کاهش اهمیت «ژئوپولیتیک» به نفع رویکردهای «ژئواکونومیک»، پژوهش حاضر در صدد صورتبندی مفهومی این مسأله بود که طرحهای اقتصادی ترکیه و روسیه در آسیای مرکزی حامل چه فرصتها و تهدیدهای محتملی برای ایران میباشد. مسأله بر این بنیاد نظری استوار است که هر گونه تلاش برای کسب جایگاه برتر منطقهای و بینالمللی قبل از هر چیز در گرو تسلط بر منابع انرژی و خطوط لولهی انتقال آن میباشد. برای سنجش این ادعا با استفاده از روش تحلیل مضمون و از نوع ماتریس مضمون با انجام مشاهدهی غیرمستقیم (واکاوی متون)، دادههای پژوهش به صورت روش نمونهگیری هدفمند از روی متون موجود گردآوری و از طریق کدگذاری موضوعی، سعی شد تا مضامین فرصتها و تهدیدات طرحهای اقتصادی روسیه و ترکیه در آسیایمرکزی برای ایران شناسایی و در نهایت برحسب وجوه اشتراک و افتراق با یکدیگر مورد مقایسه و تحلیل قرار داده شود. یافتههای پژوهش نشان داد که وجه اشتراک طرحهای اقتصادی ترکیه و روسیه در آسیایمرکزی برای ایران از حیث فرصت، افزایش اهمیت ژئواکونومیکی ایران و گسترش روابط ایران با کشورهای درگیر طرحهای اقتصادی مذکور است. همچنین، وجه افتراق طرحهای اقتصادی روسیه و ترکیه در آسیایمرکزی برای ایران از حیث تهدید، داشتن تبعات منفی سیاسی و اقتصادی بواسطه اجرای طرحهای اقتصادی روسیه، ناهمخوانی سیاستهای توسعهای ایران و ترکیه در آسیایمرکزی و تضعیف شدن موقعیت ایران به واسطه دنبال نمودن سیاستهای غربگرایانه در منطقه از سوی ترکیه میباشد. جهت اعتبارسنجی یافتههای کیفی از روش ممیزی و تشکیل گروه کانونی و برای پایاییسنجی آن از قابلیت تکرارپذیری و نیز قابلیت انتقال یا تعمیمپذیری استفاده شده است.
- کریمی پور، داوود و سید امیر نیاکوئی (1396)، «نقش دیپلماسی انرژی در سیاست خارجی: مطالعه تطبیقی روسیه و قطر»، پژوهشهای راهبردی سیاست، دوره 6، شماره 22.
- صادقی، سید شمس الدین (1391)، راهبرد سیاست انرژی روسیه در اوراسیا، فرصتها و موانع، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره اول
- دانش نیا، فرهاد (1390)، کاربرد نظریه بازیها و نهادگرایی نئولیبرال در تحلیل رفتار بازیگران اصلی اوپک گازی، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال8، شماره1
- ولی قلی زاده، علی؛ ذکی، یاشار (1387)، بررسی و تحلیل جایگاه ژئوپلتیکی و ژئواکونومیکی ایران برای کشورهای CIS،فصلنامه ژئوپلتیک، سال چهارم، شماره3، پاییز و زمستان 1387، ص 56-21
- فرهادی، محمد (1400)، واکاوی طرحهای اقتصادی ترکیه در آسیایمرکزی از منظر فرصتها و تهدیدات برای ایران، فصلنامه مطالعات آسیایمرکزی و قفقاز، سال27، شماره116.
- فرهادی، محمد (1401)، مطالعه تطبیقی فرصتها و تهدیدات طرحهای اقتصادی چین و روسیه در آسیایمرکزی برای ایران، فصلنامه اوراسیای دانشگاه تهران، شماره 16
- Omelicheva, Mariya (2018), " Russia's Foreign Policy in Central Asia. Routledge". Routledge, Edited by Andrei P. Tsygankov, Available at: file:///C:/Users/asus/Downloads/OmelichevaRussiaFPinCentralAsia.pdf, (Accessed on: 16/9/2020)
- Götz, R. (2020), Russia and the energy supply of Europe. The Russian energy strategy to 2020. Dostupné na http://www. swp-berlin. org/common/get_ document. php.
- Уляницкий В.А. (1911), Международное право (вместо литографированного издания лекций). – Томск, 1911 // Золотой фонд рос- сийской науки международного права. Т. 3. – М. Междунар. отношения, 2010. – С. 55. (Дата обращения, 23/7/2021)
- Юлия Дмитриева,(2017) Евразийский экономический союз: становление, развитие, значение, Института менеджмента ОГУ.Оренбург, 2017, адрес: http://Eurasian-studies.org/archives/3267, ( дата обращения, 10/4/2020)
- ЗолотареваиСеменищева (2019), Внешняя Торгоиля евразийслого экономического союза статистика достижений за пять лет file:///c:/users/asus/downloads/vneshnyaya-torgovlya-evraziyskogo-ekonomicheskogo-soyuza-statistika-dostizheniy-za-pyat-let%20(1).pdf
- уляницкий в.а. международное право (вместо литографированного издания лекций). – томск, 1911 // золотой фонд рос- сийской науки международного права. т. 3. – м.: междунар. отношения, 2010. – с. 55.
- Winrow, G (2019), “The Southern Gas Corridor and Turkey’s Role as an Energy Transit State and Energy Hub”, Insight Turkey, Vol. 15, N°1, (2019), Available at:(http://file.insightturkey.com/Files/Pdf/ insight-turkey-vol_15_no_1_2019_winrow.pdf.),( Accessed on:6/14/2020)
- Князев (2016), Турция в Центральной Азии: традиции и парадигмы, https://www.gumilev-center.ru/turciya-v-centralnojj-azii-tradicii-i-paradigmy-4
- Елена Косолапова) 2015), Тюркоязычные страны на пути к интеграции, https://www.trend.az/casia/kazakhstan/2432673.html
- Дина Малышева Россия и Турция в Центральной Азии: партнерство или соперничество? [Электронный режим]. - Режим доступа:( Availableat: http://russiancouncil.ru/analytics-and-comments/analytics/rossiya-i-turtsiya-v-tsentralnoy-aziipartnerstvo-ili-sopern/), (Accessed on: 15/5/2021)
- Арестакес Симаворян) 2018), турция и сотрудничество диаспор тюркоязычныч странб , ( Available at: http://www.noravank.am/rus/articles/detail.php?ELEMENT_ID=17412), (Accessed on: 14/7/2020)