نویسندگان
1
استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه مفید
2
دکتری علوم سیاسی گرایش مسایل ایران
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
10.29252/piaj.2022.221546.1063
چکیده
این پژوهش سیر تاریخی ظهور مفهوم دولت در زبان زمانه را در نیمه نخست قرن سیزده قمری یعنی دوره جانشینِ مؤسس سلسله قاجار بررسی میکند. پرسش محوری پژوهش این است که با ورود ایران به دوران آستانهای خود تا چه میزان تحولات مربوط به این بحران، در کاربرد مفهوم دولت، در متون آن دوره، بازتاب زبانی داشته و کدام لایههای معنایی آن تقویت و کدامیک حذف یا جابهجا شدهاند؟ مدعای ما این است که مفهوم قدیم دولت در این دوره، با اضطراب حاصل از بحرانِ واقعشدن در آستانه زمان تاریخی و مواجهه با مفهوم جدید، برای نخستینبار درون هالهای سنگین از ابهام قرار گرفت؛ ابهامی که در عمل، زنگ آغاز پایان مفهوم ثابت و منجمد از دولت را که ادعای ازلیت و ابدیت میکرد، به صدا در آورد. از همین نقطه، زمینه چالش سهمگین میان دو فهم از مفهوم قدیم و جدید دولت بهتدریج تکوین یافت. برای این منظور، خواهیم کوشید با بهرهگیری از کلیات نظریه تاریخ مفهومی راینهارت کوزلک آلمانی لایههای معنایی مفهوم دولت و ظهور زبانی - بیانی آنها در مواجهه با بحران نوپدید عارض بر دولت یعنی بحران جنگهای ایران و روسیه را در آثار نویسندگان دوره مذکور بکاویم.
- آصف، محمد هاشم (1382)، رستم التواریخ، تصحیح: میترا مهرآبادی، تهران: دنیای کتاب
- ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1385)، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، جلد سوم، تهران: طرح نو، چاپ سوم
- اعتضاد السلطنه، علیقلی میرزا (1370)، اکسیر التواریخ، به اهتمام جمشید کیان فر، تهران: مؤسسه انتشارات ویسمن
- اعتمادالسلطنه، میرزاحسن خان (1357)، صدرالتواریخ، به کوشش محمد مشیری، تهران: انتشارات روزبهان
- اصفهانی، میرزا ابوطالب خان (1373)، مسیر طالبی یا سفرنامه میرزا ابوطالب خان، به کوشش حسین خدیو جم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
- باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1362)، سیاست و اقتصاد عصر صفوی، تهران: انتشارات صفی علیشاه، چاپ سوم
- بدیعی، پرویز (1370)، نامه فتحعلیشاه قاجار به فرزندش عباس میرزا، مجله گنجینه اسناد، شماره 1 ، 11 تا 15
- جهانگیر میرزا (1384)، تاریخ نو (شامل حوادث دوره قاجاریه از 1240 تا 1267)، مصحح: عباس اقبال، تهران: نشر علم
- زرگری نژاد، غلامحسین (1395)، سیاستنامههای قاجاری (سی و یک اندرزنامه سیاسی عصر قاجار) جلد اول و دوم، تهران: نگارستان اندیشه
- ژوبر، آمده (1347)، مسافرت در ارمنستان و ایران، ترجمه علی قلی اعتماد مقدم، تهران: بنیاد فرهنگ ایران
- شوشتری، میر عبداللطیف خان (1363)، تحفه العالم و ذیل التحفه، به اهتمام صمد موحد، تهران: چاپ طهوری
- شیرازی، ابوالحسن خان (1364)، حیرت نامه (سفرنامه ابوالحسن خان ایلچی به لندن) به کوشش حسن مرسل وند، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا
- طباطبایی، سید جواد (1385)، مکتب تبریز و مبانی نظریه تجددخواهی، تبریز: ستوده
- طباطبایی، سید جواد (1382)، سقوط اصفهان به روایت کروسینسکی، تهران، نشر نگاه معاصر،
- قائممقامی، جهانگیر (بی تا)، نامههای پراکنده قائممقام، تهران: چاپ زر
- قائممقام، میرزا ابوالقاسم (بی تا)، منشآت، گردآورنده: شاهزاده معتمدالدوله حاج فرهاد میرزا، تهران: کتابفروشی علمیه اسلامیه طهران
- کربن، هانری (1384)، مقالات هانری کربن (مجموعهای از مقالات به زبان فارسی)، گردآوری و تدوین، محمد شاهجویی، زیر نظر شهرام پازوکی، تهران: حقیقت
- کربن، هانری (1346)، مکتب شیخی از حکمت الهی شیعی، مترجم، فریدون بهمنیار، تهران، نشر تابان
- کشفی، سید جعفر (1375)، میزان الملوک و الطوائف و صراط المستقیم الی سلوک الخلائف، به کوشش عبدالوهاب فراتی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
- گرمرودی، میرزا فتاح خان (1347)، سفرنامه، به کوشش فتح الدین فتاحی، تهران: چاپخانه بانک بازرگانی ایران
- لاچینی، ابوالقاسم (بی تا)، احوالات و دستخطهای عباس میرزا، تهران: بنگاه مطبوعاتی افشاری
- مدرسی چهاردهی، مرتضی (1326)، «رساله داستان احوال و آثار شیخ احمد احسایی»، دانشنامه، خرداد 1326 - شماره 1 از 121 تا 169
- Elias Jose Palti (Winter 2011) Reinhart Koselleck His Concept of the Concept and Neo-Kantianism: Contributions to the History of Concepts: 6, No. 2.
- Hartmut Lehmann And Melvin Richter (1996), The Meaning Of HistoricalL Terms And Concepts (New Studies On Begriffsgeschichte) Published by the German Historical Institute.
- Koselleck, Reinhart (1988), Critique and Crisis, Enlightenment and the Pathogenesis of Modern Society, , The MIT Press Cambridge, Massachusetts
- Koselleck, Reinhart (2004), Futures past (on the semantics of historical times)Translated and with an Introduction by Keith Tribe, Columbia University Press.
- lain Hampsher-monk and others (1998), History of Concepts: Comparative Perspectives, Amsterdam Univcrsirv Press, Amsterdam.
- Olsen, Niklas (2012), History in the Plural An Introduction to the Work of Reinhart Koselleck, Published by Berghahn Books