وضعیت استثنائی وکرونارانگیِ سیاست

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 علوم سیاسی،‌دانشکده حقوق و علوم سیاسی،‌دانشگاه فردوسی،‌ مشهد،‌ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

10.29252/piaj.2021.221160.1054

چکیده

همه‌گیری کروناویروس با تغییر در ساحت زیست شهروندان، اغلب دولت‌ها را به اعلام «وضعیت استثنائی» و اِعمال محدودیت‌های فراوان برای مقابله با گسترش این ویروس واداشت. اگرچه نمی‌توان از تلقی مشترک دربارۀ «وضعیت استثنائی» به‌عنوان یک موقعیت سخن گفت، اما اعلام وضعیت استثنائیِ مدنظر متفکرانی هم‌چون میشل‌فوکو، کارل‌اشمیت و جورجوآگامبن همواره به سودِ افزوده‌شدن بر قدرت حاکمِ مستقر تفسیر شده است. در این نوشتار، ضمن ایضاحِ نظری وضعیت استثنائی، به اثرات سیاسی و حقوقی اعلام چنین وضعیتی در کشور فرانسه و مقایسۀ آن با ایران پرداخته می‌شود. پرسش اساسی این نوشتار این است که نتایج سیاسی-زیستیِ اعلامِ وضعیت استثنائی در کشور فرانسه و ایران چگونه به افزایش اختیارات دولت، محدودیت آزادی شهروندان و صف‌آرایی جامعۀ مدنی در برابر حاکمیت دولت منجر شده است. به‌نظر می‌رسد قدرت دولت‌ها با اعلام وضعیت استثنائی به منظور تنظیم ساحت زیستی- سیاسی جمعیت افزایش یافته است. وضعیت استثنائی اعلام شده در فرانسه در ذیل دشوارۀ «مصلحت  دولت» به ایجاد نظم پلیسی- نظامی در جامعه منجر شده، مساله‌ای که قاعده‌مندیِ زیست روزمرۀ شهروندان را به حالت تعلیق درآورده و سایۀ تداوم وضعیت استثنائی را با دائمی‌کردن ترس میان جمعیت مستقر کرده است. وضعیت استثنائی ایجادشده پس از همه‌گیری کرونا در ایران، اگرچه نه به وضوح و تعیین‌کنندگیِ کشور فرانسه، اما تغییرات سیاسی اثرگذاری را به‌وجودآورده که برهم‌زنندۀ نظم سابق اجتماعی به‌شمار می‌رود. در هردو کشور مورد بررسی، کرونا هم‌چون رانه‌ای اساسی، تبدیل به موتور محرکه‌ای شده که با اعلام وضعیت استثنائی، مناسبات قدرت را به سود حاکیت دولت، تغییر داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

State of exception and Coronation of corona in politics

نویسندگان [English]

  • mohadeseh jazaei 1
  • reza najafzadeh 2
1 political science, ferdowsi university , Mashhad, Iran
2 shahid beheshti
چکیده [English]

The coronavirus epidemic, has forced most states to declare a "state of exception". Although it is not possible to speak of a common understanding of this situation; But the declaration of a state of exception has been interpreted by thinkers such as Michel Foucault, Karl-Schmitt, and Giorgio Agamben in favor of increasing the established ruling power. While theoretically explaining the exceptional situation, the political and legal effects of declaring such a situation in France and its comparison with Iran are discussed. The main question of this article is how the political-biological consequences of declaring a state of exception in France and Iran have led to an increase in government powers, restrictions on the freedom of citizens, and ultimately the alignment of civil society against state rule. The state of exception declared in France under the "public interest" has led to the establishment of a police-military order in society, which has suspended the daily life of its citizens and cast a shadow over the continuation of the state of exception by perpetuating fear among the population. The exceptional situation created after the corona epidemic in Iran, although not as definite as in France, has produced dramatic political changes that are considered to be disruptive to the former social order. In fact, in both countries, the corona has become the driving force behind by declaring a state of exception, it has changed power relations in favor of government sovereignty.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : State of Exception
  • Coronavirus
  • Carl Schmitt
  • Government Interest
  • Coronation of corona

مراجع

  • آزادارمکی، تقی (1399)، گفتارهایی در مورد کرونای ایرانی، بی­جا.
  • استوکر، جری؛ مارش، دیوید (1378)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمدحاج یوسفی، تهران: مطالعات راهبردی.
  • اشرف نظری،‌ علی (۱۳۹۴)، بازخوانی انتقادی مفهوم امرسیاسی در نظریه کارل اشمیت،‌ فصلنامه سیاست،‌ دوره چهل و پنجم،‌ شماره ۴ صص ۹۹۱-۱۰۱۴.
  • اشمیت، کارل (1390)، الهیات سیاسی، ترجمه لیلا چمن خواه، تهران: نگاه معاصر.
  • -------- (1391)، الهیات سیاسی2، ترجمه لیلا چمن خواه، تهران: نگاه معاصر.
  • ------- (1392)، امر سیاسی، ترجمه سهیل صفاری، تهران: نگاه معاصر.
  • آگامبن، جورجو (1395)، وضعیت استثنائی، ترجمه پویا ایمانی، تهران: نی.
  • بیگ‌زاده، ابراهیم و دیگران (1399)، معضل کرونا در آئینه حقوق بین‌الملل، فصلنامه تحقیقات حقوقی، ویژه‌نامۀ حقوق و کرونا.
  • پشمی، بهرام (1399)، تعلیق تعهدات حقوق بشری دولت‌ها در وضعیت‌های اضطراری عمومی؛ بحران کووید19، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، دورۀ بیست‌ودوم، شمارۀ 67.
  • پورچناری، عبداله (1399)، دولت وبیماری کروناویروس (کووید-19)؛ دلالت‌های بازگشت به وضع طبیعی، فصلنامه علمی رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، دوره دوازدهم، شماره دوم.
  • تاجیک، محمدرضا (1379)، مدیریت بحران: نقدی بر شیوه‌های تحلیل و تدبیر بحران در ایران، تهران: فرهنگ گفتمان.
  • حق‌گو، جواد؛ سلیمانی، غلامعلی (1399)، «چگونگی رویارویی رسانه های دولتی ایران با بحران کرونا»، پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره 15، شماره چهارم، صص 96-73.
  • خالقی دامغانی، ‌احمد؛ ملک زاده، حمید (۱۳۹۲)، سیاست،‌ پایدیا و دولت، ‌امرسیاسی و بنیان بیناذهنی آن، ‌دولت پژوهی، سال دوم‌ ،‌شماره دوم، صص ۱۳۵-۱۶۶.
  • خلیلی، محسن (1399)، «بازی تاج‌وتخت کرونا؛ آموزه‌ای برای سیاست‌ورزی ایرانی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پانزدهم، شماره چهارم (118-73).
  • ساباین، جرج (1349)، تاریخ نظریات سیاسی، ترجمه بهاءالدین پازارگاد، تهران: امیرکبیر.
  • شاپین، استیون (1399)، «سناریوهای کووید-19: ترس آن می‌رود که کرونا بهانه‌ای شود برای پیش‌بردنِ بیش‌تر خودکامگی»، اندیشۀ پویا ، سال نهم، شماره‌66.
  • قدیری نوفرست، علی؛ سینائی، وحید (1400)، بحران کرونا؛ تغییر یا تداوم الگوهای حکمرانی در دولت جمهوری اسلامی ایران، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال شانزدهم، شمارۀ 2، صص 175-220.
  • قزلسفلی، محمدتقی (1399)، سیاست کرونا مابین رتروتوپیا و اتوپیا، تهران: انتشارات امید صبا.
  • ماکیاولی، نیکولو (1388)، گفتارها، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
  • محمدپور، احمد (1397)، ضدروش، زمینه‌های فلسفی و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی، تهران: لوگوس.
  • مظلوم‌زاده، ابوالفضل (1399)،ذ«ویروس کرونا با اعتراض‌های سیاسی چه کرد؟»، در کتاب: گروه نقد اقتصاد سیاسی [گردآورنده و به‌کوشش] کرونا از منظر اقتصاد سیاسی، نشر الکترونیک [pecritique.com].
  • ملک زاده، حمید (۱۳۹۸)، کارل اشمیت:‌ مطالعه‌ای در امر سیاسی ، پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، سال نوزدهم،‌ شماره هفتم،‌ صص ۲۷۳-۲۸۸.
  • نجف زاده، رضا (1393)، زیست قدرت در اندیشه سیاسی فوکو، آگامبن و نگری: از جامعه انضباطی تا جامعه کنترلی جهانی، جستارهای سیاسی معاصر، سال پنجم، شماره چهارم.
  • نصیری، حامد (1399)، بحران کرونا به مثابۀ مجالی برای بازاندیشی در وضعیت سیاست اکنون، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پانزدهم، شماره دوم.
  • والت، استفن (1399)، «دنیایی بسته‌تر، کم‌رونق‌تر و آزادتر»، اندیشۀ پویا، سال نهم، شماره‌66.
  • Agamben, G. (2000), Means without end: note on politics, theory of bounds, Minneapolis: University of Minnesota.
  • Agamben, G (1998), Homosacer: Stanford University press.
  • Ellermann, Antje (2009), Undocumented migrants and resistance in the state of exception, university of British Columbia.
  • Gullì, b . The Sovereign Exception: Notes on Schmitt's Word that Sovereign is He Who Decides on the Exception, Glossator, Volume 1, 23-33 (2009)
  • McConkey Michael. Anarchy, Sovereignty, and the State of Exception Schmitt’s Challenge. The Independent Review, v. 17, n. 3, Winter 2013 (415- 428)
  • Agamben, G. 2020a. Giorgio Agamben. The State of Exception Provoked by an Unmotivated Emergency. Positions Politics, 26 February. http://positionswebsite.org/giorgio-agamben-the-state-of-exception-provoked-by-an-unmotivated-emergency/.
  • Agamben, G., 2020b. Clarifications. An und für sich, 17 March. https://itself.blog/2020/03/17/giorgio-agamben-clarifications/.
  • Bargués, P., 2020. Containing Coronavirus: Resilience in Times of Catastrophe. E-International Relations, 23 March. https://www.e-ir.info/2020/03/23/containing-coronavirus-resilience-in-times-of-catastrophe/.
  • Demetri, F., 2020. Biopolitics and Coronavirus, or Don’t Forget Foucault. Naked Punch, 21 March. http://www.nakedpunch.com/articles/306.
  • Enloe, C., 2020. COVID-19: “Waging War” Against a Virus is NOT What We Need to Be Doing. Women’s International League for Peace and Freedom (WILPF), 23 March. https://www.wilpf.org/covid-19-waging-war-against-a-virus-is-not-what-we-need-to-be-doing/?fbclid=IwAR1uSe7SwGV6MfNriXWNwz4mXHy7cf-Eenz9_hKVaFLLuP7jIaBr2rfvCJI.
  • Furedi, F., 2020. A Disaster without Precedent. Spiked-Online, 20 March. https://www.spiked-online.com/2020/03/20/a-disaster-without-precedent/.
  • Goupy, M. The state of exception theory of Carl Schmitt and the ambivalent criticism of liberalism. Z Politikwiss 28, 395–408 (2018). https://doi.org/10.1007/s41358-018-0142-3
  • Harari, Y. N., 2020. The World after Coronavirus. Financial Times, 20 March. https://www.ft.com/content/19d90308-6858-11ea-a3c9-1fe6fedcca75?fbclid=IwAR3J79luuIcOq2bnthqQcQ8mWlJc1sj8y0GEeWBr3U_oy-dXQbH60vfgVd8.
  • Kothari, A. et al., 2020. Coronavirus and the Crisis of the Anthropocene. Ecologist, 27 March. https://theecologist.org/2020/mar/27/coronavirus-and-crisis-anthropocene
  • Luisetti, Federico (2011), Carl Schmitt and Giorgio Agamben from Biopolitics to political romanticism, journal of philosophy of life, Vol.1, No.1.
  • Mills, Catherine (2006), Giorgio Agamben: the internet Encyclopedia of philosophy.
  • Mudde, C. 2020. ‘Wartime’ Coronavirus Powers Could Hurt Our Democracy―Without Keeping Us Safe. Guardian, 24 March. https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/mar/24/wartime-coronavirus-powers-state-of-emergency.
  • Philippopoulos- Mihalopoulos, A., 2020. Covid: The Ethical Disease. Critical Legal Thinking, 13 March. https://criticallegalthinking.com/2020/03/13/covid-the-ethical-disease/.
  • Runciman, D., 2020. Coronavirus Has Not Suspended Politics―It Has Revealed the Nature of Power. Guardian, 27 March. https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/mar/27/coronavirus-politics-lockdown-hobbes.
  • Sergie Prozorov (2014), Agamben and politics: a critical introduction, Edinburg University Press.
  • Sotiris, P., 2020. Against Agamben: Is a Democratic Biopolitics Possible? Critical Legal Thinking, 14 March. https://criticallegalthinking.com/2020/03/14/against-agamben-is-a-democratic-biopolitics-possible/.
  • Code de la santé publique
  • LOI n° 2020-290 du 23 mars 2020 d'urgence pour faire face à l'épidémie de covid-19 (1).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار