واکاوی قدرت نفوذ عربستان سعودی در منطقه و جهان اسلام و راهبرد مقابله با ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشگاه شهید بهشتی

10.29252/piaj.2021.101098

چکیده

منابع نفوذ و تأثیرگذار از ابزارهای نرم‌افزاری کشورها در اجرای راهبردها و پیگیری اهداف سیاست خارجی به‌ویژه در سطح منطقه‌ای می‌باشند. در خاورمیانه نیز بسیاری از کشورها در تلاش برای ایجاد و افزایش نفوذ و تاثیرگذاری خود در سطح منطقه و جهان اسلام می‌باشند. یکی از این کشورها عربستان سعودی است که با استفاده از ابزارها و منابع متنوع خود به دنبال افزایش نفوذ در منطقه و جهان اسلام و به ویژه مقابله با قدرت و نفوذ ایران می‌باشد. عربستان سعودی، نقش آفرینی ایران در تقویت محور مقاومت، نفوذ در شبه جزیره عربستان، عراق، لبنان، سوریه و تشکیل هلال شیعی و بسیاری عوامل دیگر را به عنوان مداخلهو نفوذ ایران در حوزه خاورمیانه عربی مطرح نموده و به شدت نگران تسلط ایران بر منطقه و کاهش قدرت خود است. به همین دلیل، علاوه بر قدرت نظامی و سخت، با استفاده از منابع و ابزارهای نفوذ و تأثیرگذار، به دنبال افزایش قدرت و نفوذ خود و پیگیری راهبرد منطقه‌ای مقابله با ایران می‌باشد.پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به دنبال واکاوی و تشریح منابع و ابزارهای قدرت و نفوذ عربستان سعودی در منطقه و جهان اسلام و در مقابله با ایران و در نهایت موانع و ضعف قدرت نفوذ عربستان در منطقه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Influence of Saudi Arabia in the Region and the Islamic World and the Strategy of Confronting Iran

نویسندگان [English]

  • hosain pourahmady 1
  • saber ghyiasi 2
  • asyeer ghaimy 2
1 دانشگاه شهیبد بهشتی
2 دانشگاه شهید بهشتی
چکیده [English]

Influential and influential sources are the software tools of countries in implementing strategies and pursuing foreign policy goals, especially at the regional level. In the Middle East, too, many countries are trying to build and increase their influence and influence in the region and the Islamic world. One of these countries is Saudi Arabia, which uses its various tools and resources to increase its influence in the region and the Islamic world, and especially to counter Iran's power and influence. Saudi Arabia cites Iran's role in strengthening the resistance axis, its influence in the Arabian Peninsula, Iraq, Lebanon, Syria, and the formation of the Shiite Crescent, among many other factors, as Iran's intervention and influence in the Arab Middle East Area and reduce your power. For this reason, in addition to military and hard power, using resources and tools of influence and influence, seeks to increase its power and influence and pursue a regional strategy against Iran. Therefore, the present study, using a descriptive-analytical method, seeks to analyze and explain the sources and tools of Saudi Arabia's power and influence in the region and the Islamic world and against Iran and ultimately the obstacles and weakness of Saudi influence in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saudi Arabia
  • Influence
  • Culture
  • Economic-Political Values
  • Foreign Policy
  • Iran
 
منابع
‒    ابراهیمی، نبی‌الله(1394)، «سلفیه وهابی؛ تمایزهای هویتی عربستان سعودی و ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، سال16، شماره 3، ص 148- 149.
‒    احمدی، یعقوب (1391)، «فرهنگ سیاسی جوامع اسلامی» (با تاکید بر بررسی وضعیت ارزش‌های رهاینده)، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال نهم، زمستان 1392، شماره 1.
‒    استنلی، استیگ (1392)، جامعه شناسی سیاسی قدرت در عربستان، ترجمه نبی الله ابراهیمی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
‒    اسدی، علی‌اکبر (1397) «عربستان سعودی و منطقه‌گرایی؛ از هژمونی‌گرایی تا موازنه سازی»، جستارهای سیاسی معاصر، سال نهم، شماره سوم.
‒    آرم، آرمینا (1395)، «ایران و عربستان، رقابت بر سر نفوذ در خاورمیانه»، فصلنامه سیاست، سال سوم، شماره 9، بهار 1395، صص 73-81.
‒    آقابخشی، علی‌اکبر و افشاری‌راد، مینو؛ فرهنگ علوم سیاسی، تهران، چاپار، 1386، چاپ دوم، ویرایش ششم، ص314.
‒    بجورکمن، ج. دبلیو (1989)، «مفاهیم کنترل: قدرت، نفوذ، اختیار»، ترجمه مرتضی مرتضوی و کیومرث مکانی، فصلنامه تحول اداری، دوره هفتم، شماره 34.
‒    تاجیک، محمدرضا (1377)، قدرت و امنیت در عصر پسامدرنیزم، انتشارات لقمان.
‒    جمال‌زاده، ناصر و آقائی، محمد (1394) «تاثیر ایران هراسی در رقابت تسلیحاتی اعضای شورای همکاری خلیج فارس»، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، شماره اول، بهار، صص47-19.
‒    درویشی، فرهاد و حاجی‌هاشمی، مرضیه (1395) «بررسی تطبیقی عملکرد دیپلماسی فرهنگی ایران و عربستان در خاورمیانه (2015-2001)»، مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، شماره 20.
‒    دو ورژه، موریس (1358)، جامعه شناسی سیاسی، ترجمه ابوالفضل قاضی، تهران، جاویدان.
‒    زنگنه، پیمان و حمیدی، سمیه (1395) «بازنمود ماهیت منطق حاکم بر کنشگری ایران و عربستان در بحران یمن»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال پنجم، شماره 18.
‒    ساعی، احمد؛ علیخانی، مهدی (1394)، «بررسی چرخه تعارض در روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی با تأکید بر دوره 1392 -1384»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال نهم، شماره 22.
‒    سیمبر، رضا و رحم‌دل، رضا (1393) «شالوده شکنی جدال های امنیتی ایران و عربستان (2014-2001)»، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
‒    شیخ‌الاسلامی، محمدحسن و سردار، حمید (1391) «الگوی مذهبی در دیپلماسی فرهنگی عربستان: مورد کاوی سازمان رابطه العالم الاسلامی»، پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال دوم، شماره چهارم.
‒    صادقی، حسین و احمدیان حسن (1389) «عربستان سعودی؛ از هژمونی نفتی تا رهبری منطقه ای»، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، سال دوم، شماره سوم، صص 170-137.
‒    عرب احمدی، امیر بهرام (1391)، «سیاست‌های مداخله جویانه عربستان در کنیا، تانزانیا و اوگاندا»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال 1، ش 3، ص 103-106.
‒    عطایی، فرهاد، منصوری مقدم، محمد (1392)، «تبارشناسی سیاست خارجی عربستان سعودی: راهبردی واقع‌گرایانه بر بستری هویتی»، فصلنامه روابط خارجی، سال 5، ش 1، ص 135- 137.
‒    فتاحی اردکانی، حسین، مسعود نیا، حسین و امام جمعه زاده، سید جواد (1397)، « تحلیل مفهوم قدرت و منابع تشکیل‌دهنده آن از دیدگاه جوزف نای(سخت، ترم و هوشمند)»، فصلنامه قدرت نرم، سال هشتم، شماره هیجدهم، بهار و تابستان 1397.
‒    قنبرلو، عبدالله (1390) «الگوهای قدرت نرم در خاورمیانه»، مطالعات قدرت نرم، سال اول، شماره اول.
‒    کوهکن، علیرضا و نزاکتی، فرخنده (1393) «دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی عربستان»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره 3، شماره سوم.
‒    کوئن، بروس (1372)، مبانی جامعه شناسی، ترجمه توسلی و فاضل، تهران، نشر اقبال.
‒    الکیبسی، قسان و همکاران (2015) «عربستان بدون نفت، تحول در سرمایه گذاری و بهره‌وری»، مؤسسه جهانی مک کینزی، ترجمه: معاونت پژوهش های اقتصادی، خرداد ماه 1395.
‒    متقی، افشین (1394)، «واکاوی زمینه‌های ناسازواری در روابط ایران و عربستان بر پایه نظریه سازه‌انگاری»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 12.
‒    مورهد، گری گوری و گریفین، ریگی؛ رفتار سازمانی، سیدمهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده، تهران، مروارید، 1385، چاپ یازدهم، ص382.
‒    میردهقان، مهین‌ناز و شوکتی‌مقرب، سمیه (1392) «گفتمان پنهان قدرت و رسانه در خاورمیانه عربی(مطالعه موردی: عربستان سعودی)»، مطالعات سیاسی اجتماعی جهان، دوره 3، شماره 1، صص180-145.
‒    نای، جوزف( 1392)، «آینده قدرت»، ترجمه احمد عزیزی، تهران: نشر نی.
‒    نای، جوزف(1389) «قدرت نرم ابزارهای موفقیت در سیاست بین‌الملل»، ترجمه سیدمحسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: دانشگاه امام صادق.
‒    نورمحمدی، مرتضی و محمدی‌پور، طیبه (1395) «جایگاه دیپلماسی آموزشی در سیاست خارجی عربستان سعودی در خاورمیانه»، مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال 5، شماره 19.
 
‒     Alanazi, Abdullah Khuliyf A. (2015) “Saudi Arabia’s Implementation of Soft Power Policy to Confront Iran’s Obvious Threats”, Naval Postgraduate School Monterey, California.
‒     Al-Osaimi, Najah (2015) “how "smart" is saudi arabia's power?”, USC Center on Public Diplomacy, https://www.usc.edu.
‒     Andrew. Butter, (2014) “U.S. Shale Oil is the New Swing-Producer: Output Forecast to 2020 Will Make Saudi Arabia Very Happy,” The Market Oracle, http://www.marketoracle.co.uk/Article48439.html.
‒     Bar, Shmuel. (2009) “Iranian Terrorist Policy and Export of Revolution.” Paper presented at the Ninth Annual Herzliya Conference on the Balance of Israel’s National Security and Resilience, Herzliya, Israel, http://www.herzliyaconference. org/ uploads/2903iranian.pdf.
‒     Behrendt, Sven. (2009) “The G20 and Saudi Arabia’s Changing Foreign Policy Agenda.” Carnegie Middle East Center, September 21, 2009. http://carnegiemec. org/2009/09/21/g20-and-saudi-arabia-s-changing-foreign-policy-agend.
‒     Beranek, O. (2009) “Divided We Survive: A Landscape of Fragmentation in Saudi Arabia”, Brandeis University, crown center for Middle East studies, No. 33.
‒     Blanchard, Christopher M (2008) “The Islamic Traditions of Wahhabism and Salafiyya”, Analyst in Middle Eastern Affairs Foreign Affairs, Defense, and Trade Division.
‒     Cochrane, P. (2007) “Saudi Arabia’s Media Influence”, Arab Media & Society.
‒     Ehteshami, Anoushiravan, (2015) “GCC Foreign Policy: From the Iran-Iraq War to the Arab Awakening”, Middle East Centre: Collected Papers | Volume 1|PP: 13-23.
‒     Gallarotti, Giulio. (2011) “Soft Power, What It Is, Why It’s Important, and the Conditions under Which It Can Be Effectively Used.” Division II Faculty Publications, http://wesscholar.wesleyan.edu/div2facpubs/57.
‒     Gallarotti, Giulio., and Al-Filali Isam Yahia. (2012) “Saudi Arabia’s Soft Power.” International Studies 49, no. 3–4,233–261. http://isq.sagepub.com/ content/49/3- 4/233.short?rss=1&ssource=mfr.
‒     Grumet, Tali R. and Joseph, Szyliowicz. (2015) “New Middle East Cold War: Saudi Arabia and Iran's Rivalry” University of Denver Digital Commons @ DU:http:// digitalcommons.du.edu/etd.
‒     Kammer, Alfred., and Traa Bob. (2014) “Saudi Arabia (IMF Country Report no. 14/292)”. Washington, DC: International Monetary Fund, September 2014. http://www.imf.org/external/pubs/ft/scr/2014/cr14292.pdf.
‒     Keohane, Robert and Nye, Joseph S. (1998) “Power and Interdependence in the Information Age”, in: Foreign Affairs, Vol. 77, No. 5.
‒     Loi, Charles and Anthony H. Cordesman (2011), “competition between the US and Iran in Iraq”, Center for Strategic and International Studies, at: http: //csis.Org/files/publication/110302_Comp_between_US_Iran_in_Iraq. Pdf.
‒     Mahmalat,  Ellinor Zeino, (2012) “Saudi Arabia’s and Iran’s Iraq Policies in the Post-Gulf War Era”, Datum der Disputation: Hamburg 2012.
‒     Nye, Joseph.(2004) “Soft Power: The Means to Success in World Politics”. New York: Public Affairs, 2004.
‒     Phillips, Christopher, (2015) “Gulf Actors and the Syria Crisis”, Middle East Centre: Collected Papers | Volume 1|. PP: 41-52.
‒     Prados, Alfred B. and Blanchard, Christopher M. (2007) “Saudi Arabia: Current Issues and U.S. Relations” (CRS Order Code IB93113). Washington, DC: Congressional Research Service.
‒     Shoult, Anthony, and Salman Sami T.(1999) “Doing Business with Saudi Arabia”. London: Kogan Page.
‒     Wehrey, Frederic. and Others. (2009) “Saudi-Iranian Relations Since the Fall of Saddam Published” 2009 by the RAND Corporation, 1776 Main Street, P.O. Box 2138, Santa Monica, CA 90407-2138,1200 South Hayes Street, Arlington, VA 22202-50504570 Fifth Avenue, Suite 600, Pittsburgh, PA 15213-2665 http://www.rand.org. 
‒     William, W. Cooper, and Piyu, Yue. (2008) “Challenges of the Muslim world: Present, future and past”. Vol. 19, Emerald Group Publishing.