صلاحیت‌های شوراهای محلی و اصول حاکم بر ارتقایِ کارکرد آنها در جمهوری اسلامی ایران مطالعه موردیِ شوراهای اسلامی شهر و روستا

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

2 دانشیار گروه حقوق عمومی و حقوق اقتصادی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

10.29252/piaj.2021.101097

چکیده

در جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک نظام مردم‌سالاری دینی توجه قابل‌ملاحظه‌ای به نهادهای محلی و نقش‌آفرینی آنها در نظام تصمیم‌گیری کشور شده است. یکی از این نهادها، شوراهای اسلامی است که در تمامی سطوح حکمرانی فروملی از روستا گرفته تا شورای عالی استانها بر مبنای انتخاب مردم تشکیل می‌شوند. در این مقاله با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوای کیفیِ اسناد و روند اجرای آنها طی بیست سال اخیر، در پی پاسخ به این پرسش مهم هستیم که چه اصولی را می‌توان از محتوای صلاحیت‌های شوراهای اسلامی شهر و روستا به‌عنوان شوراهای محلی در جمهوری اسلامی ایران استخراج و استنباط کرد، به گونه ای که به ارتقای کارکرد آنها بیانجامد؟ در پاسخ به این پرسش، استدلال می‌شود که صلاحیت شوراهای محلی مجال شناسایی اصول راهبر برای ارتقای کارکرد این نهادها را که وجه مشترکِ آنها را می‌توان در اصل تمرکززدایی خلاصه کرد فراهم می سازد. یافته های این پژوهش نشان می‌دهد شناسایی اصول مستخرج از صلاحیتِ شوراهای محلی از حیث پژوهشی سرمنشأ دستورکار جدید پژوهشی در مورد یافتن راهکارهای اجرایی برای تحقق آنهاست و از سوی دیگر، از این اصول می‌توان برای ترمیم کاستی‌ها و خلاء‌های قوانین موجود و رفع نارساییِ احتمالیِ سیاستگذاری‌های مرتبط با آنها بهره جست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Local Council’s competencies and Principles Shaping the Enhanced Performance in I.R. Iran: Case Study on City and Village Islamic Councils

نویسنده [English]

  • gholamabbas Darabi 1
1 PhD Student
2
چکیده [English]

One of the bases for promoting democracy is the existence of sub-national elected collective entities, with representative members which make constructive decisions on the behalf of constituencies, exemplified by local councils.  In I. R. Iran, such institutions have manifested in many forms, most importantly, in forms of City and Village Islamic Councils functioned in all levels and representatively. Drawing on a qualitative content analysis and using library and documentary data, this paper argues that local institutions competencies stipulated by the Constitution may allow for identifying the leading principles shaping the enhanced performance in I.R. Iran. The findings show that identifying such leading principles can open up new research horizons on suggesting some practical solutions and removing the legal and policy obstacles faced by decision-makers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Local Councils
  • Competencies
  • City and Village Islamic Councils
  • I.R. Iran
منابع
‒    اشتریان کیومرث و کریمی‏فرد حسن، (1395)، نقد و بررسی شوراهای اسلامی شهر در ایران، فصلنامه دولت‌پژوهی، سال دوم، شماره 7.
‒    اصلانی فیروز و سهرابلو علی، (1394)، کارکردهای نهاد شورا در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 45، شماره 3.
‒    آلتمن، اندرو (1385)، درآمدی برفلسفه حقوق، مترجم بهروز جندقی، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، 1385
‒    امیرارجمند اردشیر و جلالی محمد، (1387)، نحوه نظارت سلسله مراتبی شورها بر امور مدیران محلی، در؛ مجموعه مقاله‏های همایش مدیریت محلی و شوراها، تهران، دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
‒    ایمانی جاجرمی حسین، (1387)، چالش‏های شوراها در مدیریت محلی، در؛ مجموعه مقاله‏های همایش مدیریت محلی و شوراها، تهران، دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
‒    چمران مهدی، (1387)، سخنرانی در همایش مدیریت محلی و شوراها، در؛ مجموعه مقاله‏های همایش مدیریت محلی و شوراها، تهران، دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
‒    دشتی علی، (1388) جایگاه حقوقی و تعاملات قانونی شوراهای اسلامی محلی در نظام حقوقی و سیاسی ایران، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 49. 
‒    دهقان حسین، (1387)، مقدمه کتاب مجموعه مقاله‏های همایش مدیریت محلی و شوراها، تهران، دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
‒    راسخ محمد، (1390)، نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی، چاپ دوم، تهران، انتشارات دراک.
‒    رستمی ولی و حسینی‏پور اردکانی مجتبی، (1392)، جایگاه شوراهای اسلامی کشور در نظام حقوقی جمهوری اسلامی، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شماره 5
‒    رومینا ابراهیم، (1395)، تأثیر تخصص‏گرایی بر کارکرد دولت محلی: نمونه شورای اسلامی شهر تهران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 31، شماره 122.
‒    سهرابلو علی، (1394)، درآمدی بر صلاحیت شوراهای محلی در وضع عوارض و تحدیدات وارده بر آن، مجموعه مقالات نهمین همایش سیاست‏های مالی و مالیاتی ایران.
‒    عباسی بیژن و سهرابلو علی، (1395)، شوراهای محلی و کارکرد وضع قواعد عام الشمول؛ بررسی نظریه‏های شورای نگهبان و دیوان عدالت اداری، فصلنامه حقوق اداری، سال دوم، شماره 7.
‒    عبدالله‏نژاد اسرین، (1391)، بررسی عملکرد دولت محلی و تمرکززدایی از دیدگاه حقوق عمومی، فصلنامه پژوهش ملل، دوره سوم، شماره 31.
‒    عمیدزنجانی عباسعلی، (1387)، کلیات حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ سوم، تهران، انتشارات امجد.
‒    قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375
‒    کاتوزیان ناصر، (1378)، مقدمه علم حقوق، تهران، شرکت سهامی انتشار.
‒    گرجی ازندریانی علی‌اکبر، (1390)، ده فرمان حقوق عمومی: تاملی درباره اصول و مفاهیم بنیادین حقوق عمومی، فصلنامه حقوق، دوره 41، شماره 2.
‒    گرجی ازندریانی،  علی اکبر (1393الف)، در تکاپوی حقوق عمومی، تهران: انتشارات جنگل.
‒    گرجی علی‌اکبر، (1393ب)، مبانی حقوق عمومی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات جنگل.
‒    فلاح‏زاده علی محمد و همکاران، (1391)، تفکیک تقنین و اجرا، چاپ اول، تهران، معاونت تدوین، تنیح و انتشارات قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری.
‒    میرزاده کوهشاهی نادر، (1393)، رابطه دولت مرکزی و شوراهای محلی در ایران، فصلنامه حقوق اداری، سال دوم، شماره 6.
‒     میدری احمد، خیرخواهان جعفر ،(1383) حکمرانی خوب بنیان توسعه،تهران ،مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی
‒    نصر عباس، (1389)، شوراها و توسعه پایدار، تهران، انتشارات ناظر، چاپ اول.
‒    ویسی هادی، احمدی‏پور زهرا و قالیباف محمدباقر، (1391)، آسیب‏شناسی دولت محلی مطالعه موردی شوراهای اسلامی کلان شهرهای ایران، فصلنامه برنامه‏ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی)، دوره شانزدهم، شماره 2.
‒     الهوردی زاده، رضا، ولی قلی زاده، علی، و صانعی، مهدی (1396)، آسیب شناسی رابطة بین شورای شهر با نظام سیاسی در ایران (تبیین اصول تمرکززدایی اداری در دولت محلی)جغرافیا و آمایش شهری – منطقه ای، شماره 14، بهار 1394، 25-46.