در چنـد دهـهی اخیـر، شـاهد برآمـدن اشـکال گوناگونـی از پوپولیسـم و همچنیـن خوانشها، روایتهـا و تحلیلهـای متفاوتـی از ایـن پدیـده در سراسـر جهـان بودهایـم. امـروزه، پوپولیسـم از حیـث مفهومـی و نیـز گسـترهی جغرافیایـی بـهحـدی بسـط یافتـه کـه از گونههـای مختلفـی ماننـد پوپولیسـم انتخاباتـی، نولیبـرال، نفتـی، مذهبـی، سیاسـی، ایدئولوژیـک، چپ و راسـت، اقتدارگـرا، اقتصـادی، رسـانهای، کیفـری (جزایـی) قومـی، اخلاقگـرا، مشـارکتی، اروپایـی، اسـلامی و ... می توان سـخن گفت. نوشـتار پیش رو، عمدتاً کوششـی اسـت در سـاحت نظـری (بـا نگاهـی بـه مصادیق عینـی پوپولیسـم) برای پاسـخگویی بـه این دو پرسـش: نخسـت، ویژگیهـا و ماهیـت پوپولیسـم چیسـت و نحـوهی عملکـرد آن چگونـه اسـت؟ و دوم، پیـروزی احـزاب و رهبـران پوپولیسـتی در سراسـر جهـان و اقبـال عمومـی مـردم بـه آنهـا در دو دهـهی گذشـته چـه دلایلـی دارد؟ یافتههای پژوهش نشـان میدهد که شـکلگیری ایـن پدیده در کنار سـایر عوامل، عمدتاً ناشـی از بحران دموکراسـی، بهویژه سسـتشـدن سیاسـت نمایندگی، بحـران سـاختارهای میانجی و غیرپاسـخگوشـدن نخبگان الیگارشـی حاکم اسـت؛ وضعیتی که رسـانهایشـدن سیاسـت و ظهـور رهبـران پوپولیسـتی نیز فرآینـد بهقـدرترسـیدن آن را بیش از پیـش همـوار سـاخته اسـت. روش پژوهش کیفـی، از نـوع تبیین علّـی و روش گـردآوری دادهها، کتابخانـهای و همچنیـن بهرهگیـری از منابـع اینترنتی اسـت.
حسینیزاده، سید محمدعلی؛ امیر، سید محمد؛ شفیعی، محسن. (1397). پوپولیسم راست در اروپای غربی و ایالات متحده و زمینههای شکلگیری آن، رهیافتهای سیاسی و بینالمللی، 10 (1).
سرزعیم، علی. (1396). پوپولیسم ایرانی (تحلیل کیفیت حکمرانی محمود احمدینژاد از منظر اقتصاد و ارتباطات سیاسی)، تهران: انتشارات کرگدن.
سمیعی اصفهانی، علیرضا. (1388). بحران دموکراسی و تأثیر آن بر رفتار سیاسی دموکراسیهای سهگانه ) ایالات متحده، اروپا و ژاپن، رهیافتهای سیاسی و بینالمللی، پاییز و زمستان.
دهقانی فیروزآبادی؛ فیروزی، علیرضا. (1391). احمدینژاد و رویکرد مقاومتمحور و واگرا در مقابل جریان جهانیشدن از طریق مدیریت جهان. دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در دوران اصولگرایی، فصلنامه روابط خارجی، 4 (2)، تابستان 1391، صص. 71 ـ 110.
ب) منابع انگلیسی
Ansari, Ali. (2008). Iran under Ahmadinejad: Populism and its malcontents, International Affairs, 84: 4, 683–700
Bale, Tim; van Kessel, Stjin; Taggart, Paul. (2011). Thrown around with abandon? Popular understandings of populism as conveyed by the print media: A UK case study, Acta Politica, 2 (46).
Barr R. R. (2009). Populists, Outsiders and Anti-Establishment Politics, in Party Politics, 1 (15), 29-48, DOI: 10.1177/1354068808097890.
Betz, Hans-Georg. (2002). Conditions Favoring the Success and Failure of Radical Right-Wing Populist Parties in Contemporary Democracies. In Democracies and the Populist Challenge, edited by Y. Meny and Y. Surel, New York: Palgrave.
Betz, H. G. ; Johnson, C. (2004). Against the Current – Stemming the Tide: the Nostalgic Ideology of the Contemporary Radical Populist Right, Journal of Political Ideologies , 9 (3), available on: http://www.aspeninstitute.it/en/system/files/private_files/2010-07/doc/Asp35_krastev_e.pdf.
Bonikowski, B. (2018). the Mobilization of Nationalist Cleavages and the Future of US Democracy, Bart Bonikowski, available on: https://scholar.harvard.edu/files/bonikowski/files/bonikowski_-_trumps_populism.pdf.
Bonikowski, Bart; Gidron, Noam. (2013). Varieties of Populism: Literature Review and Research Agenda, Weatherhead Working Paper Series, No. 130004
Canovan, M. (1981). Populism, London: Junction Books.
Canovan, Margaret. (1999). Trust the People! Populism and the Two Faces of Democracy, Political Studies, 47 (1).
Crouch, C. (2004). Post-Democracy, Cambridge: Polity.
Dittrich, Paul-Jasper. (2017). Social Networks and Populism in the Eu Research Fellow, at the Jacques Delors Institut, Berlin, 19 April.
Ehteshami Anoushirvan; Mahjoob, Zweiri. (2007). Iran and the Rise of its Neoconservatives the Politics of Tehran’s Silent Revolution, I.B.TAURIS, London, New York.
Ehteshami, Anoush. (2008). The Rise and Impact of Iran’s Neocons, The Stanley Foundation, available on: https://www.stanleyfoundation.org/publications/pab/RiseandImpactEhteshami08PAB.pdf
Habibi, Nader. (2013). The Economic Legacy of Mahmoud Ahmadinejad, Weblinks are available in the online versions found at www.brandeis.edu/crown
Inglehart, Ronald F. ; Norris, Pippa. (2016). Trump, Brexit, and the Rise of Populism: Economic Have-Nots and Cultural Backlash, Papers, Available on: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2818659
Ionescu, Ghita; Gellner, Ernest. (1969). Populism: its meaning and national characteristics, Oakland: University of California Press.
Jagers, J. ; Walgrave, S. (2003). Politiek gaat over de Mensen, Populistische Retoriek bij de Vlaamse Politieke Partijen, Samenleving en Politiek, 10.
Kaltwasser, Cristobal Rovira. (2012). the Ambivalence of Populism: Threat and Corrective for Democracy, Democratization, 9 (2).
Kenneth M. Roberts. (2011), Neoliberalism and the Transformation of Populism in Latin America: the Peruvian Case, World Politics, 48 (1), October.
Krastev, Ivan. (2008). Populism Today, Aspen Institute Publish.
Kriesi, Hanspeter; Pappas, Takis (2015). European Populism in the Shadow of the Great Recession, ECPR Press.
Laclau, E. (1977). Towards a theory of populism, in E. Laclau (ed.), Politics and Ideology in Marxist Theory, London: New Left Books.
Looney, Robert E. (2007). The Re-Emergence of Iranian Petro-Populism, Gulf Research Center, Gulf Yearbook, 2006-07, GRC: Dubai, 2007, pp. 417-427. Available on: http://hdl.handle.net/10945/40695
Meny, Yves; Surel Yves (eds.). (2002). Democracies and the Populist Challenge, New York: Palgrave Macmillan.
Moffitt, B. ; Tormey, S. (2014). Rethinking Populism: Politics, Mediatisation and Political Style, political study, 62.
Moffitt, B. (2016). The Global Rise of Populism: Performance, Political Style, and Representation, Stanford University Press, Stanford.
Mudde, Cas. (2004). The Populist Zeitgeist, Government and Opposition, 39 (4).
Mudde, Cas; Kaltwasser, Cristobal Rovira. (2013). Populism in Europe and the Americas: Threat or Corrective for Democracy?, NewYork: Cambridge University Press.
Mudde, Cas (ed.). (2017). The Populist Radical Right: A Reader, Routledge.
Nolan, David; Stephanie, Brookes. (2013). Populism in theory and practice: Analysing celebrity politics, available on: http://www.tandfonline.com/loi/rmea20
Oesch, Daniel. (2008). Explaining Workers' Support for Right-Wing Populist Parties in Western Europe: Evidence from Austria, Belfium, France, Norway, and Switzerland, International Political Science Review, 29 (3): 349-373, doi: 10.1177/0192512107088390.
Panizza, F. (ed.). (2005). Populism and the Mirror of Democracy, London: Verso.
Papadopoulos, Yannis. (2002). Populism, the Democratic Question, and the Contemporary Governance. In Democracies and the Populist Challange, edited by Y. Meny and Y. Surel, New York: Palgrave.
Samiee Esfahani, Alireza. (2017). Cultural Globalization and Foreign Policy Strategies of the Islamic Republic of Iran, (Case Study; the Seventh and the Ninth Governments), Journal of Politics and Law, 10 (3).
Stanley, Ben. (2008). The thin ideology of populism, Journal of Political Ideologies, Volume 13, Issue 1.
Taggart, Paul. (2000). Populism, Buckingham PA: Open University Press.
Van Kessel, Stijn. (2015). Populist Parties in Europe. London: Palgrave Macmillan,
ج) منابع اینترنتی
استیری. (1395). چرا رسانههای آمریکایی مسحور ترامپ شدند؟ قابل دسترس در:
Trump, Donald. (2017). Inaugural Address, 2017, accessed in 18 January 2018, available on: http://edition.cnn.com/2017/01/20/politics/trump-inaugural-address/index.html
)