نسبت اندیشه سیاسی سعدی با نظریه‌های روابط بین‌الملل

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه یاسوج

10.29252/piaj.2019.99866

چکیده

یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در سال‌های اخیر ذهن دانش ­پژوهان، سیاست­گذاران فرهنگی و آموزشی و حتی مقامات عالی کشور را به خود مشغول کرده، زمینه‌سازی برای تولید دانش بومی و نیل به چنین دانشی است. دانش روابط بین ­الملل نیز از این دغدغه جدا نبوده و همیشه این بحث وجود داشته که تا چه حد تولید دانش بومی در این رشته صورت گرفته است. یکی از پایه‌های تدوین نظریه‌های بومی روابط بین­ الملل، توجه به سنت‌های فکری در طول تاریخ یک کشور است. سعدی از جمله شاعران ایرانی است که در نظم و نثر خود به حوزه­ ی سیاست و حکومت توجه نشان داده است. بر این اساس، سؤال اصلی پژوهش این است که نگاه سعدی به جهان و روابط با سایر دولت­ ها در قالب کدام سنت نظری جای می­ گیرد؟ هدف از انجام این پژوهش، شناخت و معرفی سرمایه­ های فکری و اندیشه­ ای ایرانیان برای بهره­ گیری در تولید نظریه ­های بومی روابط بین­ الملل در آینده است. فرضیه پژوهش- همان‌گونه که در تصویرسازی­ های انجام­ شده از سعدی در جامعه وجود دارد- بر تعلّق وی به نظریه­ لیبرالیسم (شاخه آرمان گرایی) تأکید دارد. برای آزمون فرضیه، از روش مقایسه ­ای استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که از مجموع نظریه‌های طرح­ شده در قرن بیستم، دو سنت واقع‌گرایی و آرمان‌گرایی را به‌خوبی می‌توان در آثار سعدی یافت. آنچه سعدی را در این میان متمایز می‌سازد، سیر اندیشه ­ی وی از واقع‌گرایی یا آرمان‌گرایی محض به سوی واقع‌گرایی عمل‌گرایانه است که در کمتر اندیشمند و نظریه­ پردازی مشاهده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A‌ Comparison‌ of‌ Saadi‌’ s‌ Political‌ Thought‌ with‌ International ‌Relations‌ Theories

نویسندگان [English]

  • Ali Bagheri Dolatabadi
  • Mohammad hasan Asadi
Faculty member of political Science at Yasouj University
چکیده [English]

One of the most important issues that has attracted the attentions of scholars, cultural and educational policy-makers, and as well as the Iranian top officials in recent years is to create the indigenous knowledge. Knowledge of International Relations has not been separated from this concern, and there has always been a debate about how much indigenous knowledge has been generated in this field? One of the fundamentals of native theories of international relations is the consideration of intellectual traditions throughout a nation›s history. Saadi is an Iranian poet who paid attention to politics and governance in his works. Accordingly, the main question ofthis research is whether Saadi›s approach to the world and relations with other nations is consistent with what theoretical tradition? For this purpose, a descriptive-analytic method has been used. Findings of the research show that among the theories of International Relations in the twentieth century, two traditions of Realism and Idealism can be found well in Sadi›s works. What distinguishes Saa›di in this regard is the evolution of his thought of pure Realism or Idealism towards the pragmatism that is seen in few thinker and theorist.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saadi
  • Theories of International Relations
  • Indigenous
  • Knowledge
  • realism
  • Idealism
  • Pragmatic Realism

مراجع

  1. الف) منابع فارسی
  2. ازغندی، علیرضا. (1391). اندیشه‌های سیاسی سعدی، تهران: قومس.
  3. اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1390). چهار سخنگوی وجدان ایران (فردوسی، مولوی، سعدی، حافظ)، تهران: نشر قطره.
  4. آکاریا، آمیتاو و بوزان، بری. (1389). نظریه‌های غیرغربی روابط بین‌الملل: دیدگاه‌هایی درباره آسیا و فراسوی آن، ترجمه علیرضا طیّب، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
  5. براون، ادوارد. (1339). تاریخ ادبی ایران از نیمه قرن هفتم تا آخر قرن نهم هجری؛ از سعدی تا جامی ـ عصر استیلای مغول و تاتار، ترجمه علی‌اصغر حکمت، تهران: به سرمایه کتابخانه ابن‌سینا.
  6. براون، ادوارد. (1373). تاریخ ادبیات ایران؛ از فروسی تا سعدی، ترجمه فتح‌الله مجتبایی، تهران: انتشارات مروارید.
  7. تیکنز، آرلن و ویور، اُلی. (1390). دانش روابط بین‌الملل در چهارگوشه جهان، ترجمه علیرضا طیّب، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
  8. جهانبگلو، رامین. (1378). اندیشه عدم خشونت، ترجمه محمدرضا پارسایار، تهران: نشر نی.
  9. چرنوف، فِرِد. (1390). نظریه و زبر نظریه در روابط بین‌الملل: مفاهیم و تفسیرهای متعارض، ترجمه علیرضا طیّب، تهران: نشر نی.
  10. حسن‌لی، کاووس. (1389). دریچه صبح: بازشناسی زندگی و سخن سعدی، تهران: خانه کتاب.
  11. حق‌جو، سیاوش. (1381). حکمت سیاسی سعدی، اخلاقی واسطه میان فرادست و فرودست و ادبیّت آن، پژوهشنامه‌ی علوم انسانی و اجتماعی، شماره 7 و 6، ص‌ص. 117 ـ 97.
  12. دبیری‌نژاد، بدیع‌الله (1375)، تصوف در نظر سعدی، در منصور رستگار فسایی، مقالاتی درباره‌ی زندگی و شعر سعدی، تهران: امیرکبیر.
  13. دویچ، کارل و همکاران. (1375). نظریه‌های روابط بین‌الملل، ترجمه وحید بزرگی، جلد یکم، تهران: جهاد دانشگاهی.
  14. رحمانیان، داریوش. (1389). سعدی و سیاست، ماهنامه‌ی علوم انسانی مهرنامه، شماره 7، ص‌ص. 24-25.
  15. رستگار فسایی، منصور. (1375). مقالاتی درباره‌ی زندگی و شعر سعدی، تهران: امیرکبیر.
  16. رضایی اسکندری، داوود. (1384). تحول مفهوم دولت در نظریه‌های روابط بین‌الملل، مطالعات راهبردی، شماره 27، ص‌ص. 105- 134.
  17. رنجبر کلهرودی، عباس. (1383). اندیشه‌های مدیریت ایرانی؛ جلوه‌های مدیریت در آثار سعدی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی، شعبه واحد تهران.
  18. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1379). حدیث خوش سعدی؛ درباره زندگی و اندیشه سعدی، تهران: انتشارات سخن.
  19. سعدی، شیخ مصلح الدین. (1363). بوستان (سعدی نامه)، به تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات خوارزمی.
  20. سعدی، شیخ مصلح الدین. (1385). کلیات، به اهتمام محمد علی فروغی، تهران: هرمیس.
  21. سعدی، شیخ مصلح الدین. (1396). گلستان، به کوشش دکتر خلیل خطیب رهبر، چاپ بیست و هفتم، تهران: انتشارات صفی‌علیشاه.
  22. شعیب، بهمن. (1388). روسیه و اتحادیه اروپا؛ تقابل واقع‌گرایی و لیبرالیسم، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 67، ص‌ص. 96-69.
  23. صدریان، سارا. (1391). سیاست و کشورداری در نگاه سعدی، وب‌سایت راسخون، آذر 1391، قابل دسترسی در: www.rasekhoon.net
  24. صفا، ذبیح‌الله. (1385). تاریخ ادبیات ایران، خلاصه جلد دوّم: از اوایل قرن هفتم تا پایان قرن هشتم هجری، تلخیص از محمد ترابی، تهران: فردوس.
  25. صفری‌نژاد، حسین. (1389). بررسی اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی سعدی، فصلنامه‌ی تخصصی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، شماره 28، ص‌ص. 239 ـ 216.
  26. عالم، عبدالرحمان. (1392). تاریخ فلسفه سیاسی غرب، عصر جدید و سده‌ی نوزدهم، تهران: وزارت امور خارجه.
  27. عبدالله خانی، علی. (1389). نظریه‌های امنیت، تهران: ابرار معاصر تهران.
  28. قادری، حاتم. (1386). اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، چاپ هشتم، تهران: انتشارات سمت.
  29. قوام، عبدالعلی. (1385). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات سمت.
  30. ماسه، هانری. (1369). تحقیق درباره‌ی سعدی، ترجمه غلامحسین یوسفی و محمدحسن مهدوی اردبیلی، تهران: انتشارات توس.
  31. ماکیاولی، نیکولو. (1366). شهریار، ترجمه داریوش آشوری، تهران: کتاب پرواز.
  32. مشیرزاده، حمیرا. (1394). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: سمت.
  33. مشیرزاده، حمیرا. (1396). سنت واقع‌گرایی در ایران، فصلنامه‌ی سیاست، 1 (47)، ص‌ص. 220 ـ 201.
  34. مشیرزاده، حمیرا. (1390). تحولات جدید نظری در روابط بین‌الملل: زمینه مناسب برای نظریه‌پردازی بومی»، پژوهشنامه‌ی علوم سیاسی، شماره 2، ص‌ص. 204 ـ 165.
  35. معبودی، زهرا. (1385). جامعه‌شناسی در آثار سعدی، تهران: انتشارات تیرگان.
  36. موحد، ضیا. (1392). سعدی، تهران: انتشارات نیلوفر.
  37. همایون کاتوزیان، محمدعلی. (1385). سعدی شاعر عشق و زندگی، تهران: نشر مرکز.
  38. یزدان‌فام، محمود. (1386). ضربه نخست: حمله پیش‌دستانه و پیش‌گیرانه در سیاست امنیت ملی آمریکا، فصلنامه مطالعات راهبردی، 2 (10)، ص‌ص. 383-399.
  39. یوسفی، غلامحسین. (1375). جهان مطلوب سعدی در بوستان، در منصور رستگار فسایی، مقالاتی درباره زندگی و شعر سعدی، تهران: امیرکبیر.
  40. ب) منابع انگلیسی
  41. Arberry, A. J. (1994). Classical Persian literature, London: Curzon.
  42. Acharya, Amitav amd Buzan, Barry. (2007). Why is there no non-Western international relations theory? An introduction, International Relations of the Asia-Pacific, 3 (7), September 2007, Pages 287–312,
  43. Brown, Chris. (1992). International Relations Theory: New Normative Approaches, Columbia University Press.
  44. Carr, E. H. (2001). Twenty Years Crisis, New York: Palgrave.
  45. Cunningham-Cross, Linsay and Kristensen, Peter Marcus. (2014). Chinese International Relations Theory, London: Oxford.
  46. Ho, Benjamin. (2018). China International Relations Thinking: from Theory to Practice, Institute of Defense and Strategic Studies, Holiday Inn Singapore Atrium, Available at: https://www.rsis.edu.sg/wp-content/uploads/2018/10/ER181026_China-International-Relations-Thinking.pdf
  47. Fawcett, L. (2012). Between West and non-West: Latin American Contributions to International Thought, The International History Review, 4 (34), pp. 679-704.
  48. Inglis, R. B. (1958). Adventures in world literature, New York: Harcourt.
  49. Jones, Charles. (1998). E. H. Carr and International Relations: A Duty to Lie, Cambridge and New York: Cambridge University Press.
  50. Makarychev A. and Morozov V. (2013). Is “Non-Western Theory” Possible? The Idea of Multipolarity and the Trap of Epistemological Relativism in Russian IR, International Studies Review, Vol. 15, pp. 328–350.
  51. Mohyeddin Ghomshei, Shadi and Mohyeddin Ghomshei, Hossein. (2016). Sa‘di and Shakespeare: A Comparative Study of Some Common Themes, Studies in Literature and Language, 4 (12), 2016, pp. 31-38
  52. Qin, Yaqing. (2011). Development of International Relations theory in China: progress through debates, International Relations of the Asia-Pacific, 2 (11), May 2011, pp. 231–257.
  53. Stean, J. and Pettiford, L. (2001). International Relations: Perspectives and Themes, London: Longman.
  54. Shani G. (2008). Toward a Post-Western IR: The Umma, Khalsa Panth, and Critical International Relations Theory, International Studies Review, Vol. 10, pp. 722–734.
  55. Titley, Norham M. and Waley, M. I. (1986). The Bustan of Sa'di: An Illustrated Persian Manuscript Dated 850/1446, Available at: https://www.bl.uk/eblj/1986articles/pdf/article9.pdf
  56. Wohlforth, William. C. (2008). Realism and Foreign Policy, in Foreign Policy: Theories, Actors, Cases, edited by Steve Smith, Amelia Hadfield and Tim Dunne, Oxford University press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار