نسبت تفکر اسطوره‌ای و جستجوی هویت اصیل در اندیشه‌ی شایگان متقدم

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

چکیده

داریوش شایگان، از جمله متفکران برجسته‌ی تاریخ معاصر ایران است که آفاق اندیشگی‌اش نه­ تنها در ایران، که تا دوردست‌های عالم تفکر امتداد یافته است. شایگان در مواجهه با هجوم بی‌امان سیل ویرانگر مدرنیته، که می‌کوشید همه‌ی هستی شرق را با خود ببرد، آوای بومی‌گرایی و بازگشت به هویت اصیل سر داد، ندایی که در دهه‌های چهل و پنجاه شمسی منادیان دیگری نیز چون فردید، شریعتی و آل‌احمد یافت. مقاله‌ی حاضر در پاسخ به این سئوال که: نسبت تفکر اسطوره‌ای شایگان با نگاه وی به شرق و غرب چه بود و این امر چه تأثیری بر آرای وی در باب هویت بومی و اصیل گذاشت، با استفاده از رهیافت جامعه‌شناسی اندیشه و ابزار نقد اسطوره‌ای، این فرضیه را به آزمون می‌گذارد که: شایگان با تأثیرپذیری از ذهنیت اسطوره‌ای خود، که واجد مولفه‌هایی چون عقل‌گریزی، تلقی دوری از زمان، جمع‌گرایی و برساختن تمایزهای دوتایی خیالی بود، ضمن برداشتی زیبایی‌شناختی و استعلایی از شرق و نادیده گرفتن واقعیات و ویژگی‌های بدوی تمدن شرقی، به برساخت هویتی موهوم به عنوان یگانه چاره‌ی مواجهه با مدرنیته‌ی غربی رسید. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Mythic Thought and Search for an Authentic Identity in Early Shaygan

چکیده [English]

Dariush Shaygan is one of the most prominent thinkers in the contemporary realm of Iranian intellectualism whose ideas have received many attentions all over the world. With regard to the destructive assault of modernity which tried to vanish eastern values and morals, Shaygan called for a return to the local values and traditions, a call which was heard by other intellectuals such as Fardid, Al-e Ahmad, Shariati and Naraqi in 1960s. In examining the relationship between mythic thought of Shaygan and his ideas about the West and East, the article, using   the approach of sociology of thought and mythical criticism, tries to test this hypothesis that Shaygan, having viewed the world through mythical lenses composed of elements including irrationalism, collectivism, cyclical concept of time, and establishing imaginary binary opposition, had a transcendental and aesthetic concept of the East which resulted in overlooking the realities and failures of eastern culture. Consequently, he prescribed a return to the local, authentic identity as the only panacea for the harassment of western Modernity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shaygan
  • mythical mind
  • modernity
  • identity
  • return to the Self
  • localism
  • The West

مراجع

  1. الف) منابع فارسی
  2. ارشاد، محمدرضا. (1390). گستره اسطوره، تهران: هرمس.
  3. اشمیت، کارل. (1389). مفهوم امر سیاسی، ترجمه صالح نجفی در قانون و خشونت، ترجمه مراد فرهادپور، امید مهرگان و صالح نجفی، تهران: رخ داد نو.
  4. بروجردی، مهرزاد. (1387). روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمه جمشید شیرازی، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
  5. تئودور، هنری. (1383). اسطورۀ سیاسی، ترجمه سید محمد دامادی، تهران: امیرکبیر.
  6. ستاری، جلال. (1387). اسطوره امروز، تهران: انتشارات مرکز.
  7. ستاری، جلال. (1383). اسطوره در جهان امروز، تهران: انتشارات فکر روز.
  8. سروش دباغ. (1390). ترنم موزون حزن؛ تأملاتی در روشنفکری معاصر، تهران: کویر.
  9. شایگان، داریوش. (1356). آسیا در برابر غرب، تهران: امیرکبیر.
  10. شایگان، داریوش. (1355). بتهای ذهنی و خاطرۀ ازلی، تهران: امیرکبیر.
  11. شایگان، داریوش. (1376). زیر آسمانهای جهان، ترجمۀ نازی عظیما، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
  12. شایگان، داریوش. (1389). داستان زائر شرقی در غربت غربی؛ چه بخواهم، چه نخواهم شرقی‌ام (گفت‌وگو)، مهرنامه، سال اول، شماره دوم، اردیبهشت، ص 83.
  13. شهریوری صدقی، نادر. (1387). سیاست رومانتیک، تهران: رخداد نو.
  14. حقدار، علی‌اصغر. (1385). داریوش شایگان و بحران معنویت سنتی، تهران: کویر.
  15. دریابندری، نجف. (1380). افسانه اسطوره، تهران: نشر کارنامه.
  16. دین پرست، منوچهر. (8/7/1391). داریوش شایگان، فیلسوف آسمان‌های جهان در:
  17. http://iranianstudies.org/fa/
  18. کاسیرر، ارنست. (1385). افسانه دولت، ترجمه تجف دریابندری، تهران: خوارزمی.
  19. کاسیرر، ارنست. (1378). فلسفۀ صورتهای سمبلیک، جلد دوم، اندیشه اسطوره‌ای، ترجمۀ یدالله موقن، تهران: هرمس.
  20. میرسپاسی، علی. (1387). روشنفکران ایران: روایتهای یاس و امید، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر توسعه.
  21. میلانی، محسن. (1388). شکلگیری انقلاب اسلامی؛ از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی، ترجمه مجتبی عطارزاده، تهران: گام نو.
  22. نبوی، نگین. (1388). روشنفکران و دولت در ایران: سیاست، گفتار و تنگنای اصالت، ترجمه حسن فشارکی، تهران: نشر شیرازه.
  23. ب) منابع انگلیسی
  24. Aronoff, Myron J. (1980). Ideology and Interest: The Dialectics of Politics, Political Anthropology Yearbook I, New Brunswick and London: Transaction Books.
  25. Morford , Mark P.O. and Lenardon, Robert J. (2003). Classical Mythology, Oxford University Press New York, New York.
  26. Stevanović, Branislav. (2008). From Archaic to Modern (Political) Myth: The Causes, Functions and Consequences, Philosophy, Sociology, Psychology and History, Vol. 7, No1.
  27. Strauss, Claude-Levi. (1963). The Structural Study of Myth, the Journal of American Folklore, vol. 68, No. 270.
  28. Svilcic, Nikasa and Maldini, Pero. (1994). Anthropological Analysis and Roles of Political Myths, Coll. Antropol.
  29. Cassirer, E. (1974). An Essay on Man, New Haven: Yale University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار