نویسندگان
1
دکتری علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
2
دکتری مدیریت، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
3
استادیار مدیریت، دانشکده فنی امام محمد باقر (ع) ساری، ساری، ایران
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
10.29252/piaj.2023.229626.1315
چکیده
در این تحقیق، هدف نویسندگان ارائه پاسخی مستدل به این سوال است که مدل راهبردی طالبان در روند دولتسازی دوم در افغانستان مبتنی بر چه مولفههایی است و این امر چه چالشها و فرصتهایی برای ایران در پی دارد؟ روش تحقیق از نوع کیفی با ماهیت اکتشافی است. جامعه آماری مقاله حاضر نخبگان و پژوهشگران حوزه علوم سیاسی، مطالعات منطقهای، روابط بینالملل و ژئوپلیتیک است که با استفاده از روش نمونهگیری نظری و هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری با 40 خبره مصاحبه عمیق انجام شد و در بخش کمی، برای سنجش مدل پرسشنامه محقق ساختهای با روش نمونهگیری در دسترس در بین 90 نفر از نمونهها توزیع گردید. دادهها در بخش کیفی با روش کیفی تئوری داده نیاد و نرم افزار MAXQDA10 و در بخش کمی با روش معادلات ساختاری، الگوریتم حداقل مربعات جزیی با نرم افزار SMART PLS تحلیل گردید.یافتهها حاکی از آن است که مدل راهبردی طالبان در دولتسازی دوم افغانستان دارای 11 مولفه و 35 شاخص به شرح ذیل میباشد: شرایط علی (1.حضور نیروهای امریکایی و ناتو 2. شکست روند دولتسازی در افغانستان)؛ شرایط زمینهای (3. تاکید بر تحقق دولت اسلامی 4. تلاش برای تقویت پایگاه اجتماعی و مردمی)؛ شرایط راهبردی (5. تلاش برای تحقق دولت اسلامی اعتدالگرا 6. تلاش برای وحدت قومیتی در افغانستان 7. تلاش برای ائتلاف با قدرتهای منطقه ای)؛ شرایط مداخلهگر (8. حمله مجدد ائتلاف بینالمللی به افغانستان 9. تشدید تقابل گرایی طالبان و داعش) و پیامدها (10. فرصتهای ایران 11. چالشهای ایران) است.
منابع
- تاپیج، ویلیام (1401)، پاکستان: طالبان، القاعده و ظهور تروریسم. ترجمه امیرحسین کلاهچی، تهران: انتشارات لوح فکر.
- خندق، نجله (1398)، زمینههای سیاسی و اجتماعی در فرآیند دولتسازی افغانستان در دوره طالبان و پساطالبان. تهران: دانش گستر حقیقت.
- رشید، احمد (1380)، طالبان: اسلام، نفت و بازی بزرگ جدید. ترجمه اسدالله شفایی و صادق باقری، تهران: انتشارات دانش هستی.
- سلیمانی پورلک، فاطمه (1400)، خروج امریکا از افغانستان؛ بازتاب استراتژی بازموازنه. رهیافتهای سیاسی و بینالمللی، 13(2)، 233-258.
- شیرزاد، ابومسلم (1396)، طالبان در پشت نقاب. تهران: انتشارات سعید.
- صفاری، غلامعلی (1395)، طالبان. تهران: انتشارات اندیشه سازان نور.
- فرهودی مقدم، محمد رامبد و قوام, عبدالعلی (1399)، دولت ـ ملت سازی ابتر ریشه بحرانهای اخیر خاورمیانه. دوفصلنامه سیاست و روابط بینالملل، 4(7)، 279-310.
- فضلی، رز (1401)، بررسی مقایسهای میان امارت اسلامی طالبان در افغانستان 1996-2001 و الگوی دولت تمامیتخواه در غرب. دولت پژوهی، 8(30)، 93-132.
- قوام، عبدالعلی و زرگر، افشین (1390)، دولتسازی ملت سازی و نظریه روابط بینالملل؛ چارچوبی تحلیلی برای فهم و مطالعه جهان دولت-ملت تهران: انتشارات دانشگاه آزاد.
- گال، کارلوتا (1400)، فتح نامهی کابل: اسرار پنهان جنگ بیپایان. ترجمه محمدقراگزلو، تهران: نگاه.
- مارسدن، پیتر (1394)، طالبان: جنگ، مذهب و نظم نوین در افغانستان. ترجمه نجله خندق، تهران: مرکز.
- مژده، وحید (1400)، افغانستان و 5 سال سلطه طالبان. تهران: نی.
- مقدس، اعظم (1400)، بررسی علل و زمینههای بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان (2015- 2021)، یک تحلیل سه سطحی. جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام، 9(19)، 55-82.
- نامدار وندائی، سالار و قریبی، حسین (1401)، انعطاف رژیم بینالمللی مقابله با تروریسم در برابر طالبان. سیاست خارجی، 36(141)، 5-26.
- هدایتی شهیدانی، مهدی؛ سلمانزاده، میلاد و بابایی، محمدرضا (1399)، واکاوی سیاست خارجی ترامپ نسبت به افغانستان با تأکید بر توافقنامه صلح با طالبان در سال 2020. سیاست و روابط بینالملل، 4(8)، 1-22.
- همایی راد، خلیل الله (1400)، طالبان: مروری بر رخدادهای افغانستان؛ از طوفان 333 تا فرار 15 آگوست. تهران: الماس البرز.
- یوانز، مارتین (1400)، افغانستان: مردم و سیاست. ترجمه سیما مولایی، تهران: ققنوس.
- Afzal, M. (2021), The US State-Building Failure in Afghanistan. European Scientific Journal, 17(33), 1-16. DOI: https://doi.org/10.19044/esj.2021.v17n33p27
- Clayton, T. (2022), Afghanistan: Background and U.S. Policy: In Brief. Washington. D.C: Congressional Research Service.
- Cogan, M., & Gill, D. (2022), Legitimacy and International Development in a Taliban- dominated Afghanistan. Journal of Indo-Pacific Affairs, 14(6), 20-36.
- Crews, D. (2021), The Challenge of Taliban Ideology for International Politics: Religious Competition, Counterterrorism, and the Search for
- Dam, B. (2021), Looking for the Enemy: Mullah Omar and the Unknown Taliban. NewYork: HarperCollins.
- Dodge, T. (2021), Afghanistan and the Failure of Liberal Peacebuilding. Global Politics and Strategy, 63(5), 47-58. Doi.org/10.1080/00396338.2021.1982197
- Giustozzi, A. (2022), The Taliban at War: 2001 – 2021. London: Oxford University Press.
- Kotoky, A., & Borthakur, A. (2021), The Ideological Trajectory within the Taliban Movement in Afghanistan. Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, 15(2), 115- 128.
- Journal of International Analytics, 12(4), 50-66. Doi: 10.46272/2587-8476-2021-12-4-50-67
- Mazhdeh, V. (2021), Afghanistan and 5 years of Taliban rule. Tehran: Ney. (In Persin)
- Steinberg, G., & Albrecht, A. (2022), Terror against the Taliban. Berlin: German Institute for International and Security Affairs.
- Wentworth, M. (2022), Weapons in Afghanistan: The Taliban’s Spoils of War. Washington D.C: Policy Brief.