نویسندگان
1
عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
2
وزارت امور خارجه/دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
10.29252/piaj.2022.210002.0
چکیده
فوکو قدرت را مساوی با کردار و عمل دانسته و در همین راستا تحلیلات قدرت را بهجای نظریه قدرت قرار میدهد. قدرت زمانی میتواند تبدیل به کردار شود که بتواند دانش و گفتمان ایجاد نماید. در واقع بدون برقراری رژیم حقیقت یعنی گفتمان، قدرت نمیتواند به صورت کردار تبلور یابد. قدرت میتواند انقیاد، سلطه، استراتژی بههنجارسازی و یا قدرت مشرف بر حیات شود. قدرت، گفتمان را میسازد تا سوژه و ابژه خلق کند. این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش اساسی است که سیاستخارجی جمهوری اسلامی ایران چگونه توانسته است برای حصول به منافع ملی حداکثری، از دو امر اساسی قدرت و گفتمان در وجه مطلوب خود بهرهبرداری لازم را به عمل آورد؟ در مقام پاسخ فرضیه جستار بدینصورت قرارمییابد که: «سیاستخارجی جمهوری اسلامی ایران، یک سیاست خارجی با رویکرد های زمانی متفاوت، بر اساس گفتمان اسلام سیاسی است. اِعمال این سیاست در عصر پست مدرن، نیازمند به قدرت و دانش و اجرای یک گفتمان غالب برای تاسیس یک رژیم حقیقت در نظام بینالملل است». سیاستخارجی ج.اایران بر اساس موازین گفتمانی قابل صورت بندی و مفصلبندی است. برای تحلیل این مبانی از دو روش دیرینهشناسی و تبارشناسی در بافت خوانش گفتمانی میشل فوکو و با اتخاذ مفاهیم کاربردی بهره گرفته میشود.
- ارغوانی پیرسلامی، فریبرز و مظفر حسنوند (1396)، برجام به مثابه توافق بینالمللی: کاوشی در ماهیت و ضمانت اجرا، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 12، شماره 4.
- آقاگلزاده، فردوس (1385)، تحلیل انتقادی گفتمان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- ازغندی، سیدعلیرضا (1386)، سیاستخارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: قومس.
- برنز، اریک (1373)، میشل فوکو، ترجمه: بابک احمدی، تهران: نسل قلم.
- تاجیک، محمدرضا (1377)، «وانموده، متن و تحلیل گفتمان»، فصلنامه سیاسی اجتماعی، شماره یک.
- تاجیک، محمدرضا (1377)، گفتمان و تحلیل گفتمانی، فصلنامه سیاسی اجتماعی، شماره یک.
- تاجیک، محمدرضا (1379)، جامعه امن در گفتمان خاتمی، تهران: نی.
- تاجیک، محمدرضا (1378)، گفتمان و تحلیل گفتمانی، تهران: فرهنگ گفتمان.
- حسنوند، مظفر (1392)، مدیریت بحران هستهای ایران؛ راهکارها، نخستین همایش نظریههای روابط بینالملل و سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
- حقیقت، صادق، (1391)، روششناسی علوم سیاسی، تهران: دانشگاه مفید.
- دریفوس، هیوبرت و پل رابینو (1392)، میشل فوکو فراسوی ساختگرایی و هرمنیوتیک، ترجمه حسین بشیریه، چاپ نهم، تهران: نی.
- دهقانیفیروزآبادی، سیدجلال (1393)، نظریههای همگرایی منطقهای و رژیمهای بینالمللی، تهران، مخاطب.
- دهقانیفیروزآبادی، سیدجلال (1388)، سیاستخارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: سمت.
- دهقانیفیروزآبادی، سیدجلال (1393)، چرخه گفتمانی در سیاستخارجی جمهوری اسلامی ایران از دولت بازرگان تا دولت روحانی، تهران: مخاطب.
- رحیمی، زینب (1396)، سیاستخارجی ج.اایران در خاورمیانه با تاکید بر دوران پسابرجام، پژوهش ملل، دوره سوم، شماره 25.
- ضیمران، محمد (1382)، میشل فوکو: دانش و قدرت، تهران: هرمس.
- عضدانلو، حمید (1394)، گفتمان و جامعه، تهران: نی.
- فرکلاف، نورمن (1388)، «چارچوبی برای تحلیل گفتمان سیاسی در رسانهها»، ترجمه: علیاصغر سلطانی و محمد ناصریراد، علوم سیاسی، سال 12، شماره 47.
- فوکو. میشل (1382)، گفتهها و نوشتهها در قدرت و حاکمیت در اندیشه غرب، ترجمه: عباس باقری، تهران: نشر نی.
- فوکو، میشل (1381)، تاریخ جنون، ترجمه: فاطمه ولیانی، تهران: هرمس.
- کاپلستون، فردریک (1384)، فلسفه معاصر، ترجمه: علی اصغر حلبی، تهران: زوار.
- کچویان، حسین (1382)، فوکو و دیرینهشناسی دانش (روایت تاریخ علوم انسانی از نوزایی تا مابعد تجدد)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- لاکلاو، ارنستو (بهار 1377)، گفتمان، فصلنامه گفتمان، شماره صفر.
- مارش، دیوید و جری استوکر (1392)، روش و نظریه در علومسیاسی، ترجمه: امیرمحمد حاجییوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- مکدانل، دایان (1380)، مقدمهای بر نظریههای گفتمان، ترجمه: حسینعلی نوذری، تهران: فرهنگ گفتمان.
- میلز، سارا (1392)، گفتمان، ترجمه: فتاح محمدی، تهران: کاربر هزاره سوم.
- نش، کیت (1392)، جامعه شناسی سیاسی معاصر جهانی شدن، سیاست و قدرت، ترجمه محمد تقی دلفروز با مقدمه دکتر حسین بشیریه، تهران: کویر.
- نوروزی، نورمحمد (1382)، تحول گفتمان سیاسی و پویش الگوی رفتار سیاست خارجی در ایران، رساله، دانشگاه تهران. دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
- وندایک، تئون (1389)، مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمانکاوی انتقادی، چاپ سوم، ترجمه: گروه مترجمان، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه.
- Abeysekara, Ananda (2008), The Politics of Postsecular Religion: Mourning Secular Futures, New York: Columbia University Press.
- Carrette, Jeremy R (1999), Foucault and religion, London/ New York: Routlege.
- Colebrook, Claire (1997), New Literary Histories: New Historicism and Contemporary Criticism, Manchester: Manchester University Press.
- Durepos, Gabrielle A. T. and Albert J. Mills (2012), ANTiHistory: Theorizing the Past, History, and Historiography in Management and Organization Studies, Charlotte, NC: Information Age Publishing, INC.
- Foucault, Michel (1972), The Archaeology of Knowledge, Translated by Alan Sheridan, London: Routledge.
- Foucault, Michel (1995), Discipline and Punishment, Translated by Alan Sheridan, New York, Random House.
- Giannachi, Gabriella (2016), Archive Everything: Mapping the Everyday, Massachusetts: The MIT Press.
- Huffer, Lynne (2013), Are the Lips a Grave? A Queer Feminist on the Ethics of Sex, New York: Columbia University Press.
- Jardine, Gail McNicol (2010), Foucault & Education, New York: Peter Lang.
- Katzman, Kenneth & Kerr, K. Paul (2016), "Iran Nuclear Agreement", Congressional Research Service. CRS.
- Loewenthal, Del and Robert Snell (2003), Post-modernism for Psychotherapists: A Critical Reader, Hove and New York: Brunner-Routledge.
- Pinto, Henrique (2003), Foucault, Christianity and Interfaith Dialogue, New York: Routledge.
- Poster, M. & Michel Foucault (1990), “Marxism & History”. Cambridge, Polity press.
- Prado, C.G. (ed.) (2009), Foucault's Legacy, New York: Continuum International Publishing Group.
- Sembou, Evangelia (2015), Hegel's Phenomenology and Foucault's Genealogy, New York: Routledge.
- Sharpe, Alex (2010), Foucault's Monsters and the Challenge of Law, New York: Routledge.
- Spanos, William V. (2009), The Legacy of Edward W. Said, Chicago: University of Illinois Press.
- Visker, Rudi (1995), Michel Foucault: Genealogy as Critique, trans. by Chris Turner, London/ New York: Verso.
- Wuthnow, Robert, James Davison Hunter, Albert J. Bergesen, Edith Kurzweil (2010), Cultural Analysis: The Work of Peter L. Berger, Mary Douglas, Michel Foucault, and Jurgen Habermas, Vol 5, New York: Routledge.