نویسندگان
1
استاد علوم سیاسی،دانشگاه شهید بهشتی
2
دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشگاه شهیدبهشتی
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
10.29252/piaj.2022.226171.1211
چکیده
پژوهش پیشرو با بهرهگیری از امکانات نظریِ مفهوم روایت و تخیّل به خوانش روایی بخش نخست رساله تنبیه الامّه و تنزیه الملّه، اثر مشهور محقق نائینی (1240-1315ش) میپردازد. نقطه آغاز این تحقیق، پیوند ناگسستنی میان تاریخ -بهمثابه پیرنگی پویا از رویدادها و مفاهیم و نه مرور گاهشناسانه رویدادهای تاریخی- و اندیشه سیاسی است. در این راستا، به نقش عنصر تخیّل در همسانسازی اسنادی/پیرنگ میان رویدادها و مفاهیم از یکسو و میان مفاهیم فلسفی و شرعی از سوی دیگر پرداخته میشود. پرسش اصلی این پژوهش دائر بر چگونگی نسبت میان قوه تخیّل/تصور و قوه منطقی/استدلالی در متن رساله مذکور است. متناسب با این پرسش، فرضیه اصلی این پژوهش بر تقدّم قوه تخیّل بر قوه عقلانی در سایه مفاهیمی چون تخیّل مولّد، پیرنگ، محاکات و استعاره در اندیشه پل ریکور و مفهوم تصور اجتماعی در اندیشه چارلز تیلور تأکید دارد. این مهم با کالبدشکافی مفاهیمی که محقق نائینی در مطلع رسالهاش بهکار برده است، قابل کشف و رهگیری است.
کلیدواژگان:
روایت، تخیّل، پیرنگ، شریعت، حکمت عملی.
منابع
- احمدی، بابک (1393)، رساله تاریخ؛ جستاری در هرمنوتیک تاریخ، تهران: نشر مرکز.
- اسپریگنز، توماس (1394)، فهم نظریههای سیاسی، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران: انتشارات آگه.
- اشتراوس، لئو (1397)، فلسفه سیاسی، ترجمه و تحشیه فرهنگ رجایی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- برت، آر، ال (1386)، تخیّل، ترجمه مسعود جعفری جزی، تهران: نشر مرکز.
- ریکور، پل (1397)، زمان و حکایت؛ پیرنگ و حکایت تاریخی، ترجمه مهشید نونهالی، تهران: نشرنی.
- زرگرینژاد، غلامحسین (1390)، رسائل مشروطیت، تهران: انتشارات موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
- شکری، محمد (1396)، پل ریکور و هرمنوتیک روایی؛ رهیافتی به هرمنوتیک انتقادی، تهران: نشر نگارستان اندیشه.
- طباطبایی، جواد (1392)، زوال اندیشه سیاسی در ایران؛ گفتار در مبانی نظری انحطاط ایران، تهران: نشر کویر.
- طوسی، خواجه نصیرالدین (1356)، اخلاق ناصری، تصحیح و تنقیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: انتشارات خوارزمی.
- فرای، نورتروپ (1363)، تخیّل فرهیخته، ترجمه سعید اربابی شیرانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- فیرحی، داود (1394)، آستانه تجدّد؛ در شرح تنبیه الامّه و تنزیه الملّه، تهران: نشرنی.
- مسکویه، احمد بن محمد (2535)، جاویدان خرد، ترجمه تقیالدین محمد شوشتری، به اهتمام دکتر بهروز ثروتیان، تهران: موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مکگیل.
- مسکویه رازی (1381)، تهذیب الاخلاق، ترجمه و توضیح دکتر علیاصغر حلبی، تهران: انتشارات اساطیر.
- نائینی، محمدحسین (1327ق)، تنبیه الامّه و تنزیه الملّه، نجف اشرف.
- نائینی، محمدحسین و طالقانی، سیدمحمود (1358)، تنبیه الامّه و تنزیه الملّه یا حکومت از نظر اسلام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- هنرمند، سعید (1398)، بوطیقای ارسطو، تهران: نشر چشمه.
- Adams, Suzi & Smith, Jeremy C. A. & Straume, Ingerid S. (2012), Political Imaginaries in Question, the Journal of Critical Horizons, No. 13.1, pp. 5-11.
- Aristotle (1997), Poetics, translated and with commentary by George Whalley, London: McGill-Queen’s University Press.
- Gallie, W. B. (1964), Philosophy and Historical Understanding, New York: Schocken books.
- Ricoeur, Paul (1984), Time and Narrative, translated by Kathleen Mclaughlin & David Pellauer, Chicago and London: the University of Chicago Press.
- Ricoeur, Paul (2004), The Rule of Metaphor; the creation of meaning in language, translated by Robert Czerny & Kathleen Mclaughlin & John Costello, London and New York: Routledge Classics Press.
- Taylor, Charles (2007), A Secular Age, Cambridge, Massachusetts, and London: the Belknap Press of Harvard University Press.
- White, Hayden (2007), Guilty of History? The Longue Duree of Paul Ricoeur, the Journal of History and Theory, No. 46. pp. 233-251.