نویسندگان
1
عضو هیئت علمی، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
2
روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
10.29252/piaj.2022.226025.1207
چکیده
در علوم سیاسی بخش بزرگی از تلاش متفکرین صرف بررسی عوامل وقایع و تحلیل آنها میشود. برای تحلیل وقایع در سیستمهای داخلی و بینالمللی و تعاریف کلاسیک علوم سیاسی، کنشگر اصلی داخلی و بازیگر رسمی بینالمللی "دولت" معرفی میشود. یکی از مهمترین مناطقی که دولت در آن نقش ویژهای دارد؛ خاورمیانه است. از جمله ویژگیهای ساخت دولت در بیشتر کشورهای غرب آسیا، وجود نهادهایی فراتر از دولت رسمی است که سهم بزرگی از قدرت را در اختیار داشته و تحولات کشورهایشان را مدیریت میکنند که این نهاد را دولت پنهان مینامند. این مقاله سعی دارد تا با ارائه مختصاتی از دولت پنهان، به شناخت بهتر از این نهاد خصوصا در خاورمیانه کمک کند. سوال اصلی مقاله این است ویژگیها و ماهیت دولت پنهان در خاورمیانه چیست و آیا در همه کشورهای این منطقه یکسان است؟ مقاله با بررسی ویژگیهای دولت پنهان به تعریفی دقیق از این مفهوم پرداخته و پنج رکن اصلی آن شامل ارتش، اقتصاد، قوه قضائیه، جامعه و فعالیت مخفیانه و سازمانیافته را در این نهاد مشخص میکند و این ویژگیها را در خاورمیانه بررسی خواهد کرد. در نهایت دو کشور ترکیه و مصر به عنوان نمونههایی از دولت پنهان بررسی میگردد.
منابع
- پورحسن، ناصر(1395). «((دولت عمیق)) نظامیان و ((کودتای جامعهی مدنی)) در مصر (با تاکید بر تحولات سالهای 2011-2015)». فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، شماره 18، صص 53-72.
- قاسمی، بهزاد (1394). اخوانالمسلمین مصر و تجربه نظام سیاسی؛ از برآمدن حسن البنا تا برافتادن محمد مرسی. تهران: موسسه اندیشه سازان نور.
- کامروا، مهران (1391). خاورمیانه معاصر: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول. ترجمه محمدباقر قالیباف و سید موسی پورموسوی. چاپ سوم. تهران: قومس.
- امانی، مجتبی (1397). الاخوان المسلمون و حکومۀ علی المصر. تهران, پایان نامه کارشناسی ارشد: دانشگاه تهران.
- Fijnaut, Cyrille & Paoli, Letizia. (2004), Organised Crime in Europe. Netherlands: Springer.
- Filiu, Jean-Pierre. (2015), From Deep State to Islamic State; The Arab Counter-Revolution and its Jihadi. New York: Oxford University Press.
- Frisch, Hillel (2013), »The Egyptian Army and Egypt's ‘Spring’«. Journal of Strategic Studies, 3 36(2), Pp180-204.
- Hale, William (1994), Turkish Politics and the Military. London: Routledge.
- Harb, Imad (2003), »The Egyptian Military in Politics: Disengagement or Accommodation? «. Middle East Journal. 57 (2), pp. 269-290.
- Kamrava, Mehran (2005), The Modern Middle East. London: University of California Press
- Lofgren, Mike. (2016), The Deep State: The Fall of the Constitution and the Rise of a Shadow Government. New York: VIKING.
- Priest, Dana, & Arkin, William M. (2011), Top Secret America: The Rise Of The New American Security State. New York: Little, Brown and Company.
- Scott, Peter dale (2015), The American deep state : Wall Street, big oil, and the attack on U.S. London, UK: Rowman & Littlefield.
- Shafick, Hesham (2019), »Acts of ignorance: how could Egypt’s revolutionaries overlook a state massacre of 1000+ protestors?«. Interface, 11(2), 35-62.
- Söyler, Mehtap (2013), »Informal institutions, forms of state and democracy: the Turkish deep state«. Democratization, 2(20), 310-334.
- Söyler, Mehtap (2015), The Turkish Deep State. New York: Routledge.
- Waldner, David (1999), State Building and Late Development. New York: Cornell Paperbacks.