,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
10.29252/piaj.2022.223924.1134
چکیده
در قلمرو دانش سیاسی یکی از سرفصلهای مهم بحث قدرت سیاسی است. در این قلمرو مسائل مختلفی نظیر مبانی، منابع، کارکرد و اهدافِ قدرت سیاسی مورد واکاوی قرار میگیرد. پاسخ به این مسئله نیازمند تبیین بنیادیترین بحث، یعنی منشا قدرت سیاسی است. در این پژوهش به منظور حل این مسئله، این پرسش در کانون بررسی قرار می گیرد که بازخوانی مفاهیم مرتبط با قدرت سیاسی، چگونه می تواند ما را به کشف منشاء قدرت سیاسی از منظر قران رهنمون شود؟ به نظر میرسد خوانش معناشناسانه از مفاهیم مرتبط با قدرت سیاسی نظیر خالقیت، مالکیت، ولایت و هدایت میتواند در ارتباط با جهان بینی توحیدی، منشاء قدرت سیاسی را نمایان سازد. برآیند این واکاوی ـ برخلاف دیدگاه رایج در جهان امروز که منشاء قدرت را توافق و قرارداد اجتماعی می پندارد ـ منشا قدرت سیاسی را امری ناشی از اراده الهی میداند. به منظور تبیین این فرضیه تلاش میشود صورتبندی مفهوم قدرت سیاسی از منظر قرآن تبیین شده و نوع ارتباط بین مهمترین شاخصهای دخیل در یک شبکه معنایی منسجم تحلیل شود. این امر نیازمند شناسایی مفاهیم کلیدی مرتبط با قدرت سیاسی و کشف میدان معنایی آن از طریق تحلیل محتوا میباشد. این بررسی نشان میدهد که فیمابین سیاست و دین پیوند نزدیکی برقرار است و مفهوم قدرت در شیوهی تفکر قرآنی با توجه به جایگاه انسان در جهان و رابطهی انسان و خدا معنا مییابد. ترسیم این نوع رابطه به منابع، کارکرد و اهداف قدرت معنا میبخشد.
- قرآن کریم
- خدّوری، مجید (1394)، برداشت مسلمانان از عدالت؛ ترجمه مصطفی یونسی و صمد ظهیری؛ قم: دانشگاه مفید.
- اُدونیس(احمدعلی سعید) (1392)، سنت و تجدد یا ثابت و متحول؛ ترجمهی حبیبالله عباسی؛ تهران: سخن.
- ایزوتسو، توشیهیکو (1361)، خدا و انسان در قرآن: معنیشناسی جهان بینی قرآن؛ ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- ــــــــــــــــــ (1388)،مفاهیم اخلاقی – دینی در قرآن؛ ترجمه فریدون بدرهای، تهران: فرزان روز.
- الطباطبایی، السید محمدحسین (1363)، تفسیر المیزان؛ ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- ـــــــــــــــ (1391ق)، المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: اسماعیلیان
- ماکینو، شینیا (1363)، آفرینش و رستاخیز؛ پژوهشی معنیشناختی در ساخت جهانبینی قرآنی؛ ترجمه جلیل دوستخواه؛ تهران: امیرکبیر.
- ارکون، محمد (1394)، دانش اسلامی: قرائتی بر مبنای علوم انسانی؛ تهران: نسل آفتاب.
- الراغب الاصفهانی، أبو القاسم الحسین بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن؛ تحقیق صفوان عدنان الداودی، بیروت: دار القلم.
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1372)، تفسیر القرآن الکریم؛ قم: بیدار.
- کاظمی موسوی، سید احمد (2004م)، علمای شیعه و قدرت سیاسی؛ تحلیلی از مبانی نظری قدرت علما و سیر تاریخی آن، آمریکا: آمازون.
- لوئیس، برنارد (1378)، زبان سیاسی اسلام، ترجمهی غلامرضا بهروزلک، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- الفراهیدی، خلیل بن احمد (1414ق)، ترتیب کتاب العین؛ تحقیق مهدی المخزومی و ابراهیم السامرائی؛ قم: اسوه.
- برکات، حلیم (1389)، «دین و قدرت در جامعهی اسلامی معاصر»؛ در مجموعه اسلام و سیاست؛ عادل ضاهر؛ ترجمه: عبدالله غلامرضا کاشی؛ تهران: رخداد نو.
- عبدالرازق، علی (1380)، اسلام و مبانی قدرت؛ ترجمه امیر رضایی؛ تهران: قصیده سرا.
- ریئیر، کلود (1382)، انسان شناسی سیاسی؛ ترجمه ناصر فکوهی، تهران: نی.