واکاوی معناشناختی منشاء قدرت سیاسی در پرتو جهان‌بینی قرآنی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار،پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. قم، ایران

10.29252/piaj.2022.223924.1134

چکیده

در قلمرو دانش سیاسی یکی از سرفصلهای مهم بحث قدرت سیاسی است. در این قلمرو مسائل مختلفی نظیر  مبانی، منابع، کارکرد و اهدافِ قدرت سیاسی مورد واکاوی قرار می‌گیرد. پاسخ به این مسئله نیازمند تبیین بنیادی‌ترین بحث، یعنی منشا قدرت سیاسی است. در این پژوهش به منظور حل این مسئله، این پرسش در کانون بررسی قرار می گیرد که بازخوانی مفاهیم مرتبط با قدرت سیاسی، چگونه می تواند ما را به کشف منشاء قدرت سیاسی از منظر قران رهنمون شود؟ به نظر می‌رسد خوانش معناشناسانه از مفاهیم مرتبط با قدرت سیاسی نظیر خالقیت، مالکیت، ولایت و هدایت می‌تواند در ارتباط با جهان بینی توحیدی، منشاء قدرت سیاسی را نمایان سازد. برآیند این واکاوی ـ برخلاف دیدگاه رایج در جهان امروز که منشاء قدرت را توافق و قرارداد اجتماعی می پندارد ـ منشا قدرت سیاسی را امری ناشی از اراده الهی میداند. به منظور تبیین این فرضیه تلاش می‌شود صورتبندی مفهوم قدرت سیاسی از منظر قرآن تبیین شده و نوع ارتباط بین مهمترین شاخص‌های دخیل در یک شبکه معنایی منسجم تحلیل شود. این امر نیازمند شناسایی مفاهیم کلیدی مرتبط با قدرت سیاسی و کشف میدان معنایی آن از طریق تحلیل محتوا می‌باشد. این بررسی نشان می‌دهد که فی‌مابین سیاست و دین پیوند نزدیکی برقرار است و مفهوم قدرت در شیوه‌ی تفکر قرآنی با توجه به جایگاه انسان در جهان و رابطه‌ی انسان و خدا معنا می‌یابد. ترسیم این نوع رابطه به منابع، کارکرد و اهداف قدرت معنا می‌بخشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Place of Political Power in the Qur'anic Worldview

نویسنده [English]

  • mahmood fallah
Assistant Professor, Faculty of Political Science, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
چکیده [English]

One of the most important topics in the field of political science is political power. In this realm, various issues such as the principles, sources, function and goals of political power are analyzed. The answer to this question requires an explanation of the most fundamental argument, which is the origin of political power. In this study, to solve this problem, this question is examined that how examination of the concepts related to political power, can lead us to discover the origin of political power from the perspective of the Qur'an? It seems that a semantic examination of concepts related to political power such as creativity, ownership, guardianship and leadership can show the origin of political power in relation to the monotheistic worldview. The findings of this analysis, unlike the common view in the world today- which considers the source of power to be a social agreement- considers the source of political power to be a matter of divine will. In order to explain this hypothesis, an attempt is made to explain the formulation of the concept of political power from the perspective of the Qur'an and to analyze the type of relationship between the most important criteria involved in a coherent semantic network. This requires identification of key concepts related to political power and discovering its semantic field through content analysis. This study shows that there is a close relationship between politics and religion, and the concept of power in the Qur'anic way of thinking is meaningful based on the place of human in the world and the relationship between man and God. Illustrating this type of relationship gives meaning to the resources, functions, and goals of power.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Qur'an
  • political power
  • divine sovereignty
  • Uli al-Amr
  •  

    • قرآن کریم
    • خدّوری، مجید (1394)، برداشت مسلمانان از عدالت؛ ترجمه مصطفی یونسی و صمد ظهیری؛ قم: دانشگاه مفید.
    • اُدونیس(احمدعلی سعید) (1392)، سنت و تجدد یا ثابت و متحول؛ ترجمه‌ی حبیب‌الله عباسی؛ تهران: سخن.
    • ایزوتسو، توشیهیکو (1361)، خدا و انسان در قرآن: معنی‌شناسی جهان بینی قرآن؛ ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    • ــــــــــــــــــ (1388)،مفاهیم اخلاقی دینی در قرآن؛ ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران: فرزان روز.
    • الطباطبایی، السید محمدحسین (1363)، تفسیر المیزان؛ ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    • ـــــــــــــــ (1391ق)، المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: اسماعیلیان
    • ماکینو، شینیا (1363)، آفرینش و رستاخیز؛ پژوهشی معنی‌شناختی در ساخت جهان‌بینی قرآنی؛ ترجمه جلیل دوستخواه؛ تهران: امیرکبیر.
    • ارکون، محمد (1394)، دانش اسلامی: قرائتی بر مبنای علوم انسانی؛ تهران: نسل آفتاب.
    • الراغب الاصفهانی، أبو القاسم الحسین بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن؛ تحقیق صفوان عدنان الداودی، بیروت: دار القلم.
    • صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1372)، تفسیر القرآن الکریم؛ قم: بیدار.
    • کاظمی موسوی، سید احمد (2004م)، علمای شیعه و قدرت سیاسی؛ تحلیلی از مبانی نظری قدرت علما و سیر تاریخی آن، آمریکا: آمازون.
    • لوئیس، برنارد (1378)، زبان سیاسی اسلام، ترجمه‌ی غلامرضا بهروزلک، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
    • الفراهیدی، خلیل بن احمد (1414ق)، ترتیب کتاب العین؛ تحقیق مهدی المخزومی و ابراهیم السامرائی؛ قم: اسوه.
    • برکات، حلیم (1389)، «دین و قدرت در جامعه‌ی اسلامی معاصر»؛ در مجموعه اسلام و سیاست؛ عادل ضاهر؛ ترجمه: عبدالله غلامرضا کاشی؛ تهران: رخ‌داد نو.
    • عبدالرازق، علی (1380)، اسلام و مبانی قدرت؛ ترجمه امیر رضایی؛ تهران: قصیده سرا.
    • ریئیر، کلود (1382)، انسان شناسی سیاسی؛ ترجمه ناصر فکوهی، تهران: نی.