اسلام سیاسی و سیاست در افکار عمومی ایران معاصر

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر آزاد، تهران

2 گروه علوم سیاسی، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی

10.29252/piaj.2021.222157.1077

چکیده

یکی از مهمترین عوامل شکل‌دهنده به نگرش‌ها و رفتارهای سیاسی شهروندان در کشورهای مختلف جهان‌بینی سیاسی مردم است. طبیعی است انتظار داشته باشیم در کشوری که از سویی مردم دیندار هستند و از سویی دیگر حکومت بر مبنای ترکیب دین و مردم‌سالاری شکل گرفته، دین نقشی پررنگ در جهان‌بینی سیاسی شهروندان ایفا کند. هرچند مجموعه مطالعات شایان توجهی درباره سنجش دینداری در جامعه ایرانی انجام شده، این مطالعات معمولا با هدف توصیف وضعیت دینداری در جامعه طراحی و اجرا شده‌اند و به دینداری به مثابه یک متغیر توصیف‌گر رفتار شهروندان، خصوصا رفتار سیاسی آنها پرداخته نشده است. در این مقاله سازه‌ای به نام «اسلام سیاسی» پیشنهاد می‌شود که سنجشگر شدت تمایل شهروندان به حضور دین اسلام در حکومت است. ابتدا رابطه «اسلام سیاسی» با ابعاد مختلف دینداری بررسی می‌شود و سپس با استفاده از نظرسنجی‌های متعدد ملی نشان داده می‌شود که بر خلاف جناح‌بندی رایج اصلاح‌طلب/اصولگرا، «اسلام سیاسی» قدرت زیادی در توصیف نگرش‌های مختلف سیاسی در حوزه سیاست داخلی و سیاست خارجی دارد، حتی زمانی که در کنار متغیرهایی مانند ابعاد مختلف دینداری یا گرایش جناحی قرار می‌گیرد. نشان داده می‌شود که این متغیر رابطه‌ای با گرایش‌های جناحی شهروندان ندارد و در عین حال یکی از ابعاد اصلی تاثیرگذار بر نگرش‌های سیاسی در کشور است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Religion and Politics in Contemporary Iranian Public Opinion

نویسندگان [English]

  • Majid Hadavi 1
  • Ali Sanaei 2
1 Independent Researcher
2 Department of Political Science, Faculty of Economics and Politics, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Religion plays an important role in shaping how people see the world around them and has a potentially important effect on political ideologies. Despite the interest in Iran in the past three decades in the study of religion using quantitative methods, there have been hardly any works that take religion as an explanatory variable in explaining political attitudes or political behavior. We propose a construct named political Islam. We show how this construct relates to various dimensions of religiosity, and how it can explain a wide range of political attitudes as an explanatory variable. Not surprisingly, more religious people possess higher levels of political Islam. It is interesting that political Islam has a significant explanatory power in explaining a wide range of political attitudes even when we control for multiple dimensions of religiosity. Similarly, political Islam has a far greater and more significant relationship with political attitudes compared to party identification.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • religiosity
  • political Islam
  • political attitudes

مراجع

  •  

    • امیدیان، ‌فرانک، ‌مرضیه دهقانی و‌عزیز خواجه‌حسن‌زاده‌دزفولی (1396)، 'اعتباریابی مقیاس دینداری و نقش روش‌های تدریس فعال با رویکرد اسلامی بر میزان دینداری دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه'، پژوهش های اجتماعی اسلامی، 112: 87-110.
    • خدایاری‌فرد، ‌محمد، ‌عباس رحیمی‌نژاد، ‌باقر غباری‌بناب، ‌محسن شکوهی‌یکتا، ‌علی‌نقی فقیهی، ‌مسعود آذربایجانی، ‌غلامعلی افروز، ‌حیدر‌علی مومن، ‌مرتضی منطقی، ‌محسن پاک‌نژاد، ‌سید‌حسین سراج‌زاده، ‌سید‌محسن فاطمی، ‌سعید اکبری‌زردخانه، ‌ولی‌اله فرزاد، ‌خسرو باقری‌نوع‌پرست، ‌احمد به‌پژوه و‌هادی بهرامی‌احسان (1389)، 'مدل سنجش دینداری و ساخت مقیاس آن در سطح ملی'، پژوهش های کاربردی روان شناختی، 1: 1-24.
    • خدایاری‌فرد، ‌محمد، ‌باقر غباری‌بناب، ‌یاسمین عابدینی و‌احمد به‌پژوه (1387)، 'آماده سازی مقیاس سنجش دین داری برای جمعیت دانشجویی'، روان شناسی و علوم تربیتی، 80: 23-46.
    • سراج‌زاده، ‌سید‌حسین (1378)، 'نگرش ها و رفتارهای دینی نوجوانان تهرانی و دلالتهای آن برای نظریه سکولار شدن'، نمایه پژوهش، 9: 105-18.
    • سراج‌زاده، ‌سیدحسین و‌محمدرضا پویافر (1388)، 'سنجش دینداری با رهیافت بومی'، جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، 2: 1-18.
    • سراج‌زاده، ‌سید‌حسین و‌محمد‌رضا پویافر (1386)، 'مقایسه تجربی سنجه های دینداری: دلالت های روش شناسانه کاربرد سه سنجه در یک جمعیت'، جامعه شناسی ایران، 32: 37-71.
    • شجاعی زند، علیرضا، سارا شریعتی مزینانی ورامین حبیب زاده خطبه سرا (1385)، 'بررسی وضعیت دین داری در بین دانشجویان'، مطالعات ملی، 7: -.
    • شجاعی‌زند، ‌علی‌رضا (1384)، 'مدلی برای سنجش دینداری در ایران'، جامعه شناسی ایران، 21: 34-66.
    • طالبان، ‌محمدرضا (1388)، 'چارچوبی مفهومی برای پیمایش دینداری در ایران'، اسلام و علوم اجتماعی، 2: 7-48.
    • فرجی، عباس کاظمی وریج – مهدی (1395)، "سنجش دینداری ایرانیان مسلمان." In.: دفتر پژوهش های کاربردی سازمان تبلیغات اسلامی.
    • کاظمی، عباس (1389)، "سنجش دینداری ایرانیان مسلمانی." در.: دفتر پژوهش های کاربردی سازمان تبلیغات اسلامی.
    • Cohen, Adam B., Ariel Malka, Eric D. Hill, Felix Thoemmes, Peter C. Hill, and Jill M. Sundie (2008), 'Race as a Moderator of the Relationship Between Religiosity and Political Alignment', Personality and Social Psychology Bulletin, 35: 271-82.
    • Converse, Philip E. (2006), 'The nature of belief systems in mass publics (1964)', Critical review, 18: 1-74.
    • Ellis, Christopher, and James A Stimson (2009), 'Symbolic ideology in the American electorate', Electoral Studies, 28: 388-402.
    • Evans, Geoffrey, and Ksenia Northmore-Ball (2017), 'Long-term factors: Class and religious cleavages.' in, The Routledge Handbook of Elections, Voting Behaviorand Public Opinion (Routledge).
    • Grzymala-Busse, Anna (2012), 'Why comparative politics should take religion (more) seriously', Annual Review of Political Science, 15: 421-42.
    • Hsiao, Yi-ching, Su-feng Cheng, and Christopher H Achen (2017), 'Political left and right in Taiwan', The Taiwan Voter: 198.
    • Hutchings, Vincent L, and Hakeem J Jefferson (2017), 'The sociological and social-psychological approaches.' in, The Routledge Handbook of Elections, Voting Behaviorand Public Opinion (Routledge).
    • Jou, Willy (2011), 'How do citizens in East Asian democracies understand left and right?', Japanese Journal of Political Science, 12: 33-55.
    • Kim, Junghyoun (2006), 'Religion and political attitudes in South Korea'.
    • Kinder, Donald R. 2006. 'Belief systems today', Critical review, 18: 197-216.
    • Rose, Richard (2002), 'How Muslims view democracy: evidence from Central Asia', Journal of Democracy, 13: 102-11.
    • Şandor, Sorin Dan, and Marciana Popescu (2008), 'Religiosity and values in Romania', Transylvanian Review of Administrative Sciences, 4: 171-80.
    • Sheldon, Pavica, Philipp A. Rauschnabel, Mary Grace Antony, and Sandra Car (2017), 'A cross-cultural comparison of Croatian and American social network sites: Exploring cultural differences in motives for Instagram use', Computers in human Behavior, 75: 643-51.
    • Shupe, Anson D. (1977), 'Conventional Religion and Political Participation in Postwar Rural Japan', Social Forces, 55: 613-29.
    • Tessler, Mark (2002), 'Islam and democracy in the Middle East: The impact of religious orientations on attitudes toward democracy in four Arab countries', Comparative Politics: 337-54.
    • ——— (2003), Arab and Muslim political attitudes Stereotypes and evidence from survey research', International Studies Perspectives, 4: 175-81.
    • ——— (2010), 'Religion, religiosity and the place of Islam in political life: insights from the Arab barometer surveys', Middle East Law and Governance, 2: 221-52.
    • Tezcür, Güneş Murat, and Taghi Azadarmaki (2008), 'Religiosity and Islamic rule in Iran', Journal for the Scientific Study of Religion, 47: 211-24.
    • Tezcür, Güneş Murat, Taghi Azadarmaki, Mehri Bahar, and Hooshang Nayebi (2012), 'Support for democracy in Iran', Political Research Quarterly, 65: 235-47.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار