تحلیل راهبرد مقاومت در دیپلماسی هسته ای جمهوری اسلامی ایران بر اساس نظریه فرهنگی روابط بین‌الملل

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشگاه علامه طباطبایی(ره)

10.29252/piaj.2020.100627

چکیده

منطـق رفتار سیاسـت خارجـی ایران در موضوع هسـته ای اغلب در چارچـوب نظریه های خردگـرا و بـر اسـاس گزاره هایـی چـون »انتخـاب اسـتراتژیک«، »انتخاب اقتصـادی« و نیازهای فیزیکی تحلیل شـده اسـت. در حالـی که برخی از وجوه رفتار سیاسـت خارجی ایـن کشـور مثـل بلندپـروازی و مقاومـت فعـال در موضـوع هسـته ای در عیـن فشـارهای اقتصـادی ناشـی از تحریـم غـرب به ویـژه ایاالت متحـده را نمی تـوان بـر اسـاس ایـن نظریه هـا تبییـن کـرد. در چنیـن شـرایطی، فهم منطـق رفتار سیاسـت خارجـی جمهوری اسـالمی، مسـتلزم درکی عمیق از زمینه های فرهنگی و روانشناسـی سیاسـت خارجی آن اسـت. مقالـه حاضر بـا اسـتفاده از نظریـه فرهنگی روابـط بین الملـل که نظـام بین الملل و سیاسـت خارجی کشـورها را بر اسـاس زمینه هـای تاریخی و انگیزه های روان شـناختی تحلیـل می کنـد، تـالش دارد علـت راهبـرد مقاومت ایـران در موضـوع هسـته ای را تبیین کنـد. یافته هـای پژوهـش نشـان می دهـد در سیاسـت خارجـی جمهـوری اسـالمی، گذشـته و حافظـه تاریخـی همـواره نقـش مهمـی ایفـا می کنـد. بـه ایـن معنـا کـه ترکیبی از آموزه هـای اسـالمی و مسـئله غـرور در فرهنـگ ایرانـی و احسـاس تحقیـر و قربانـی شـدن در گذشـته، موجـب برانگیخته شـدن حـس اسـتقالل طلبی و فرهنـگ مقاومت در برابـر دیکتاتـوری و سـلطه قدرت هـای خارجـی در میـان مردم ایـران و به تبع آن سیاسـت خارجـی شـده اسـت کـه هدفی به نـام منزلـت و عـزت را دنبـال می کنـد. روش پژوهش مقالـه کیفـی از نـوع شـرطی خالف واقع اسـت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran by “A Cultural Theory of International Relations”: the Case of Study: Nuclear Diplomacy

نویسندگان [English]

  • Morteza Shokri 1
  • seyed Jalal Dehghani Firooz Abadi 2
1 Allameh Tabatabaei University
2 Allameh Tabatabaei University
چکیده [English]

Most of the theories used in analyzing foreign policy of the Islamic Republic of Iran are based on “Appetite " or "Reason" anthropology. While the logic of Iran's foreign policy in certain issues, such as the nuclear conflict with the West, cannot be analyzed solely on the basis of Appetite and Reason drives such as security and power. In this regard, “A cultural theory of international relations” can provide a framework for analysis of the Ideational aspects of Iran’s foreign policy as it seeks the basis of the international politics in the spirit drive. The question is that, what is the basis of some courageous behaviors of Iran’s foreign policy, in particular it’s nuclear dispute with the West, which has affected the impulses of gaining power and security? By applying of the philosophical anthropology of “A cultural theory of international relations”, we can state this hypothesis that Iran’s foreign policy particularly its nuclear diplomacy is spirit-based. On this basis, the logic and basis for nuclear diplomacy can be analyzed on the basis of two instruments of, aimed at Self-esteem.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foreign policy
  • cultural theory of international relations
  • nuclear diplomacy
  • Honor
  • standing
  • Self-esteem

مراجع

منابع فارسی:
احمدی‌نژاد، محمود (1385)، سخنرانی در جشن ملی شدن فناوری هسته­ای، 20 فروردین.
___________ (1391)، گفتگو با شبکه خبری فرانس 24، 11 خرداد، برگرفته از:
http://jamejamonline.ir/online
 
پیریایی، محسن (1387)، نگاه سازه‌انگارانه به تقابل اروپا و آمریکا با برنامه هسته‌ای ایران، ره‌آورد سیاسی، سال پنجم، شماره 20، صفحات: 88-63.
خامنه‌ای، سید علی (1370)، بیانات در دیدار مسئولان وزارت خارجه، 18 تیر، برگرفته از:
http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2471
____________ (1384)، بیانات در دیدار با وزیر امور خارجه و رؤسای نمایندگی‌های ایران 23 اسفند.
خامنه‌ای، علی (1385)، سخنرانی دیدار استادان و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها، 13 مهر، قابل‌دسترسی در: https://farsi.khamenei.ir/photo-album?id=1866
____________ (1387)، بیانات در دیدار با اعضای هیئت دولت، 2 شهریور.
____________ (1394)، بیانات در دیدار با مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام، 20 فروردین، برگرفته از:
 http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=29415
خدادادی، حسن. (1396). عزت جویی به‌مثابه سیاست خارجی؛ چارچوبی تئوریک برای تحلیل سیاست خارجی دولت صفویه. رهیافت انقلاب اسلامی. سال یازدهم، شماره 39، صفحات: 60-43.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1386)، هویت و منافع در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، مطالعات راهبردی.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و نوری، وحید (1391)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران اصولگرایی، تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
رمضانی، روح‌الله (1388)، درک سیاست خارجی ایران، فصلنامه روابط خارجی، سال اول، شماره 1، صفحات: 20-11.
روزنامه کیهان (1393)، آغاز دور تازه مذاکرات هسته‌ای ایران با 1+5 در وین، 23 اردیبهشت 1393. برگرفته از: http://kayhan.ir/fa/news/26931
روحانی، حسن (1397). «اگر آمریکا از رفتار گذشته‌اش توبه کند حاضریم بازگشت او را بپذیریم». خبرگزاری ایرنا، 17 بهمن، قابل‌دسترسی در:
https://www.irna.ir/news/83200401
فیلیپس، دیوید (1386)، «آیا اکنون زمان گفتگوی جمهـوری اسـلامی ایـران و آمریکاسـت؟» در کتاب خاورمیانه و آمریکا، ویراسته داوود غرایاق زندی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
طاهری، ابوالقاسم و کریمی فرد، حسین (1391)، «هویت ملی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، دوره 5، شماره 18، صفحات: 154-125.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1380). تضاد دولت و ملت؛ نظریه تاریخ و سیاست در ایران. ترجمه علیرضا طیب. تهران: نشر نی.
محمدی، منوچهر (1391)، بررسی اصول سه‌گانه سیاست خارجی ایران، برگرفته از:
http://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=20849
مشیر زاده، حمیرا (1390)، تحولات جدید نظری در روابط بین‌الملل؛ زمینه مناسب برای نظریه‌پردازی بومی، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال ششم شماره 2، صفحات: 204-165.
ندلیبو، ریچارد (2008)، نظریۀ فرهنگی روابط بین‌الملل، سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، روح‌الله طالبی آرانی و مرتضی پورمحمدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
مصاحبه عراقچی با تلویزیون، «شناسایی حق غنی‌سازی مهم‌ترین دستاورد «برجام» برای ایران بود»، 10 بهمن 1396، برگرفته از:
http://parstoday.com/dari/news/iran-i64365
واسعی زاده، نسیم السادات (1391)، نظریه فرهنگی روابط بین‌الملل، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 49 و 50، صفحات: 64-60.
هادیان، ناصر و هرمزی، شانی (1389)، برنامه‌ی هسته‌ای ایران: توانایی قانونمند، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پنجم، شماره 3، صفحات: 214-179.
منابع انگلیسی:
 
Archer.H (2018). The Iran Nuclear Deal and Liberalism.retrieved from: https://medium.com/@xsm918/the-iran-nuclear-deal-and-liberalism-fdeca22ec0c6.
Asgar-Khani,A. M (2003). “Iran, Sept. 11 and the Repercussions of ‘Regime Change,’”. Daily Star. Beirut: 15 September. Retrieved from: https://www.dailystar.com.lb/Abumohammad-Asgarkhani.ashx
Ashley, S. P. (2012). The Iranian Nuclear Program: Realist vs. Constructivist Models. E-International Relations.
Dorraj, M. (2006). Behind Iran's Nuclear Pursuit? Peace Review: A Journal of Social Justice, 18(3), 325-332.
Entessar, N. (2009). Iran's nuclear decision-making calculus. Middle East Policy, 16(2), 26.
Esfandiari, G. (2009). Reformers Hope Iran’s ‘Silent Voters’ will be Heard in June. RFE/RL, May, 28. Retrieved from: www.rferl.org/content/Reformers_Hope_Irans_Silent_Voters_Will_Be_ Heard_In_June/1741914.html>.
Ferrero, C. (2014),Constructivism & US-Iran Relations, available at: http://us-iran-relations.com/wordpress/?p=440
Hunter, R. E. (2004). The Iran Case: Addressing why countries want nuclear weapons. Arms Control Today, 34(10), 22.
Kemp, G. (2003). How to stop the Iranian bomb. The National Interest, (72), 48-58.
Lebow, R. N. (2006). Fear, interest and honour: outlines of a theory of International Relations. International Affairs, 82(3), 431-448.
___________. (2008). A cultural theory of international relations. Cambridge University Press.
____________. (2017). Richard Ned Lebow: A Pioneer in International Relations Theory, History, Political Philosophy and Psychology. Springer International Publishing.
Moshirzadeh, H. (2007). Discursive foundations of Iran's nuclear policy. Security Dialogue, 38(4), 521-543.
Müller.H.)2017). “Lebow’s Theory of International Relations”. In Lebow, R. N. (Ed.). (2017). Richard Ned Lebow: A Pioneer in International Relations Theory, History, Political Philosophy and Psychology. Springer International Publishing.
Onuf, N (2009). Motivation. International Relations. First Published March 1. Retrieved from: https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0047117808100620.
Perkovich, G. (2005). For Tehran, Nuclear Program Is a Matter of National Pride. Yale Global, 21.
Sahimi, M. (2003). Iran's Nuclear Program. Part I: Its History. Retrieved February, 20, 2006.
Seliktar, O. (2011). Assessing Iran's Nuclear Rationality: The “Eye of the Beholder” Problem. The Journal of the Middle East and Africa, 2(2), 188-206.
Wiener, A. (2008). The invisible constitution of Politics. contested Norms and international encounters, cambridge. Dustin Köhler: Jenseits des Sagbaren.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار