نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• حسین پوراحمدی میبدی
• عباس ذوالفقاری

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

اسلام سیاسی اصطلاحی است مربوط به قرن معاصر که در برابر اسلام سنتی پدید آمده است. در این مقوله، اسلام به­ عنوان هویت مرکزی با نقش کارکردگرایانه در متن سیاست واقع می­ شود و نظم اجتماعی را با تمام ملزومات آن نظریه­ پردازی می ­کند. این پدیده، امروزه صرفاً در حوزه ­ی انتزاع نیست، بلکه قابلیت­های خود را در عمل سیاسی نیز نشان داده است. کنش­گران سیاسی اسلام­گرا در دهه­ های اخیر نه ­تنها بر روندهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و امنیتی محیط­ شان تاثیر گذاشته ­اند، بلکه سیاست­های جهانی را نیز وادار به سطحی از کنش چالشی کرده ­اند. عوامل مختلفی در سرعت­ گیری عمل­گرایانه ­ی اسلام سیاسی دخیل بود، که می­توان به پدیده­ هایی مانند مسأله ­ی فلسطین، پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، اشغال افغانستان، فروپاشی شوروی، حادثه­ ی 11 سپتامبر و بهار عربی اشاره کرد. البته، درست است که اسلام سیاسی در قالب یک پارادایم کلی در برابر پارادایم ­های دیگر قرار می ­گیرد، اما تحولات درون­پارادایمی آن بسیار مهم و قابل توجه است. بدین­ معنا که، به­ رغم ارجاع مشترک قرائت اسلام سیاسی به یک منبع دینی، در عمل برون­دادهای اجتماعی و فرهنگی نسبتاً متفاوتی در قبال نوع مواجهه با جهانی شدن، مدرنیته، سکولاریزم، نظم نوین جهانی، آمریکاگرایی، اروپا­محوری، غرب­ستیزی و... داشته و دارند. این نحله­ های جامعه­ شناختی خاص از اسلام سیاسی و سیاست فرهنگی متناظر با آن، دست­ کم توانسته است در قالب شکل­ بندی ­های اجتماعی و سیاسی چند­گانه متجلی شود.در این مقاله با سه روش توصیفی، تحلیلی و تبیینی انواع مدل­های اسلام سیاسی، قالب­های فکری و ساختار و کارگزاران آن­ها توصیف و ضمن تحلیل روابط، مؤلفه ­های درونی و برون­دادهای کارکردی آن­ها، ماهیت اندیشه­ ای و تعامل آن با سیاست جهانی تبیین شده است. 

کلیدواژه‌ها

• اسلام سیاسی
• اسلام انقلابی شیعی
• اسلام سلفی
• اسلام میانه رو
• سیاست جهانی

عنوان مقاله [English]

The Different Models of Political Islam and Their Interactions with Global Politics

چکیده [English]

Political Islam is a concept germane to the current century and contrary to conventional Islam. In this regard, Islam plays a functional role in political contexts and creates a theoretical framework for social regularity and its requirements. Nowadays, this issue has been defined not just in its abstract sense, but also in its practical sense in the political arena. In recent decades, the Islamist political agents not only have shown strong impacts on the cultural, political and economic processes of their contexts, but also have challenged the global policies. Several factors such as Palestine issue, the victory of Iranian Islamic revolution, the occupation of Afghanistan, the collapse of Soviet Union, the September 11 events and Arab spring have accelerated pragmatism in Islamic policies. There is no doubt that political Islam confronts other paradigms. Yet, its intra-paradigmatic changes are very important and noticeable. This means that despite the common reference of political Islamic readings to a religious source, in practice, there have been partly different socio-cultural outcomes in the face of globalization, modernity, secularism, new world order, Americanization, Eurocentrism, anti-Westernization and so forth. These specific sociological schools of political Islam and cultural politics associated with it, could at least have multiple social and political manifestations. This study tries to explain and interpret the paradigm of political Islam, its intra-paradigmatic changes in terms of West’s interpretation (i.e., in view of World Politics) and in comparison to different readings of political Islam.In this paper, descriptive, analytical and explanatory methods were used to describe different models of political Islam, their intellectual forms, structures and agents. In the meantime, their internal components and functional outcomes were analyzed. Then, the nature of thought and its interaction with global policy were explained.

کلیدواژه‌ها [English]

• political Islam
• the revolutionary Shia’a Islam
• Salafi Islam
• moderate Islam
• World Politics