نویسندگان
1
دانشگاه تهران
2
دانشگاه شهیدبهشتی
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
10.29252/piaj.2023.212939.0
چکیده
تمرکز اصلی پژوهش پیشرو فهم معناشناختی جنبش اسلامی صحوه در دورههای متقدم و متأخر است. در حقیقت، از آنجا که خاورمیانه همواره شاهد تحولات سریع و پیدرپی بوده بهطوری که تأملات نظری از تحولات عینی عقب میمانند، لذا فهم نظری این تحولات شایان توجه است. از اینرو پژوهش حاضر در تلاش برای فهم تغییر و تحولات فکری جنبش اسلامی صحوه -که جزو جنبشهای فکری-سیاسی کمتر شناختهشده به زبان فارسی است- با استمداد از چارچوب نظری شبکهی معناشناسی قرآنی توشیهیکو ایزوتسو، اسلامشناس ژاپنی است. در معناشناسی، معنا از ارتباط علّی و متقابل میان واژگان مختلف حاصل میشود که از دل این ارتباط یک شبکه معنایی شکل میگیرد. با بهرهگیری از این چارچوب نظری، گذار از شبکه معناشناختی متقدم صحوه با محوریت اسلام سیاسی در دههی 80 و 90 میلادی به شبکه معناشناختی متأخر صحوه با محوریت اسلام مدنی در آستانهی قرن بیستویکم قابل رهگیری است. این گذار معناشناختی موجد دگردیسیِ جهانبینیِ معناشناختی -به تعبیر ایزوتسو- جنبش صحوه از خشونت به مدارا است. پژوهش پیشرو این گذار را در میانهی مناسبات گاه پیچیده میان صحویون، علمای وهابیت رسمی، خاندان پادشاهی سعودی و همچنین نیروهای جهادی در سه دههی اخیر پی میگیرد.
منابع
- العوده، سلمان (2012)، أسئله الثوره، بیروت: مرکز نماء للبحوث و الدراسات.
- العوده، سلمان (1435)، زنزانه، الریاض: موسسه الاسلام الیوم للنشر.
- استیگ، استنسلی (1393)، جامعهشناسی سیاسی قدرت در عربستان سعودی، ترجمه نبیالله ابراهیمی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- ایزوتسو، توشیهیکو (1393)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران: نشر سهامی انتشار.
- ابوزید، نصر حامد (1394)، متن، قدرت، حقیقت، ترجمه احسان موسوی خلخالی، تهران: انتشارات نیلوفر.
- الرشید، مضاوی (1393)، عربستان سعودی و جریانهای اسلامی جدید، ترجمه رضا نجف زاده، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
- بن حمد الفهد، ناصر (1422)، التبیان فی کفر من اعان الامریکان، الریاض.
- جابری، محمد عابد (1389)، سقراطهایی از گونه دیگر، ترجمه سیدمحمد آل مهدی، تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
- حسینی، رضا (1396)، درآمدی بر تاریخ تکوین و تحول جنبش صحوه در عربستان سعودی؛ گذار از اسلام سیاسی به اسلام مدنی ، فصلنامه سیاست، سال چهارم، شماره 16.
- ژیژک، اسلاوی (1389)، خشونت؛ پنج نگاه زیرچشمی، ترجمهی علیرضا پاکنهاد، تهران: نشر نی.
- مگی، برایان (1389)، مردان اندیشه، ترجمه عزتالله فولادوند، تهران: انتشارات طرح نو.
- مگی، برایان(1394)، فلاسفه بزرگ، ترجمه عزتالله فولادوند، تهران: انتشارات خوارزمی.
- فیرحی، داود (1392)، فقه و سیاست در ایران معاصر، جلد اول، تهران: نشر نی.
- منوچهری، عباس (1392)، رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: انتشارات سمت.
- نعیمیان، ذبیحالله (1386)، جریان نو سلفیها در دوران معاصر، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 11.
- قادری، حاتم (1387)، اندیشههای سیاسی اسلام و ایران، تهران: انتشارات سمت.
- کامنیز، دیوید (1393)، وهابیت و عربستان سعودی، ترجمه مجتبی فاضلی، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
- موصللی، احمد (1388)، مبانی نظری بنیادگرایی، ترجمه محمدرضا آرام و علیرضا نظری، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- Al-Awdah, Salman, The Scope of Freedom in Islam (2007), at: http://en.islamtoday.net/artshow-413-421.htm
- Al-Awdah, Salman, Extremism and Reverse Extremism (2011), at: http://en.islamtoday.net/artshow-413-390.htm
- Al-Awdah, Salman, Tolerance (2010), at: http://en.islamtoday.net/artshow-414-508.htm
- Al-Awdah, Salman, Understanding Moderation, 2002, at: http://en.islamtoday.net/artshow-414-402.htm
- Al-Rasheed, Madawi (2002), A History of Saudi Arabia, Cambridge University Press, London, United Kingdom.
- Al-Rasheed, Madawi, Salman Al-Awdah; in the Shadow of Revolutions (2014), at: http://photography.jadaliyya.com/pages/index/11412/salman-al-awdah_in-the-shadow-of-revolutions
- Alterman & McCants, Jon B & William (2008), Saudi Arabia: Islamist Rising and Falling, London: Macmillan.
- Alshamsi, Mansoor (2011), Islam and Political Reform in Saudi Arabia, Routledge Studies in Political Islam, New York, United States.
- Jones, Toby Craig (2005), The clerics, The Sahwa and the Saudi State, center for contemporary conflict, California, United States.
- Lacroix, Stephane (2011), Awakening Islam; The Politics of Religious Dissent in Contemporary Saudi Arabia, translated by George Holoch, Harvard University Press, Massachusetts, United States.
- Lacroix, Stephane (2014), Saudi Islamists and the Arab Spring, the London School of Economic and Political Science, London, United Kingdom.
- Ulrichsen, Kristian & Sheline, Annelle, Mohammed bin Salman and Religious Authority and Reform in Saudi Arabia (2019), at: https://www.bakerinstitute.org/research/mbs-political-religious-authority-saudi-arabia