نسبت دین و دموکراسی: بررسی تطبیقی آرای سیاسی جان لاک و علامه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

گروه علوم سیاسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

10.29252/piaj.2022.223453.1126

چکیده

مشروطه‌گرایی با تحدید قدرت نظام پادشاهی از طریق قانون همراه بوده است. مهم نیست در انگلستان یا ایران اتفاق افتاده باشد، مهم این است که گفتمان اقتدارگرای نظام پادشاهی از دین برای مشروعیت‌بخشی خود استفاده می‌کرد. اینک مشروطه‌گرایی با ارائه تفسیری دموکراتیک از دین در تلاش بوده تا گفتمان جدیدی را مفصل‌بندی نماید که ضمن مشروعیت‌بخشی به نظام سیاسی، حقوق افراد جامعه را نیز محترم شمارد. این مقاله، با بررسی تطبیقی این موضوع در آرای سیاسی جان لاک و علامه نائینی به این نتیجه رسیده که گر چه هر دو اندیشمند مبانی گفتمانی خود را بر دین استوار ساخته‌اند اما در فرایند واگذاری حاکمیت به مردم و در نتایج آن کاملاً متفاوت نظریه‌پردازی کرده‌اند. به‌گونه‌ای که لاک در فرایند واگذاری حاکمیت به جای آموزه‌های دین به عقل انسانی گذر کرده و در نتیجه یک جامعه مدنی عرفی و فارغ از دخالت کلیسا ترسیم نموده است. این در حالی است که نائینی، همان‌گونه که سیاست را بر دین مبتنی کرده، جامعه و سیاست را در ذیل دین مورد بررسی قرار داده است. این یعنی عدم التزام حتمی جامعه و سیاست لاک به دین، و التزام حتمی جامعه و سیاست نائینی به دین.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Relation between Religion and Democracy: A Comparative Study on John Locke and Great Scholar Naini political Thought

نویسنده [English]

  • Faramarz Mirzazadeh Ahmadbeyglou
Department of Political Science, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran
چکیده [English]

Constitutionalism has been accompanied with bounding the kingship system power by law; it is not important this manner has been happen in England or in Iran, but it is important that despotic authoritarian discourse do support from kingship and be legitimize it. Now, constitutionalism, by a rendering democratic interpretation from religion, has effort, until articulate a new discourse that meantime legitimize political system, respect on rights of individual in society. This article, by studying this issue in Locke and Naini political thought, has concluded that albeit both of them ground his thought basis on religion, but has theorized differently on process of sovereignty surrendering to people and on result. Like, Locke in the process of sovereignty surrendering to people passaged on human rationality and drew a temporal and free from church intervention. But, Naini by basing the politics on religion, has study society and government under the religion alike. And this mean that Locke do not certainly be bounded on religion on society and political arena, and Naini certainly be bound on religion in both case.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religion
  • Democracy
  • Locke
  • Naini
  • Politics and Hermeneutics

مراجع

  •  

    منابع

    • آزاد، علیرضا، آزاد، تکتم و لعل‌روشن، فاطمه (1398)، «مبانی مشترک اصول فقه و هرمنوتیک کلاسیک در فهم متن»، فقه و اصول فقه، سال چهل‌وهفت، شماره 105، صص 9-28.
    • پالمر، ا. ریچارد (1389)، علم هرمنوتیک، ترجمه محمدسعید حنایی‌کاشانی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات هرمس.
    • توسلی، حسین (1388)، «بررسی انتقادی ملاحظات سیاسی در اندیشه جان لاک»، علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره 48، صص 25-61.
    • حسنی‌فر، عبدالرحمن (1389)، «بررسی رویکرد محمدحسین نائینی نسبت به مفاهیم و آموزه‌های جدید»، فصلنامه سیاست، دوره 40، شماره 3، صص 93-112.
    • ذوالفقاری، محمد (1397)، «بررسی تطبیقی دین و سیاست در فلسفه سیاسی آیت‌الله مصباح یزدی و جان لاک»، دو فصلنامه معارف علمی، سال سیزدهم، شماره اول(پیاپی 36)، صص 37-64.
    • زرگری‌نژاد، غلامحسین (1387)، رسائل مشروطیت؛ مشروطه به روایت موافقان و مخالفان، تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
    • شریعت، فرشاد (1384)، مبانی اندیشه سیاسی در غرب(از سقراط تا مارکس)، تهران: نشر نی.
    • ــــــــــــــ (1387)، جان لاک و اندیشه آزادی، تهران: انتشارات آگاه.
    • صناعی، محمود(ترجمه و تألیف) (1379)، آزادی فرد و قدرت دولت، تهران: هرمس.
    • طباطبائی، سیدجواد (1386)، تأملی درباره ایرن: نظریه حکومت قانون در ایران، تبریز: ستوده.
    • ــــــــــــــــــــ (1399)، ملت، دولت و حکومت قانون، تهران: انتشارات مینوی خرد.
    • ــــــــــــــــــــ (1398)، ملاحظات درباره دانشگاه، تهران: مینوی خرد.
    • غلامرضاکاشی، محمدجواد و تقی‌زاده‌طبری، اباصالح(1390)، «جان لاک، اندیشه لیبرالیسم و الهیات سیاسی»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 25، صص 89-108.
    • فیرحی، داود (1394)، آستانه‌ی تجدد: در شرح تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله، تهران: نی.
    • ــــــــــــ (1391الف)، دانش قدرت و مشروعیت در اسلام، چاپ یازدهم، تهران: نشر نی.
    • ــــــــــــ (1391ب)، فقه و سیاست در ایران معاصر، تهران: نشر نی.
    • گروندن، ژان (1393)، هرمنوتیک، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: نشر ماهی.
    • لاک، جان (1388)، رساله‌ای درباره حکومت، ترجمه حمید عضدانلو، چاپ دوم، تهران: نی.
    • ــــــــــ (1377)، نامه‌ای در باب تساهل، ترجمه شیرزاد گلشاهی‌کریم، تهران: نشر نی.
    • لاریجانی، مریم (1379)، «نظریه لاک: رضایت یا قرارداد»، پژوهش‌های فلسفی‌کلامی، دانشگاه قم، سال نهم، شماره 4، صص 147-178.
    • مبلغی، عبدالمجید (1395)، «فقه و دموکراسی؛ بررسی تطبیقی مطالعه معرفت‌شناختی امکان تطبیق فقه مشروطه بر دموکراسی مشورتی»، فصلنامه سیاست، دوره 46، شماره 2، صص 423-439.
    • مدیرشانه‌چی، محسن و شریعتی، حسین (1395)، «برداشت‌های وناگون از مفهوم جمهوریت در تاریخ جمهوری‌خواهی ایران، فصلنامه سیاست، دوره 46، شماره ص، صص 727-740.
    • مسعودی، جهانگیر (1386)، هرمنوتیک و نواندیشی دینی: تبیین اصول هرمنوتیک گادامر و تطبیق آن بر مبانی معرفتی نو اندیشان مسلمان ایرانی، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    • مور زوئن، ژاک (1380)، حقوق بشر، ترجمه احمد نقیب‌زاده، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
    • میرموسوی، سیدعلی و مکتبی، احسان (1392)، «دین و دولت در مکتب قرارداد اجتماعی»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 62: صص 113-132.
    • نائینی، محمدحسین (1378)، تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله، مقدمه و تصحیح سیدمحمود طالقانی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    • ـــــــــــــــــــ (1382)، تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله، تصحیح و تحقیق جواد ورعی، قم: بوستان کتاب.
    • ـــــــــــــــــــ (1373ق)، منیه‌الطالب فی حاشیه‌المکاسب، تقریر موسی خوانساری، تهران: المکتبه المحمدیه.
    • نوری، فضل‌الله (1387)، رساله «حرمت مشروطه»؛ در غلامحسین زرگری‌نژاد، رسائل مشروطیت.
    • Filmer, Robert (1949), Patriarchal and other political works, (Ed) Peter Laslett, Basil: Blackwell.
    • Gadamer Hans-Georg (2006), Truth and Method, Tr. By Joel Weinsheimer and Donald G. Marshal, New York: Continuum
    • Kings, P.D. (2003), “The barbarian kingdoms”, in G.H. Burns (Ed), The Cambridge History of Medieval Political Thought, Cambridge University Press.
    • Klosko, George (2013), History of political theory: A Introduction, Volume II, 2nd edition, Oxford University Press.
    • Locke, John (1994), Two treatises of government, (Ed) Peter Laslett, Cambridge university press.
    • Locke, John (1689), A Letter Concerning Toleration, (Ed) Reprinted in Cahn.
    • Marshal, John (1994), John Locke: Resistance, Religion and Responsibility, Cambridge University Press.
    • Schleirmacher, Friedrich (1998), Hermeneutics and Criticism and Other Writings, translated by: Andrew Bowie, United Kingdom: Cambridge University Press.
    • Waldron, Jeremy (2002), God, Locke, and Equality: Christian foundations of Locke’s political thought, Cambridge university press.
    • Yolton, J. W. (1968), John Locke and the Way of Ideas, Oxford University Press.
رهیافت‌های سیاسی و بین ‌المللی
دوره 15، شماره 1
خرداد 1401
صفحه 185-206

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار