شهروند دیجیتال و مناسبات آن با دولت در عصر دیجیتال (با نگاهی به مصداق‌های عینی)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه شیراز

2 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه شیراز

چکیده

شهروند دیجیتال مفهومی نوین است که ازیک‌سوی، مفهوم شهروند را در جهانی نوین بازتعریف می‌کند و از-سوی‌دیگر، ارتباط شهروند را با دیگر مقوله‌ها و پدیده‌های جهان نوین را به پرسش وامی‌دارد. بررسی این مهم، باهدف شناسایی مناسبات شهروند دیجیتال و امکان‌ها و ناممکن‌هایِ آن با دولت دیجیتال از رهگذر بررسی مصداق‌های عینی در جهان کنونی (همچون بحران کرونا، ژنتیک، شهر دیجیتال و هوش مصنوعی) موجب می-شود تا راهکارهای بقاء و زیست شهروند دیجیتال در شبکه دیجیتالیِ قدرت سیاسی مشخص ‌شود. فرض نوشتار آن است که باشکل‌گیری امکان‌های دیجیتالی، روندی کناکنشی بین شهروند دیجیتال و دولت دیجیتال به‌جریان می‌افتد که غالبا به‌شکلی هدایت‌یافته از سوی دولت اعمال می‌شود؛ با ‌این ‌توضیح‌ که ازآنجاکه شهروند محصولی برای ادامه بقاء و زیست دولت دیجیتال نیز است لذا دولت با به‌جریان‌انداختن‌ شبکه قدرت مادی و هنجاری و دادن امکان‌های دیجیتالی به شهروند دیجیتال، آنان را متقاعد و متلازم می‌کند تا با شبکه سیاسی موجود همسو شوند. این پژوهش که با روش اسنادی-کتابخانه‌ای و با منطق کناکنشی و با رویکرد جامعه‌شناسی تاریخی صورت پذیرفته، بدین‌نتیجه دست‌یافته که ارتباط شهروند دیجیتال با دولت، حالتی فرگشتی داشته که از خلال آن، شهروند دیجیتال با سازوکارهای جدید دولت هماهنگ شده و به‌همسویی با آن سوق داده شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Digital Citizen and Its Relationship with State in Digital Era (in view of real instances)

نویسندگان [English]

  • Heidar Shahriari 1
  • sajad rahbar 2
1 assistant prof. of political science at shiraz university
2 master graduate of political science at Shiraz University
چکیده [English]

Digital citizen is a new conception which it redefines the citizen concept in a new world, and questions the citizen's role and relationship with other phenomena of the new world. The survey of this conception is to identify the relationship of digital citizen and it's potentialities and non-potentialities with digital state in current world by suggesting some case studies (such as Coronavirus crisis, genetics, digital city and artificial intelligence), in which, the ways of digital citizen living through digital network of political power will be identified. Thereby, this writing hypothesizes that a new and reciprocal process between digital citizen and state is streaming on, in a way, that state predominantly controls the process. In other word, since the digital state perceives the citizen as a production for state's living, therefore, it tries to convince or coerces digital citizen to follow the existing political network. This research, conducted by library method, through an interactive logic for analyzing the data and in view of historical sociology, has concluded that the relationship of the digital citizen with state involves an evolutionary way, through which, the digital citizen is convinced and complied with the new state in the new era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • citizen
  • digital citizen
  • digital era
  • digital state

مراجع

  • منابع

    • ابراهیمی، مجتبی، حسین شریفی و احد باقرزاده (1399)، «نقش و کارکرد دولت الکترونیک در احقاق حقوق شهروندی»، مجله اخلاق زیستی، دوره دهم، شماره سی­وپنجم
    • اسکاچپول، تدا (1388)، بینش و روش در جامعه­شناسی تاریخی، ترجمه سیدهاشتم آقاجری، تهران: نشر مرکز
    • اسمیت، دنیس (1386)، برآمدن جامعه­شناسی تاریخی، مترجم: سیدهاشتم آقاجری، تهران: انتشارات کویر
    • اکبری، یونس و شهرام اردشیریان (1392)، «جامعه­شناسی تاریخی: مفاهیم، تئوری­ها و روش­ها»، تاریخنامه خوارزمی (فصلنامه علمی-تخصصی)، سال اول، ش سوم (بهار)
    • آقایی، داوود و الهام رسولی ثانی­آبادی (1390)، «تاثیر انقلاب اطلاعات بر امنیت ملی از منظر نظریه روابط –بین­الملل»، فصلنامه سیاست، دوره41، شماره3.
    • بشیریه، حسین (1386)، آموزش دانش سیاسی (مبانی علم سیاست نظری و تاسیسی)، چاپ هفتم، تهران: نشر نگاه معاصر
    • بوردیو، پیر (1387)، درباره تلویزیون و سلطه ژورنالیسم، مترجم: ناصر فکوهی، چاپ اول، تهران: انتشارات آشیان.
    • پستمن، نیل (1386)، تکنوپولی، تسلیم فرهنگ به تکنولوژی، مترجم: صادق طباطبایی، تهران: اطلاعات
    • حسن­زاده، پریسا، علیرضا اسفندیاری­مقدم و طاهره حسومی (1394)، «اخلاق در سایبرنتیک و نقش متخصصان علم اطلاعات و دانش­شناسی»، فصلنامه پژوهش اجتماعی، شماره 29
    • خراسانی، علیرضا، سارا عرب­یارمحمدی و فاطمه مشایخی (1388)، «Netizen و رویکردی نو به شهروند الکترونیک در دولت الکترونیک»، همایش کنفرانس شهر الکترونیک جهاد دانشگاهی، تهران، دوره دوم.
    • خلیلی، محسن (1394)، « کشاکش دولت الکترونیک با دموکراسی الکترونیک»، فصلنامه دولت­پژوهشی، دوره1، شماره3
    • دیلم­صالحی، بهروز (1393)، «تحول مفهوم شهروندی در فرآیند جهانی­شدن»، فصلنامه علوم سیاسی، سال دهم، شماره بیست­و­نهم
    • رحمتی، رضا (1398)، «مطالعه تطبیقی تاثیر جهانی­شدن بر شهروند ایرانی و سوئدی»، دوفصلنامه دانش سیاسی، سال پانزدهم، شماره اول(پیاپی29)
    • رضائی حسین­آبادی، مصطفی، امیراعتمادی­بزرگ و بهنام گودرزی (1399)، «کرونا، اقتدارگرایی دیجیتال و بن­بست­های لیبرالیسم در فلسفه سیاسی غرب، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، سال یازدهم، شماره چهارم
    • سلام­زاده آرش، علی­اکبر احمدی، محمدرضا دارائی و محمدرضا جعفری (1392)، «هوش مصنوعی و فرصت­های کسب­وکار» فصلنامه توسعه کارآفرینی، دوره ششم، شماره دوم
    • شهریاری، حیدر (1399)، «رفتار سیاسی-اجتماعی کرونای جدید»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پانزدهم، شماره دوم
    • ضیمران، محمد (1387)، میشل فوکو: دانش و قدرت، چاپ چهارم، تهران: انتشارات هرمس
    • عالم، عبدالرحمن (1383)، بنیادهای علم سیاست، چاپ یازدهم، تهران: نشر نی
    • عباسی، حجّت و مرضیه سیوندیان (1399)، «مدیریت دانش و بررسی نقش هوش مصنوعی و سیستم­های خبره در انواع آن»، فصلنامه پژوهش­های معاصر در علوم مدیریت و حسابداری، شماره4
    • عبدالله­زاده، انس و علی حاجی­پور(1401)، «تحلیل چالش­های دولت الکترونیک با حریم خصوصی و اطلاعاتی شهروندان»، فصلنامه حقوق اداری، سال نهم، شماره 31
    • عیوضی، محمدرحیم (1391)، «تحلیل مفهوم شهروندی و ظهور شهروند جهانی»، فصلنامه سیاست، دوره 42، شماره 3
    • فروید، زیگموند (1390)، آینده یک پندار، مترجم: هاشم رضی، انتشارات آسیا
    • فرهود، داریوش و هانیه پورکلهر (1399)، «هوش مصنوعی و ژنتیک»، فصلنامه آزمایشگاه و تشخیص، شماره 50
    • فوکو، میشل (1378)، مراقبت و تنبیه، مترجم: نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی
    • قاضی شریعت­پناهی، ابوالفضل (1399)، بایسته­های حقوق اساسی، چاپ شصت و یکم، تهران: نشر میزان
    • کاستلز، مانوئل (1401)، کهکشان اینترنت (تاملاتی در باب اینترنت، کسب­وکار و جامعه)، مترجم: حیدر شهریاری، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی
    • کتاک، کزاد فیلیپ (1386)، انسان­شناسی، کشف تفاوت­های انسانی، مترجم: محسن ثلاثی، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی
    • کاجی، حسین (1390)، «دین و دترمینیسم تکنولوژیک»، مجموعه مقالات دومین همایش دین و رسانه، چاپ اول: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما
    • مطالعات ارتباطات و فناوری­های نوین (1386)، «قانون دولت الکترونیکی ایالت متحده آمریکا»، مصوب 2002، شماره مسلسل 8919
    • معاونت پژوهش­های زیربنایی و امور تولیدی (1398)، «رای­گیری الکترونیکی در کشورهای مختلف و آموزه­های آن»، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن، شماره مسلسل 16660
    • مک­لوهان، هربرت مارشال (1377)، برای درک رسانه‌ها. مترجم: سعید آذری، تهران: انتشارات سروش
      - مهدی‌زاده، سیدمحمد (1389)، نظریه‌های رسانه، اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران: همشهری
    • منتظری، محمدمعین و نگار یاحقی (1388)، «اطلاعات ژنتیکی و حمایت قانونی از آن»، فصلنامه حقوق پزشکی، سال سوم، شماره یازدهم
    • منوچهری، عباس و محمود نجاتی­حسینی (1385)، «درآمدی بر نظریه شهروند گفتگویی در فلسفه سیاسی هابرماس»، فصلنامه نامه علوم اجتماعی، شماره29
    • میگروویتا، جوشا (1388)، «ضد متن­محوری فهم رسانه­های مارشال مک­لوهان»، مجموعه مقالات زیبایی­شناسی و فلسفه رسانه، مترجم: سجاد سلطان­زاده، تهران: انتشارات نیوشا
    • نش، کیت (1391)، جامعه­شناسی سیاسی معاصر (جهانی­شدن، سیاست، قدرت)، مترجم: محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات کویر
    • نویمان، فرانتس (1373)، آزادی، قدرت و قانون، مترجم: عزت­الله فولادوند، چاپ اول، تهران: انتشارات خوارزمی
    • هابرماس، یورگن (1386)، جهانی­شدن و آینده دموکراسی: منظومه پساملی، چاپ چهارم، تهران: نشرمرکز
    • Abrams, Philips (1982), Historical Sociology, Ithaca (Newyork State): cornell university
    • Carey, James (1992), Communication as Culture: Essays on Media and Society, New York: Routledge
    • Lutz, Barend & Toit, Pierre du (2014), Defining Democracy in a Digital Age, 1th Published, Palgrave Macmillan Publiction.
    • Marshall, T. H. (1992), Citizenship and Social Class, ed: T. Bottomore, London: Pluto Press Publication.
    • Rush, Michael (1992), Politics and Society, 1th Published, Prentice Hall
    • Veit, Daniel & Huntgeburth, Jan (2014), Foundations of Digital Government, Springer-Verlag Berlin Heidelberg
    • Welby, Benjamin (2019), "the Impact of Digital Government on Citizen Well-Being", OECD Working Papers on Public Government, No.32.
    • Williams, R. (1990), Television and Cultural Form, London: Routledge.
    • World bank group (2016), Evaluating Digital Citizen Engagement (worldbank.org)

    وبگاه­ها:

    • «درخواست دولت­ها از فیسبوک درباره اطلاعات ده­ها هزار کاربر»، بی­بی­سی فارسی، 5 شهریور 1392 (bbcpersian.com)
    • «کدام کشورها از ربات­ها به­جای کارگران استفاده می­کنند»، یورونیوز، 3/12/2018 (per.euronews.com)
    • «ربات­های آتش­نشان در تهران به­کار گرفته می­شود»، کانال تلگرامی بی­بی­سی فارسی، 1 سپتامبر 2019 (me/bbcpersian)

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار