نقد دریدا بر روایت‌های «دوستی» در تاریخ اندیشۀ سیاسی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

دوستی در تاریخ اندیشه سیاسی همواره مورد توجه بوده است. ارسطو نخستین فیلسوفی است که در فلسفه‌ سیاسی خود، جایگاه خاصی را برای دوستی در نظر می‌گیرد و پس از آن، سنتِ توجه به دوستی در تاریخ اندیشه سیاسی تداوم می‌یابد. روایت‌های متفکران و فیلسوفان سیاسی از دوستی تفاوت‌های جدی با یکدیگر دارد؛ اما ژاک دریدا، فیلسوف معاصر، معتقد است که این روایت‌ها مبتنی بر شاخص‌های مشترکی هستند که آن­ها را مخدوش می‌سازد و آن خودمحوری و تأکید بر همانندی به جای تفاوت است. این مقاله در پی آن است که با بررسی روایت‌های دوستی در تاریخ اندیشه سیاسی، نقد دریدا بر آن را مورد تحلیل قرار دهد. دریدا با برقراری پیوند میان دوستی و مفاهیمی مانند آزادی و مسئولیت، این مقوله را بازنمایی "برادری" در شعار سه‌گانه "آزادی، برابری، برادری" می‌داند. در نظر دریدا، ما در عرصة سیاسی و اجتماعی همواره هم با "برادر-دوست" طرف هستیم و هم با "برادر-دشمن" و از همین­رو، باید بیاموزیم که خودمحوری‌های کودکانه را فراموش کنیم و تفاوت میان خود و دیگری را بپذیریم. توازن میان هویت فردی و تفاوت به­سختی به دست می‌آید و مستلزم شجاعت و بخشندگی است. دوستی واقعی، آمادگی برای هدیه‌دادن است، نه تنها به دوست، بلکه به دشمن و از همین­ رو، روایت‌های دوستی در اندیشه سیاسی که مبتنی بر ستایش شباهت‌ها و خودشیفتگی هستند، مخدوش و متزلزل ­اند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Narrations of Friendship in the History of Political Thought: Derridean Critique

نویسنده [English]

  • Seyed Mohsen Alavipour
چکیده [English]

From Aristotle to the contemporary philosophers, throughout the history of political thought, "friendship" has been under contemplation. While at a glance, one might find out divergence in different thinkers' approaches to the concept, Jacques Derrida believes they all are founded on a common ground, namely self-centered-ness and the emphasis on similarity rather than difference, which distort them from their ideal type. Reviewing different narrations of friendship through the history of political thought, the present study attempts to analyze and understand Derrida's standpoint. Indeed, relating friendship to freedom and responsibility, Derrida suggests it is the representative of "fraternity" in national motto during the French revolution (liberty, equality, fraternity). In his view, in socio-political sphere, we are simultaneously always confronted with "brother-friend" and "brother-enemy", and so, we need to learn how to triumph childish self-centered-ness and to recognize the self/other difference, which necessitate the willingness to offer. Friendship is readiness to gift, not only friends, but also enemies! So, all the similarity-based narrations of friendship throughout the history of political thought are distorted and unreliable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Friendship
  • Political Thought
  • Jacques Derrida
  • The Other