تحولات سیاست خارجی ترکیه در قبال سوریه و تبیین مؤلفه های تأثیرگذار بر آن (2014-2002)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

سیاست خارجی ترکیه طی یک دهۀ اخیر فراز و فرود چشم­گیری را در قبال سوریه تجربه نموده است. گسترش روابط دو کشور در زمینه­ های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی از اوایل دهۀ نخست قرن 21 یعنی از سال 2002 آغاز گردید و در فاصلۀ سال­های 2008 تا اواسط 2011 به اوج خود رسید. با شروع تحولات و آغاز اعتراضات در سوریه از اواسط سال 2011 رویکرد رهبران حزب عدالت و توسعه به این کشور تغییر یافت  و روابط دو کشور تا مرحلۀ رویارویی نظامی پیش رفت. پژوهش حاضر درصدد تبیین چرایی و چگونگی این تغییر و تحول در سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه ترکیه در قبال سوریه است. فرضیه­ ای که در چارچوب نظریه سازه ­انگاری در این پژوهش  پردازش می­ گردد بدین صورت طرح گردیده که مؤلفه ­های­ اساسی گفتمان نوعثمان­گرایی یعنی «به صفر رساندن مشکلات با همسایگان» از یک سو، و تلاش برای ارائه چهره­ای از ترکیه به عنوان «الگوی دموکراسی، آزادی و حقوق بشر» از دیگرسو، زمینه ­ساز تغییرات رادیکال در سیاست خارجی ترکیه در قبال سوریه بوده است. مفروض پژوهش این است که عناصر و دقایق گفتمان نوعثمانی ­گری در سیاست خارجی ترکیه در وضعیت متناقض و پارادوکسیکالی نسبت به هم به سر می­ برند. یافته ­های پژوهش بیان­گر این مهم است که رویکرد همکاری­ جویانه ترکیه در قبال سوریه در چارچوب الزامات مهم­ترین مؤلفه گفتمان نوعثمان­ گرایی یعنی به صفر رساندن مشکلات ترکیه با همسایگان قابل فهم است. سوریه دروازۀ ورود به کشورهای عربی- اسلامی در خاورمیانه محسوب می­شود که گسترش روابط با آن­ها زمینه­ احیای نفوذ فرهنگی، سیاسی و دسترسی به بازار بزرگ اقتصادی اعراب را برای ترکیه فراهم می­کند. در مقابل دومین مؤلفه اساسی گفتمان نوعثمان­ گرایی یعنی تلاش برای ارائه چهره­ای از ترکیه به عنوان الگو در زمینه دموکراسی، آزادی و حقوق بشر نزد افکار عمومی، نخبگان سیاسی خاورمیانه و برای جلب رضایت کشورهای غربی حامی معارضان سوریه، الزاماً زمینه تنش و واگرایی در روابط ترکیه با سوریه را فراهم می­کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Turkey's foreign policy towards Syria from 2002 to 2014 and explanation of the components affecting it

نویسندگان [English]

  • Farhad Daneshnia
  • Masoud Hashemi
چکیده [English]

Turkey's foreign policy towards Syria has experienced significant ups and downs over the past decade. The development of relations between the two countries in the political, economic, cultural and security fields began in the early decade of the 21st century, in 2002, and peaked between 2008 and mid-2011. With the beginning of the developments and the beginning of the protests in Syria in mid-2011, the approach of the leaders of the Justice and Development Party to this country changed and the relations between the two countries progressed to the stage of military confrontation. The present study seeks to explain why and how this change in the foreign policy of the Turkish Justice and Development Party towards Syria. The hypothesis processed in the framework of constructivist theory in this research is formulated in such a way that the basic components of the neo-Ottomanism discourse, ie, "zero problems with neighbors" on the one hand, and the attempt to present a picture of Turkey on the other. As a "model of democracy, freedom and human rights", on the other hand, it has paved the way for radical changes in Turkey's foreign policy towards Syria. The premise of the research is that the elements and minutes of neo-Ottoman discourse in Turkish foreign policy are in a contradictory and paradoxical situation. The findings of the study indicate that Turkey's cooperative approach to Syria is within the framework of the requirements of the most important component of the neo-Ottomanist discourse, which is to reduce Turkey's problems with its neighbors to zero. Syria is the gateway to the Arab-Islamic countries in the Middle East, with the expansion of relations with them paving the way for the restoration of cultural and political influence and access to the great Arab economic market for Turkey. In contrast, the second fundamental component of the neo-Ottoman discourse is the attempt to present Turkey as a model for democracy, freedom, and human rights in the eyes of public opinion, the Middle East political elite, and to appease Western pro-Syrian opposition forces. Provides divergence in Turkey's relations with Syria.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Turkish foreign policy
  • structuralist approach
  • neo-Ottomanism
  • identity
  • zero problems with neighbors