دگرگونی و تداوم در سیاست خاورمیانه‌ای روسیه: رانه‌ها، دستاوردها و چالش‌ها

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران

2 دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

پایداری مجموعه‌ای از عوامل در سال‌های بعد از فروپاشی، زمینه­ ی شکل‌گیری اصول بنیادین و چارچوب رفتاری روسیه در خاورمیانه شد. با توجه به نقش فزاینده­ ی روسیه در خاورمیانه و فرصت‌ها و تهدیدهای آن، هدف این پژوهش مفصل‌بندی متغیرهای شکل‌دهنده به سیاست خاورمیانه‌ای روسیه و شناسایی الگوی بنیادین رفتاری روسیه در منطقه است. در این نوشتار تلاش شده نمای فراگیری از متغیرهای تداوم‌بخش یا تحول‌آفرین در سیاست خاورمیانه‌ای روسیه در سه سطح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی ارائه شود؛ بنابراین پرسش بنیادین این است که «عوامل و رانه‌های تحول یا تداوم در سیاست خاورمیانه‌ای روسیه چیست»؟ فرضیه­ ی نویسندگان این است که تحول و تداوم سیاست خاورمیانه ­ای روسیه، برآیند تحول در نگرش حاکم بر کرملین، مسائل سیاسی-امنیتی-اقتصادی «خارج نزدیک» و چگونگی موازنه‌سازی ژئوپلیتیک روسیه در برابر غرب است. با واکاوی این رانه‌ها در سه سطح یادشده، می‌توان به اصول پایدار و شکل‌بندی عمومی رفتار سیاست خارجی خاورمیانه­ ای روسیه دست یافت. نتیجه این­که نوع سیاست‌ورزی روسی در منطقه، دستاوردها و چالش­ های مشخصی را برای این کشور به ارمغان آورده است. اصول سیاست‌ورزی روس ­ها الگویی برای اصلاحات سیاست خارجی از آرمان‌گرا به واقع­ گرا است؛ امری که ضرورت درک آن را در همسایگی کشور ما نشان می­ دهد. پایان‌بخش این نوشتار، بررسی دستاوردها و چالش‌های روسیه در پیشبرد اهداف خاورمیانه‌ای آن است. روش پژوهش نویسندگان توصیفی-تبیینی-تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Change and Continuity in the Russian Mideast Policy: Motivations, Achievements and Challenges

نویسندگان [English]

  • Elaheh Koolaee 1
  • Peyman Kaviani Far 1
  • Afifeh Abedi 2
1 Tehran University
2 Islamic Azad University
چکیده [English]

There is a complex of factors that has been the source of shaping Russia‘s principles and behavioral patterns in the Middle East. With regards to Russia’s increasing role in this region and its opportunities and threats, this paper seeks to articulate variables and basic elements of Russia’s foreign policy in the Middle East. Their main question is what are the factors and the motivations of Russian Mideast policy? Their proposition is that changes and developments in Russian Mideast policy is making Russian perceptions of political and economic issues in the “Near Abroad” and the way of creating geopolitical balanced equilibrium in its relationship with the West changed. The authors try to examine these motivations in Russian Mideast policy to show the principal rules and general formation of its Mideast policy. The result is that the kind of its policy making has created specific implication for I.R. of Iran. These principles have changed from idealistic to realist ones. The methodology of this research is descriptive- analytical. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Middle East
  • Russia
  • Foreign Policy
  • Russian FP Behavioral Formation

مراجع

  1. الف) منابع فارسی
  2. اقتصادنیوز. (1397). توافق عربستان و روسیه در مسیر تحریم نفت ایران»، قابل دسترسی در https://www.eghtesadnews.com. تاریخ دسترسی:04/04/1397.
  3. زرقانی، سید هادی؛ احمدی، ابراهیم. (۱۳۹۶). شیعه هراسی به مثابه قلمروسازی گفتمانی محور «غربی- عربی» در بحران های ژئوپلیتیکی خاورمیانه (مطالعه موردی: بحران سوریه)، ژئوپلیتیک، سال سیزدهم، شماره اول، بهار، صص 30-1.
  4. حاجی یوسفی، امیرمحمد؛ ذوالفقاری، عباس. (1396). فرهنگ راهبردی و سیاست خارجی خاورمیانه‌‌‌ای روسی، فصلنامه روابط خارجی، سال نهم، شماره دوم، صص 165-192.
  5. سجادپور، سیدمحمدکاظم. (1387). عنصر بین‌المللی در روابط ایران و روسیه، در روابط ایران و روسیه، مهدی سنایی و جهانگیر کرمی، تهران: ایراس.
  6. شوری، محمود. (1388). ایران و روسیه: از موازنه قدرت تا مسئله هویت، روابط خارجی، سال اول، شماره 2، تابستان 1388، صص. 242-219.
  7. کاظمی، حجت. (۱۳۹۶). خیزش‌های هویتی، دولت‌های شکننده و بحران های ژئوپلیتیکی خاورمیانه، ژئوپلیتیک، سال سیزدهم، شماره اول، بهار، صص١٧٢-١٤٦.
  8. کرمی، جهانگیر. (1384). تحولات سیاست خارجی روسیه؛ هویت دولت و مسئله غرب، تهران: وزارت امور خارجه.
  9. کولایی، الهه؛ عابدی، عفیفه. (1397). ایران در ادراک‌های رهبران روسیه، تهران: انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی.
  10. کولایی، الهه؛ کلبعلی، فرزاد. (1396). الگوی نوگرایی روسی و چالش‌های هویتی، تهران: خرسندی.
  11. کولایی، الهه. (١٣٨٤). علل و پیامدهای توسعه روابط روسیه و اسراییل، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
  12. کولایی، الهه. (1395). ریشه‌ها و پیامدهای دگرگونی سیاست خاورمیانهای روسیه»، چشم انداز ایران، شماره 98، تیر و مرداد 1395.
  13. کولایی، الهه؛ سلطانی نژاد، محمد. (1393)، «مذاکرات هسته ای و منازعه ایران و آمریکا؛ کنکاشی در نظریه بلوغ منازعه»، فصلنامه روابط خارجی، سال ششم، شماره چهارم، صص 125- 97.
  14. ولی زاده، اکبر؛ شیرازی موگویی، سیمین؛ عزیزی، حمیدرضا. (1394). تأثیر بحران سال 2014 اوکراین بر روابط روسیه و ایالات متحده، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 8، شماره، صص 171-149.
  15. هانتر، شیرین و دیگران. (1391). اسلام در روسیه؛ سیاست‌های هویتی و امنیتی، ترجمه الهه کولایی و دیگران، تهران: نشر نی.
  16. ب) منابع انگلیسی
  17. Carnegieendowment. (2016). Russia in Middle East, Available at: https://carnegieendowment.org/files/03-2516_Trenin_Middle_East_Moscow_clean.pdf. Accessed on: 26/06/2018.
  18. Cohen, Ariel. (2007). Putin's Middle East Visit: Russia is Back, 2007-03-05, Available at: http://www.heritage.org/europe/report/putins-middle-east-visit-russia-back. Accessed on 17/04/2017.
  19. Countrystudies. (2017). The Emergence of Russian Foreign Policy, Available at: http://countrystudies.us/russia/77.htm. Accessed on: 26/06/2018.
  20. Haas, Marcel. (2011). Russia’s Military Doctrine Development (2000-10), pp. 1-61 in Russian Military Politics and Russia’s 2010 Defence Doctrine, Edited by Stephen J. Blank, Strategic Studies Institute.
  21. Jackson, Nicole. (2003). Russian Foreign Policy and the CIS, Rutledge, London.
  22. Freedman, Robert O. (2010). Russia and the Middle East under Putin, Ortadoğu Etütleri, Vol. 2, No. 3, pp. 9-55.
  23. Koolaee, Elaheh; Azizi, Hamidreza. (2016). Expansion of Russia – Hamas Relations: Sources and Implications, Journal of Power, Politics and Governance, Vol. 3, No. 2, pp. 41-59.
  24. Kozhanov, Nikolay. (2018). Russian Foreign Policy in the Middle East: New Challenge for Western Interests?, Available at: https://transatlanticrelations.org/wpcontent/uploads/2018/01/ch07_Kohzhanov.pdf, Accessed on: 26/06/2018).
  25. Kozhanov, Nikolay. (2017). Was King Salman’s Visit to Moscow a Turning Point Russian- Saudi Relations?, Eurasia Daily Monitor, Vol. 13, No. 134, Oct. 23, Available at: https://jamestown.org/program/king-salmans-visit-moscow-turning-point-russian-saudi-relations/, Accessed on: 6/1/2018.
  26. Kozhanov, Nikolay. (2015). Understanding the Revitalization of Russian- Iranian Relations, Carnegie Moscow Center, Available at: www.carnegieendowment.org/files/cp _kozhanov-web-eng.pdf, Accessed on: 22/05/ 2016.
  27. Kroupenev, Artem. (2008). Russia’s Policy vis-à-vis Iran and Hezbollah, International Institute for Counter-Terrorism, Interdisciplinary Center (IDC), Herzliya, Mar. 2008, Available at: https://www.ict.org.il/Article/1026/russias-policy-vis-a-vis-iran-and-hezbollah, Accessed on: 15/05/2017.
  28. Makarychev, Andrey. (2013). Inside Russia’s Foreign Policy Theorizing: A Conceptual Conundrum, Debate, Journal of Contemporary Central and Eastern Europe, Vol. 21, No. 2–3, pp. 237–258, Accessed on: 21/4/2017.
  29. Mamedova, Nina. (2016). Are Russia and Iran Allies, Russia Insider, Available at: www.russia-insider.com/en/politics/are-russia-and-iran-allies/ri14179, Accessed on: 03/05/2016.
  30. Mandelbaum, Michael. (1998). The New Russian Foreign Policy, America: A Council on Foreign Relations Book.
  31. Melville, Andrei; Shakleina, Tatiana. (2005). Russian Foreign Policy in Transition: Concepts and Realities, Budapest: Central European University Press.
  32. Monaghan, Andrew. (2013). the New Russian Foreign Policy Concept: Evolving Continuity, Chatham House, Available at: https://www.chathamhouse.org/sites/files/chathamhouse/.../0413pp_monaghan.pdf, Accessed on: 26/06/2018.
  33. National Interest. (2017). Russia's S-400 Is a Game Changer in the Middle East (and America Should Worry), Available at: http://nationalinterest.org/blog/the-buzz/russias-s-400-game-changer-the-middle-east-america-should-22760, Accessed on: 26/06/2018.
  34. Nikolay, Kozhanov. (2017). Russian Foreign Policy in the Middle East: New Challenge for Western Interests?, Available at: https://transatlanticrelations.org/wpcontent/uploads/2018/01/ch07_Kohzhanov.pdf, Accessed on: 26/06/2018.
  35. RAND. (2016). Russian Strategy in the Middle East, available at: https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/perspectives/PE200/PE236/RAND_PE236.pdf, Access on: 26/06/2018.
  36. Rose, Gideon. (1998). Neoclassical Realism and Theories of Foreign Policy, World Politics, Vol. 51, No. 1, pp. 144-172.
  37. Shakleina, Tatiana. (2013). Russia in the New Distribution of Power, in: Emerging Powers in a Comparative Perspective: The Political and Economic Rise of BRIC Countries, eds. Vidya Nadkarni and Norma C. Noonan (New York: Bloomsbury, 2013), 178, in: Paul, T.V. ed. Accommodating Rising Powers Past, Present, and Future, UK: Cambridge University Press.
  38. Sladden, James; Bessa Wasser, Ben Connable; Gran, Sarah d-Clement. (2017). Russian Strategy in the Middle East, Available at: https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/perspectives/PE200/PE236/RAND_PE236.pdf
  39. Taliaferro, Jeffrey; Lobell, Steven; Ripsman, Norrin. (2016). Neoclassical Realism, the State, and Foreign Policy, Cambridge University Press.
  40. The Foreign Policy Concept of the Russian Federation. (2008). Available at: http://en.kremlin.ru/supplement/4116, Accessed on: 26/06/2018.
  41. The Foreign Policy Concept of the Russian Federation. (2013). Available at: http://www.mid.ru/en/foreign_policy/official_documents/-/asset_publisher/CptICkB6BZ29/content/id/122186, Accessed on: 26/06/2018.
  42. the Foreign Policy Concept of the Russian Federation. (2016). Available at: http://www.mid.ru/en/foreign_policy/official_documents/-/asset_publisher/CptICkB6BZ29/content/id/2542248, Accessed on: 26/06/2018.
  43. the Guardian. (2018). Vladimir Putin Secures Record Win in Russian Presidential Election, Available at: https://www.theguardian.com/world/2018/mar/19/vladimir-putin-secures-record-win-in-russian-presidential-election, Accessed on: 26/06/2018.
  44. The Ministry of Foreign Affairs of the Russian Federation. (2016). Foreign Policy Concept of the Russian Federation 2016, Available at: http://www.mid.ru/en/foreign_policy/official_documents/-/asset_publisher/CptICkB6BZ29/content/id/2542248, Accessed on: 26/06/2018.
  45. Tsygankov, Andrei. (2013). Russia's Foreign Policy: Change and Continuity in National Identity, Rowmananf Littlefield Publishers, Lanham, Maryland.
  46. ج) منابع روسی
  47. Комлева Н. А. (2016). Иран: геополитический портрет, Электронное научное издание Альманах Пространство и Время, т.13, вып.1.
  48. Тоцкая, Е. П. (2014). Роль Исламской Республики Иран в региональных политических процессах”, Вестник Нижегородского университета им, Н.И. Лобачевского, №1 (2), с. 365-369.
  49. Феязи, А. Н. (2010). Российско-Иранские Отношения: Основные Тенденции Развития, Мировая Экономика и Международные Экономические Отношения, № 8 (69), pp. 265-268.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار