بازخوانی گنجینه تفسیری بیگانه هراسی در گفتارها و نوشتارهای محمدرضاشاه (با تأکید بر منزلت روانشناختی انگلیس در عرصه سیاسی اجتماعی ایران)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

پژوهش حاضر با رویکرد روان‌شناسی گفتمان و مبتنی بر تحلیل روایی به واکاوی نقش انگلیس در بروز بیگانه‌هراسی و ساخت ذهنی و نگرش شاه نسبت به اقدامات این کشور پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد؛ محمدرضاشاه با شناخت موقعیت خویش به عنوان پادشاه ایران، به شیوه اغلب ایرانیان، محیط سیاسی را به شکلی اغراق‌گونه، سرشار از بیم و هراس ترسیم می‌کرد. نقطه آغاز بیگانه‌هراسی او با سرنگونی پدرش به دست متفقین بود. لفاظی‌های فزاینده سیاستمداران انگلیس در توجیه ظهور و سقوط رضاشاه، تصویری اغراق‌گونه از انگلیس در ذهن و زبان محمدرضاشاه پهلوی ایجاد کرد؛ به نحوی که وی سیاست‌های این کشور را نقطه عزیمت بسیاری از رخدادهای داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی می‌دانست. این موقعیت و منزلت ویژه انگلیس سبب رفتارهای دوگانه در نزد محمدرضاشاه شد. از یک سو، او در مواجهه با محیط پیرامونی به دنبال کسب حمایت انگلیس بود اما از سوی دیگر، از فعالیت‌های این کشور در عرصه اجتماعی­ـ­سیاسی ایران به شدت می‌هراسید. بافت فرهنگ سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی و همچنین ساخت زبان فارسی موجب شکل‌بندی و تقویت بیگانه‌هراسی با محوریت انگلیس در گفتارهای رتوریک محمدرضاشاه پهلوی در طی دوره سی و هفت ساله پادشاهی وی شد. بخشی از تصمیمات سیاسی مهم وی را باید متأثر از همین عنصر دانست. 

عنوان مقاله [English]

Reinventing of interpretative repertoire of xenophobia in Shah’s speeches;Based on psychological status of British in Iranian socio-political arena

نویسندگان [English]

  • Mehdi Najafzadeh
  • Mehdi Khoshraftar
چکیده [English]

           Current study based on discursive psychology and according to a linguistic approach tries to find some main aspect of xenophobia elements in shah’s speeches and the rules of England to emergent of this behavior. The findings show that Mohammad Reza Shah with aware of his position as Iranian kingdom and Like most Iranians, based on historical wounds, depicts political environment full of fear. Fall of his father by allies powers, was the starting point of his xenophobia. According to the England rules in rise and fall of Reza Shah, as he thought, this country was blamed for any event that occurred in Iranian political environment. This particular psychological status led to a paradoxical behavior so that on the one hand sought the British support and On the other hand, conversely, was feel the threats by the British. Iranian social context and the contextualizing of Persian parole shaped a xenophobia behavior by focusing on the role of Britain in rhetorical speech of Mohammad Reza Shah during thirty-seven-years period of his dynasty. An important part of his political decisions backs to this key factor.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : interpretative repertoire
  • xenophobia
  • Mohammad Reza Shah
  • Iran and England
  • psychological descriptions
  • conspiracy illusion
  • rhetoric narration