تأملی نظری پیرامون خوانش گرایش فمینیستی از حکمرانی خوب در کشورهای اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

مقاله­ حاضر با هدف معرفی برخی گرایش‌های فمینیستی در کشورهای اسلامی نزد افرادی چون مرنیسی، احمد و الحبری در باب حکمرانی خوب، از منظر گفتمان نو‌گرایی اسلامی به نقد و بررسی اندیشه‌های آنها می‌پردازد. این گرایش‌ها ذیل جریان بزرگ‌تر متجددین جای می‌گیرند. به ­زعم آن‌ها احکام اسلامی ماهیتی تاریخی دارند و بزرگ‌ترین مانع حضور زنان در اجتماع و به­ تبع تنزل شاخص‌های حکمرانی خوب در کشورهای اسلامی محسوب می‌شوند. لذا معتقدند با بازتفسیر دوباره­ ی نص اسلامی، می‌توان شرایط مناسبی برای تغییر بسیاری از احکام اسلام ناظر بر امور زنان پیدا کرد. در همین راستا، پرسش اصلی در این مقاله این است که چه نقدهایی بر خوانش گرایش فمینیستی در کشورهای اسلامی از حکمرانی خوب وجود دارد؟ با توجه به داده‌های موجود، به نظر می‌رسد که نوع تلقی آنان از حکمرانی خوب مبتنی بر مطالعه‌ای ناقص، پیش‌داوری و بی‌توجه به بسترهای فرهنگی است. در مقاله­ ی پیش رو به روش گفتمانی، پس از بررسی آثار سه تن از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان در این حوزه، خوانش آنان از نگاه نوگرایان دینی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و نهایتاً روند تسهیل حکمرانی خوب در ایران با توجه به ارزیابی نوگرایان دینی بیان می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Islamic Feminists' Perception of Good Governance

نویسندگان [English]

  • Amir mohammad Haji yousefi
  • Fahimeh Azmoudeh
  • Reza Khorasani
Shahid Beheshti University
چکیده [English]

The present article first examines the views of Islamic feminists such as Mernissi, Ahmad and Al-Hibri on good governance, and then examines their ideas from the perspective of the official Islam. Islamic feminism is part of the current course of modernism in the Islamic world. In their view, Islamic laws that prevent the presence of women in the community have a historical nature. From the Islamic feminists' perspective, Islamic laws have degraded the indicators of good governance in Islamic countries, so they believe that by re-interpreting the Islamic text, conditions can be found for changing many Islamic laws regarding women's affairs. For this reason, we are trying to review and critique the concept of Islamic feminism of good governance. According to this study, their perception of good governance suggests a lack of attention to cultural grounds. Using discourse analysis methodology, this article tries to review the works of the three of the most prominent theorists in this field from the official Islamist viewpoint. Ultimately, the process of facilitating good governance in Iran is expressed in the light of the official Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Feminism
  • Feminist Currents
  • discourse
  • Governance
  • Good Governance

مراجع

  1. الف) منابع فارسی
  2. ابوت، پاملا؛ والاس، کلر. (1380). جامعه‌شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران: نشر نی.
  3. احمد، لیلا. (1389). صدر اسلام و موقعیت زن مسئله‌ی تفسیر، ترجمه صدیقه شکوری‌راد، انتشارات بین‌المللی الهدی.
  4. احمد، لیلا. (1391). زنان و جنسیت در اسلام: ریشه‌های تاریخی جدال امروزی، ترجمه فاطمه صادقی، تهران: ولوم.
  5. احمدوند، ولی محمد. (1395). حدود و قصاص در سپهر گفتمان‌های فقهی، فصلنامه دین و قانون، شماره 14.
  6. اسپوزیتو، جان. (1390). جامعه مدنی و دموکراسی در خاورمیانه، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: جاوید.
  7. الوانی، مهدی؛ علیزاده ثانی، محسن. (1386). تحلیلی بر کیفیت حکمرانی خوب در ایران، مطالعات مدیریت، شماره 53.
  8. بادامی، محمدعلی؛ بادامی، محمدمهدی. (1397). بررسی مبنای حقوق زن از منظر نظام حقوقی اسلام و غرب، نگرشی از فمینیسم تا کرامت انسانی، علوم سیاسی پژوهش ملل، تیر 1397، دوره سوم، شماره 31.
  9. بدره، محسن و دیگران. (1394). چشم‌انداز جریان موسوم به فمینیسم اسلامی به بازنگری فقه سنی کاوش تطبیقی دیدگاه‌های عزیزه الحبری و کشیا علی، علوم اجتماعی: زن در فرهنگ هنر، دوره هفتم، شماره 3، پاییز 94.
  10. بیرامی، رقیه و دیگران. (1397). از هرمونوتیک توحیدی تا پارادایم توحیدی: بررسی تطور روش‌شناسی آمنه ودود در فهم قرآن، پژوهشنامه تفسیر و زبان قران، شماره 12، بهار و تابستان.
  11. پیروز، علی آقا. (1397). بررسی فقهی مدیریت زنان در مناصب سیاسی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  12. توحید فام، محمد. (1398). حکمرانی خوب و نظام تأمین اجتماعی، انتشارات علمی و فرهنگی.
  13. رزمی، سید جواد. (1390). بررسی رابطه بین تجارت بین‌الملل و رشد اقتصادی با استفاده از شاخص حکمرانی خوب، مجله پژوهش‌نامه بازرگانی، ش 59.
  14. لاکلا، ارنستو؛ موف، شنتال. (1393). هژمونی و استراتژی سوسیالیستی، ترجمه محمد رضایی، تهران، ثالث.
  15. رئیس الساداتی، ریحانه. (1392). خشونت نسبت به زنان از منظر تفاسیر قرانی، پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا مطالعات زن و خانواده، دوره یکم، شماره یک، بهار و تابستان 92.
  16. ریتزر، جورج. (1377). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، محسن ثلاثی، تهران، علمی، چاپ سوم.
  17. زمانی، پریسا؛ امینی، فضل‌الله. (1379). فاصله بین زنان و مردان در کارهای اجرایی و مدیریت، نشریه تدبیر، شماره 109.
  18. جوادی آملی، عبدالله. (1385). تفسیر نسیم، جلد 18، نشر اسراء.
  19. جوادی آملی، عبدالله. (1376). زن در آیینه جلال و جمال، قم: اسراء.
  20. سلطانی، علی‌اصغر. (1383). قدرت، گفتمان و زبان، تهران: نشر نی.
  21. شاهق حریری، مهوش. (1374). نقد و بررسی فاطمه مرنیسی ملکه‌های از یاد رفته در اسلام، مجله ایران‌شناسی، سال ششم.
  22. طباطبایی، سید محمدحسین. (1374). ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، جلد 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  23. چراغی کوتیانی، اسماعیل. (1393). رویارویی ایرانیان با فمینیسم، معرفت، سال بیست سوم _شماره 199.
  24. فهرستی، زهرا. (1384). نقد آرای فاطمه مرنیسی در خصوص حجاب، پژوهش زنان، دوره 3، شماره 3، پاییز.
  25. مرنیسی، فاطمه. (1380). زنان پرده‌نشین و نخبگان جوشن پوش، ترجمه ملیحه مغازه‌ای، تهران: نشر نی.
  26. محقق حبیب‌آبادی، صدیقه. (1384). با فاطمه مرنیسی در کتاب زنان پرده‌نشین و نخبگان جوشن پوش، بی جا.
  27. مطهری، مرتضی. (1379). نظام حقوق زن در اسلام، قم: صدرا.
  28. موسوی الخمینی، روح‌الله. (1378). صحیفه امام، جلد 21، نشر آثار امام خمینی.
  29. موحد شریعت پناهی، ژیلا. (1377). تحلیلی نو بر حقوق زن در قرآن، تهران: نشر پیک.
  30. مشیرزاده، حمیرا. (1383). مقدمه‌ای بر مطالعات زنان، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی.
  31. میرخانی، عزت السادات و همکاران. (1393). تطور روش‌شناختی در جریان موسوم به فمینیسم اسلامی، مطالعات جنسیت و خانواده، سال دوم، شماره 2، پاییز و زمستان.
  32. ب) منابع انگلیسی
  33. AlHibri, Azizah. (2000). An Introduction to Muslim Women’s Rights, In Webb, G, Windows of faith; Muslim women scholar- activists in North America, NY: Syracuse University Press.
  34. AlHibri, Azizah. (2003). An Islamic Perspective on Domestic Violence, Fordham International Law Journal, 195-224.
  35. Ahmed, Leila. (1991). Early Islam and the Position of Women: The Problem of Interpretation, In Keddie, N. R.
  36. Bradshaw, Sarah. (2013). Women’s role in economic development: Overcoming the constraints, Middlesex University.
  37. Brody, Alyson. (2009). Gender and Government, Copyright Institute of Development Studies, April.
  38. Coleman I. (2011). Women, Islam, and the Push for Reform in the Muslim World, Solution Journal, 2 (2): pp. 42-51, Available on: http://www.thesolutionsjournal.com/node/900, [Accessed: 26/11/2014].
  39. Esarey, Justin. (2014). Gender, corruption and accountability, university of Tennessee, Knoxville on April.
  40. Badran, Margot. (2011). From Islamic Feminism to a Muslim Holistic Feminism, IDS Bulletin, 42.
  41. Mernissi, Fatima. (1998). Women and Fundamentalism, Middle East Report, 153.
  42. Mernissi, Fatima. (1991). The Veil and the Male Elite: A Feminist Interpretation of Women’s Rights in Islam, Reading, Mass: Addison-Wesley, pp. 1, 4.
  43. Bano, Masooda; Hilary, Kalmbach. (2011). Women, Leadership and Mosques: Changes in Contemporary Islamic Authority, Leiden: Brill.
  44. Omaima, Abou-Bakr. (2001). Islamic feminism? What’s in a name? Preliminary reflections, Middle East Women’s Studies Review.
  45. Owen L.; Toder, William D. (2011). Attitude toward Women as Manager, Business Horizon. Vol. 36. N2.
  46. Shaikh, Sadiyya. (2003). Transforming Feminisms: Islam, Women, and Gender Justice, in Omidsafi (ed). progressive Muslims. Oxford: One World.
  47. Tohidi, Nayereh. (2003). Islamic Feminism; Perils and Promises, Woodrow Wilson International Center for Scholars: Middle Eastern Women on the Move, pp135-146.
  48. UNDP. (2007). Good Governance Practices for The Protection of Human Rights, Office of the United Nation.
  49. Wadud, Amina. (1999). Quran and Woman, New York: Oxford university press.
  50. World Bank. (2006). Equity and Development, World Development Report, Washington: The World Bank, http://siteresources.worldbank.org/
  51. ج) منابع اینترنتی
  52. بدره، محسن، مروری بر آرای فمینیست‌های اسلامی(27/2/1395). قابل دسترسی در:
  53. http://mehrkhane.com/fa/news/
  54. میرحسینی، زیبا، فمینیسم اسلامی طرحی برای آزادی زنان مسلمان (17/3/1389). قابل دسترسی در:
  55. http://www.zibamirhosseini.com/wp-

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار