آینده‌پژوهی راهبرد منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات بحران یمن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشکده روابط بین الملل وزارت امورخارجه

10.29252/piaj.2020.99912

چکیده

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و مباحث مهم بین‌المللی در منطقه غرب آسیا، بحران یمن و بی‌ثباتی و ناآرامی‌های ناشی از آن در منطقه است که آثار و پیامدهای قابل‌توجهی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی دربرداشته است. این تحولات شگرف که هرروز ابعاد گسترده‌تری می‌یابد دریکی از استراتژیک ترین نقاط جهان در حال رخداد است. حضور مستقیم و غیرمستقیم برخی از کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در قالب اعزام مستقیم نیروی نظامی به یمن و یا ارائه کمک‌های مستشاری و تسلیحاتی و یا مبادرت به جنگ‌های نیابتی، بر تطویل و پیچیدگی بحران در این کشور افزوده و پیامدهایی را برای آینده راهبرد منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یکی از فعال‌ترین بازیگران منطقه غرب آسیا دربرداشته است. سؤال اصلی آن است که بحران یمن و سناریوهای احتمالی آتی در این کشور چه تأثیری بر راهبرد منطقه‌ای ایران در غرب آسیا و خلیج‌فارس خواهد داشت. این پژوهش فرضیه آزما نبوده و درصدد است تا به روش توصیفی- تحلیلی و با رویکردی آینده‌پژوه بر اساس "سناریونویسی" و گردآوری داده بنیاد در چارچوب نظری سازه انگارانه، تحولات بحران یمن را مورد مداقه قرار داده و کنش‌های آتی گروه‌های مختلف موردحمایت عربستان سعودی و امارات متحده عربی در یمن و سناریوهای آتی پیش رو در بحران یمن را بررسی کرده و تأثیرات آن‌ها بر راهبرد منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران را مورد واکاوی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Future Studies of Iran's Regional Strategy in the Light of the Yemeni Crisis

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Hosseini Fahraji
  • mohammadreza Dehshiri
School Of International Relations Of Minstry Of Foreign Affairs
چکیده [English]

One of the most important challenges and international problems in West Asia region is the crisis in Yemen and the instability and unrest caused by this crisis in the region, which has led to significant regional and international effects and consequences. These dramatic developments, which are becoming far more widespread every day, are taking place in one of the most strategic points of the world. The direct and indirect presence of some regional and trans- regional countries in the form of direct dispatch of military forces to Yemen, or the provision of counseling services and weapons or embarking on proxy wars have increased the complexity and duration of the crisis in this country, and had some consequences for the future of regional strategy of Islamic Republic of Iran as the most active player in West Asia and Persian Gulf. The main question is: what are the effects of the Yemeni crisis and the possible future scenarios in this country on the regional strategy of Iran in West Asia and Persian Gulf. This research is not a hypothesis of the test and it intends to use the descriptive-analytical method and with a futuristic approach based on "scenario" and the grounded theory in a constructivism theoretical frame of reference, to address the developments in the Yemeni crisis and the future actions of the various groups advocated by Saudi Arabia and The United Arab Emirates in Yemen and future scenarios of the Yemeni crisis will examine their impacts on the regional strategy of the Islamic Republic of Iran.

  1. - احمدی، نادر، (1387)، آینده‌پژوهی و ایران، فصلنامه مدیریت نظامی، زمستان 1387، شماره 32، صص 41 - 58.
  2. - ازغندی، علیرضا و کافی، مجید (1391)، بررسی امنیت ملی جمهوری اسلامی از دیدگاه سازه‌انگاری، فصلنامه علوم سیاسی، زمستان 1391، سال هشتم، شماره 21، از 205 تا 232.
  3. - حاجیانی، ابراهیم، (1390)، مبانی، اصول و روش‌های آینده‌پژوهی، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، تهران.
  4. - حاجی ناصری، سعید و شیخ سرایی، نجف، (1396)، آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی ایران، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، تابستان 1396، شماره 21، صص 129 - 152.
  5. - حسینی مقدم، ناهید و یوسفی، بهرام؛ راهبرد عربستان سعودی در قبال بحران یمن(2015-2010)،پژوهش ملل، دوره سوم، شماره 25، دی‌ماه 1396،صص 103-79.
  6. - حیدری، امیرهوشنگ، (1393)، آینده‌پژوهی، کتاب ماه، فروردین 1393، شماره 196، صص 70 - 78.
  7. - صبوری، ضیاءالدین و صالحیان، تاج‌الدین (1392)، آزمون‌پذیری نظریه سازه‌انگاری در بررسی سیاست خارجی ایران در دولت‌های نهم و دهم، پژوهش‌های روابط بین‌الملل، شماره 9.
  8. - داوی، علی اصغر (1391)، امنیت از نگاه مکتب سازه‌انگاری، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال چهارم، شماره 16، تابستان 1391، از 29 تا 50.
  9. - دهشیری، محمدرضا و معبودی نژاد، فرشته (1396)، ارزیابی راهبرد جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن، فصلنامه سیاست‌های راهبردی کلان، سال پنجم، شماره نوزدهم، پاییز 1396، صص 149 - 171.
  10. - دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1388)، امنیت هستی شناختی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، شماره اول.
  11. - رستمی، فرزاد و لطفی، کامران و پیرمحمدی، سعید (1397)، جنگ قدرت‌ها در یمن و امنیت جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال یازدهم، شماره 41، بهار 1397، صص 9 - 35.
  12. - شیرخانی، علی و ترکی، هادی(1396)، تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر حوثی های یمن،مطالعات انقلاب اسلامی، سال چهاردهم، شماره 50، پاییز 1396، صص 79-98
  13. - عباسی، علی‌اصغر و ساکن، حسام و بهرامی، محسن (1393)، تحلیل تأثیر روند در آینده‌پژوهی، سومین همایش ملی آینده پژوهی، 9 بهمن 1393، تهران.
  14. - عبدالله‌خانی، علی (1390)، فنون پیش‌بینی، انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
  15. - عبدالله‌خانی، علی (1383)، نظریه‌های امنیت، مقدمه‌ای بر طرح‌ریزی دکترین امنیت ملی، چاپ نخست، انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
  16. - علیپور، جواد؛قیطاسی، سجاد و دارابی، مهدی(1397)، آینده پژوهی بحران یمن برپایه سناریونویسی، آینده پژوهی دفاعی، سال سوم، شماره هشتم، بهار 1397، صص 51-71.
  17. - عنایت‌الله، سهیل، (1393)، پرسش از آینده: روش‌ها و ابزارهای تحول سازمانی و اجتماعی، ترجمه مسعود منزوی، تهران، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
  18. - صبوری، ضیاءالدین و صالحیان، تاج‌الدین (1392)، آزمون‌پذیری نظریه سازه‌انگاری در بررسی سیاست خارجی ایران در دولت‌های نهم و دهم، پژوهش‌های روابط بین‌الملل، شماره 9.
  19. - صفا تاج، مجید (1380)، ماجرای فلسطین و اسرائیل، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  20. - قاسمی، فرهاد (1394)، دینامیک قدرت، بن‌بست راهبردی و الگوهای جنگ در سیاست بین‌الملل نوین، مجله سیاست دفاعی، سال 24، شماره 93.
  21. - قاسمی، فرهاد (1394)، سیستم‌های پیچیده و آشوبی: الگوی وابستگی حساس، بازدارندگی و جنگ، مجله سیاست دفاعی، سال 24، شماره 93.
  22. - قربانی، مژگان و سوری، سرور، (1395)، تأثیر داعش بر هویت و امنیت ایران در چارچوب نظریه سازه‌انگاری، مطالعات خاورمیانه، تابستان 1395، شماره 84، صص 99 - 126.
  23. - مشیرزاده، حمیرا (1382)، نقش ارزش‌ها و هنجارها در شکل دادن به سیاست خارجی: رهیافت سازه انگارانه، مرکز مطالعات عالی بین‌المللی، سال سوم، شماره 3.
  24. - مصلی نژاد، عباس(1394)، سیاست گذاری راهبردی در مدیریت بحران امنیتی یمن، سیاست جهانی، دوره چهارم، شماره سوم، پاییز 1394، صص 109-140.
  25. - مددی، جواد(1395)، چهارسناریوی پیش روی انصارالله در آینده تحولات سیاسی یمن، دسترسی در سایت الوقت، کد:596214.
  26. - نجات، سیدعلی و موسوی، سیده راضیه و صارمی، محمدرضا (1395)، راهبرد عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال نهم، شماره 33، بهار 1395، صص 137 - 179.
  27. - هوشی سادات، سیدمحمد،( 1393)، » روابط ایران و یمن؛ چالش‌ها و فرصت‌ها «؛ سایت دیپلماسی ایرانی؛ کد : ۱۹۴۵۲۵۷
  28. - » سناریوهای پیش روی بحران یمن «( 1393)؛ کد خبر: 33313 . قابل‌دسترس در سایت فرهنگ نیوز
  29. عربی
  30. - بدرالدین الحوثی، حسین (2/5/2016)، موقف واحد: لماذا دخل الأمریکیون الیمن؟، موقع انصارالله، زمن المشاهده (11/8/2018)، للرجوع الی المصدر اضغط علی الربطة التالیة:
  31. http://www.ansarollah.com/archives/31599
  32. ENGLISH:
  33. - Amin, Abu (2015), Crisis in Yemen and Countering Violence, Counter Terrorist Trends and Analysis, Vol. 7, No.7.
  34. - Barnett, M. (1999). “Culture, Sterategy and Foreign Policy Change”, European Journal of International Relations, Vol. 5 (1), pp. 5-39.
  35. - Checked, Jeffrey, (1997), “Norms and Domestics Politics: Birding the Rationalist – Constructivist”, European Journal of International Relations, No. 3.
  36. - Crescenzi, MJC, Kathman, JD, Kleinberg, KB & Wood, RM (2012), Reliability, Reputation, and Alliance Formation, International Studies Quarterly, Vol. 56, No.2, pp.259-274.
  37. - Hopf, ted (1998),”The Promise of Constructivism in International Relations Theory”, International Security, No.23.
  38. - Salisbury, peter (2015), Yemen and the Saudi-Iranian Cold War, Middle East and North Africa program, Chatham house: https://www.chathamhouse.org/sites/default/files/field/field_document/20150218YemenIranSaudi.pdf
  39. - Schwatz, Felicia (March, 2015), Saudi Arabia launches military operations in Yemen, Wall Street Journal: https://www.wsj.com/articles/saudi-arabia-launches-military-operations-in-yemen-1427275251
  40. - Prensalatina, (2016(,“ UN RECOGNIZES KEY ROLE by OMAN in SOLUTION to CRISIS in YEMEN” http://www.plenglish.com/index.php?o=rn&id=2917&SEO=un-recognizes-key-role-by-oman-in-solution-to-crisis-in-yemen, September, 14, 2016.