فهم معناشناختیِ جنبش‏های اسلامی معاصر؛ مطالعه موردی جنبش صحوه عربستان سعودی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشگاه شهیدبهشتی

10.29252/piaj.2023.212939.0

چکیده

تمرکز اصلی پژوهش پیش‌رو فهم معناشناختی جنبش اسلامی صحوه در دوره‌های متقدم و متأخر است. در حقیقت، از آنجا که خاورمیانه همواره شاهد تحولات سریع و پی‌درپی بوده به‌طوری که تأملات نظری از تحولات عینی عقب می‌مانند، لذا فهم نظری این تحولات شایان توجه است. از این‌رو پژوهش حاضر در تلاش برای فهم تغییر و تحولات فکری جنبش اسلامی صحوه -که جزو جنبش‌های فکری-سیاسی کمتر شناخته‌شده به زبان فارسی است- با استمداد از چارچوب نظری شبکه‌ی معناشناسی قرآنی توشیهیکو ایزوتسو، اسلام‌شناس ژاپنی است. در معناشناسی، معنا از ارتباط علّی و متقابل میان واژگان مختلف حاصل می‌شود که از دل این ارتباط یک شبکه معنایی شکل می‌گیرد. با بهره‌گیری از این چارچوب نظری، گذار از شبکه معناشناختی متقدم صحوه با محوریت اسلام سیاسی در دهه‌ی 80 و 90 میلادی به شبکه معناشناختی متأخر صحوه با محوریت اسلام مدنی در آستانه‌ی قرن بیست‌ویکم قابل رهگیری است. این گذار معناشناختی موجد دگردیسیِ جهان‌بینیِ معناشناختی -به تعبیر ایزوتسو- جنبش صحوه از خشونت به مدارا است. پژوهش پیش‌رو این گذار را در میانه‌ی مناسبات گاه پیچیده میان صحویون، علمای وهابیت رسمی، خاندان پادشاهی سعودی و همچنین نیروهای جهادی در سه دهه‌ی اخیر پی می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Semantic Understanding of Contemporary Islamic Movements; A Case Study of the Sahwa Movement of Saudi Arabia

نویسندگان [English]

  • Davood Feirahi 1
  • reza hosseini 2
1 University of Tehran
2 Shahid Beheshti University
چکیده [English]

The present research has focused on main goal which is the semantic understanding of Sahwa Islamic movement in its early and later periods. Whereas complicated events and frequent changes are always happening in the Middle East, theoretical thinking is always lagging behind objective changes. Hereupon, this article attempts to understand the dynamics of the Sahwa Islamic Movement, which is less known to Iranians, using the Semantics as a theoretical framework according to Toshihiko Izutsu's thinking. In Semantics, the meaning is grasped through causal and inter-connection between words that ultimately leads to forming the semantic network. Using this, the transformation from the early Sahwa semantic network based on Political Islam during the 80th and 90th to the late Sahwa semantic network based on Civil Islam in the early 21st century is followable. This semantic transformation is causing of the transformation of the semantic worldview -according to Izutsu- of Sahwa from violence to tolerance. Research ahead follows this transformation in the interaction, which is occasionally complicated, between Sahwa scholars, official Wahhabi muftis, the Saudi royal family, and also Jihadi forces in the late three decades.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semantics
  • Sahwa
  • Violence
  • the Saudi Kingdom
  • Salman Al-Awdah

مراجع

  • منابع

    • العوده، سلمان (2012)، أسئله الثوره، بیروت: مرکز نماء للبحوث و الدراسات.
    • العوده، سلمان (1435)، زنزانه، الریاض: موسسه الاسلام الیوم للنشر.
    • استیگ، استنسلی (1393)، جامعه‌شناسی سیاسی قدرت در عربستان سعودی، ترجمه نبی‌الله ابراهیمی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • ایزوتسو، توشیهیکو (1393)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران: نشر سهامی انتشار.
    • ابوزید، نصر حامد (1394)، متن، قدرت، حقیقت، ترجمه احسان موسوی خلخالی، تهران: انتشارات نیلوفر.
    • الرشید، مضاوی (1393)، عربستان سعودی و جریان‌های اسلامی جدید، ترجمه رضا نجف زاده، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
    • بن حمد الفهد، ناصر (1422)، التبیان فی کفر من اعان الامریکان، الریاض.
    • جابری، محمد عابد (1389)، سقراط‌هایی از گونه دیگر، ترجمه سیدمحمد آل مهدی، تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
    • حسینی، رضا (1396)، درآمدی بر تاریخ تکوین و تحول جنبش صحوه در عربستان سعودی؛ گذار از اسلام سیاسی به اسلام مدنی ، فصلنامه سیاست، سال چهارم، شماره 16.
    • ژیژک، اسلاوی (1389)، خشونت؛ پنج نگاه زیرچشمی، ترجمه‌ی علیرضا پاکنهاد، تهران: نشر نی.
    • مگی، برایان (1389)، مردان اندیشه، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: انتشارات طرح نو.
    • مگی، برایان(1394)، فلاسفه بزرگ، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: انتشارات خوارزمی.
    • فیرحی، داود (1392)، فقه و سیاست در ایران معاصر، جلد اول، تهران: نشر نی.
    • منوچهری، عباس (1392)، رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: انتشارات سمت.
    • نعیمیان، ذبیح‌الله (1386)، جریان نو سلفی‌ها در دوران معاصر، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 11.
    • قادری، حاتم (1387)، اندیشه‌های سیاسی اسلام و ایران، تهران: انتشارات سمت.
    • کامنیز، دیوید (1393)، وهابیت و عربستان سعودی، ترجمه مجتبی فاضلی، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
    • موصللی، احمد (1388)، مبانی نظری بنیادگرایی، ترجمه محمدرضا آرام و علیرضا نظری، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
    • Al-Awdah, Salman, The Scope of Freedom in Islam (2007), at: http://en.islamtoday.net/artshow-413-421.htm
    • Al-Awdah, Salman, Extremism and Reverse Extremism (2011), at: http://en.islamtoday.net/artshow-413-390.htm
    • Al-Awdah, Salman, Tolerance (2010), at: http://en.islamtoday.net/artshow-414-508.htm
    • Al-Awdah, Salman, Understanding Moderation, 2002, at: http://en.islamtoday.net/artshow-414-402.htm
    • Al-Rasheed, Madawi (2002), A History of Saudi Arabia, Cambridge University Press, London, United Kingdom.
    • Al-Rasheed, Madawi, Salman Al-Awdah; in the Shadow of Revolutions (2014), at: http://photography.jadaliyya.com/pages/index/11412/salman-al-awdah_in-the-shadow-of-revolutions
    • Alterman & McCants, Jon B & William (2008), Saudi Arabia: Islamist Rising and Falling, London: Macmillan.
    • Alshamsi, Mansoor (2011), Islam and Political Reform in Saudi Arabia, Routledge Studies in Political Islam, New York, United States.
    • Jones, Toby Craig (2005), The clerics, The Sahwa and the Saudi State, center for contemporary conflict, California, United States.
    • Lacroix, Stephane (2011), Awakening Islam; The Politics of Religious Dissent in Contemporary Saudi Arabia, translated by George Holoch, Harvard University Press, Massachusetts, United States.
    • Lacroix, Stephane (2014), Saudi Islamists and the Arab Spring, the London School of Economic and Political Science, London, United Kingdom.
    • Ulrichsen, Kristian & Sheline, Annelle, Mohammed bin Salman and Religious Authority and Reform in Saudi Arabia (2019), at: https://www.bakerinstitute.org/research/mbs-political-religious-authority-saudi-arabia

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار