نویسندگان
1
دانشگاه آزاد اصفهان(خوراسگان)-گروه روابط بین الملل
2
مدیر گروه و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
10.48308/piaj.2023.232703.1432
چکیده
دیپلماسی عمومی ج.ا.ایران در قبال عراق نوین، شامل برنامههای متعددی بوده است؛ در عین حال از جمله برنامههایی که کمتر بطور مجزا به آن پرداخته شده، برنامهها و ابتکارات اقتصادی است. لذا هدف از این مقاله تبیین برنامههای اقتصادی در دیپلماسی عمومی ج.ا.ایران در عراق نوین میباشد. بنابراین پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال بود که «برنامه-های اقتصادی چه جایگاهی در دیپلماسی عمومی ج.ا.ایران در عراق نوین داشته است؟» یافتههای پژوهش نشان داد که «اگرچه برنامههای اقتصادی فاقد جایگاه مستقل در دیپلماسی عمومی ج.ا.ا در عراق نوین بودهاند، اما کاربست کامل و مستقل آنها، ظرفیتهای گستردۀ منابع، بازیگران و فعالیتهای اقتصادی را در خدمت اهداف دیپلماسی عمومی قرار خواهد داد.» این در حالی است که با عنایت به برخی حساسیتهای فرهنگی و سیاسی در جامعۀ عراق و از سوی دیگر نیازمندیهای اقتصاد این کشور، توجه و استفادۀ بیشتر از برنامههای اقتصادی که حساسیتزایی کمتری دارند، از اهمیت و ضرورت مضاعفی برای دیپلماسی عمومی ج.ا.ایران در قبال عراق نوین برخوردار است. در این راستا برخی برنامهها مانند بهرهگیری از «صنعت گردشگری» و «کمکهای توسعهای» شناخته شدهتر بوده، که البته تا حدودی با رویکردی شیعی و همچنین به عنوان منابع و برنامههای فرهنگی و سیاسی مورد توجه بودهاند. حال آنکه، پرداختن به این موارد ذیل عنوان برنامههای اقتصادی دیپلماسی عمومی، نقش مهمی در استفادۀ حداکثری از این ظرفیتها دارد؛ زیرا این امر فرصت اجرای ابعاد بیشتری از این برنامهها را ایجاد نموده و دستگاههای بیشتری را در این زمینه فعال مینماید.
منابع
- آذرافروز، محمدرضا (21/3/1402)، «چالش ها و فرصت های تجارت خارجی ایران در عراق»، قابل دسترس در:
https://iranthinktanks.com
- احدی، افسانه (1389)، دیپلماسی عمومی: چهارچوب مفهومی و نظری، در واعظی، محمود، دیپلماسی عمومی و سیاست خارجی، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
- پایگاه اطلاعرسانی دولت ج.ا.ا ( 26/06/1401)، «بازدید وزیر اقتصاد از کارخانه تولید محصولات کاله ایران در نزدیکی کربلا»، قابل دسترس در:
https://dolat.ir/detail/396254
- حاجیعباسی، حمزه (1401)، «چالشهای فعالیت مؤسسات جذب دانشجویان بینالمللی در ایران»، فصلنامۀ سیاست علم و فناوری، دورۀ 12، شمارۀ 4، زمستان، صص 16-5.
- حسینالوردی، علی(1389)، شخصیت فرد عراقی؛ پژوهشی در روحیۀ ملت عراق در سایۀ جامعه شناسی مدرن، ترجمۀ ستار عودی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، چاپ اول.
- جعفری، علیاکبر و نیکروش، ملیحه (1394)، «منابع فرهنگی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در عراق نوین»، دوفصلنامۀ علمی مطالعات قدرت نرم، دورۀ پنجم، شمارۀ دوازدهم. بهار و تابستان، صص 50-29.
- جعفری، علی اکبر و نیکروش، ملیحه (1392)، «منابع سیاسی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در کشور عراق جدید»، فصلنامۀ پژهشهای انقلاب اسلامی، سال دوم، شمارۀ 7، زمستان، صص 124-103.
- جوادیارجمندی، محمدجعفر (1392)، روابط خارجی ج.ا.ا با دول همجوار(1357-1390)، تهران: میزان.
- خبرگزاری ایبنا (11/06/1401)، «معاون وزیر صنعتومعدن عراق: پیشرفت صنعت چاپ ایران با وجود تحریمهای اقتصادی تحسینبرانگیز است»، قابل دسترس در:
https://www.ibna.ir/fa/shortint/325784
- خبرگزاری ایرنا (18/01/1398)، «تحسین وزیر نفت عراق از فعالیت شرکتهای ایرانی در تحریم»، قابل دسترس در:
https://www.irna.ir/news/83268322
- دوستمحمدی، احمد و مجیدی، محمدرضا و رجبی، محمد و عصاری، احمدرضا (1395)، دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، مطالعۀ موردی جمهوری عراق، تهران: پژوهشگاه هنر و ارتباطات.
- رستمی و همکاران (1399)، «مضامین و چالش های راهبردی صادرات ایران در بازار عراق (مطالعه تطبیقی ایران و ترکیه در بازار عراق)»، فصلنامه علمی مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره 10، شماره 35، صص 253-232.
- رادبوی، محمودرضا (1389)، جایگاه کمکهای توسعهای در دیپلماسی عمومی، در قشقاوی، حسن، مجموعه مقالات: دیپلماسی عمومی، تهران: وزارت امور خارجه.
- راینهارد، کیث(1390)، بخش تجارت آمریکا و نقش آن در دیپلماسی عمومی، در مجموعه مقالات کتاب مرجع دیپلماسی عمومی، ترجمۀ روح ا... طالبیآرانی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
- رحمانی، منصور و شمسآبادی، علی(1398)، «بررسی مقایسهای دیپلماسی رسانهای ایران و ترکیه در عراق پساصدام»، فصلنامه رهیافتهای سیاسی و بینالمللی، دورۀ دهم، شمارۀ 3، پیاپی 57، بهار، صص 93-74.
- رفیع، حسین و نیکروش، ملیحه (1392)، دیپلماسی عمومی و قدرت نرم با تأکید بر قدرت نرم ایران در عراق، فصلنامه پژوهشنامه روابط بینالملل، دورۀ ششم، شمارۀ 22، تابستان، صص133-99.
- روزنامۀ امتیاز (26/11/1395)، «نمایشگاه اختصاصی ایران در بغداد با حضور 140 شرکت ایرانی آغاز بکار کرد»، ص 3.
- زاهارنا، ار.اس(1390)، ترسیم طیفی از دیپلماسی عمومی: چارچوبۀ اطلاعاتی و ارتباطی، در مجموعه مقالات کتاب مرجع دیپلماسی عمومی، ترجمۀ روح ا... طالبیآرانی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
- سازمان فنیوحرفهای کشور (05/05/1401)، «دوره آموزشی نقاشی روی شیشه ویژه اتباع عراقی در مرکز شماره ۲۲ خواهران کرمانشاه آغاز شد»، قابل دسترس در:
https://kr.irantvto.ir/news /ZjYw
- سجادپور، سیدمحمدکاظم و وحیدی، موسیالرضا (1390)، «دیپلماسی عمومی نوین: چارچوبهای مفهومی عملیاتی»، فصلنامۀ سیاست، دورۀ 41، شمارۀ 4، زمستان، صص 95-77.
- سلیمانی، غلامعلی(12/08/1398)، «مدیرعامل «کاله» در گفتوگو با پایگاه خبری اتاق ایران: بازسازی کارخانه کاله در کربلا را بدون حمایت ایران و عراق انجام میدهم»، کد خبر: 30919، قابل دسترس در:
https://otaghiranonline.ir/news/30919
- سیدتقیزاده، سیدحمید (1401)، نقش دیپلماسی عمومی در روابط اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با عراق پساصدام، رسالۀ دکتری، دانشکدۀ حقوق و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، استاد راهنما: مهناز گودرزی.
- سیدتقیزاده، سیدحمید و گودرزی، مهناز (1401)، «کاربست دیپلماسی عمومی در گسترش همکاریهای اقتصادی با کشور هدف»، فصلنامه سیاست جهانی، دورۀ 11، شمارۀ 2، شمارۀ پیاپی(40)، زمستان، صص 110-73.
- سیدتقیزاده، سیدحمید و گودرزی، مهناز (1400)، «نقش دیپلماسی عمومی در جهت توسعۀ روابط اقتصادی ج.ا.ایران و عراق (1400-1396)»، فصلنامه مطالعات روابط بینالملل، دورۀ 14، شمارۀ 4، شمارۀ پیاپی(56)، زمستان، صص 114-83.
- صالحی، سیدجواد(1399)، دیپلماسی مهارت، راهی میانه برای رسیدن به اهداف ملی، در مجموعه مقالات دیپلماسی مهارت (رویکردی نوین در دیپلماسی عمومی)،، سمیه مروتی، تهران، مؤسسۀ ابرار معاصر.
- صدرپور، سیدامیرحسین و جمشیدی، محمدحسین و اسلامی، محسن (1395)، «بررسی ساز و کار نوین دیپلماسی عمومی بر مبنای نظریۀ قدرت نرم جوزف نای»، دوفصلنامۀ مطالعات قدرت نرم، سال ششم، شمارۀ چهاردهم، بهار و تابستان، صص 183-166.
- فتاحی، شهرام و ازغندی، سیدعلیرضا، طاهری، ابوالقاسم(1396)، بررسی ارتباط بین گرایشهای هویتی اجتماعی در عراق جدید و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران»، فصلنامۀ علوم اجتماعی، سال یازدهم، شمارۀ اول، پیاپی (36)، بهار، 68-35.
- فروغی، یاسر و سراجزاده، سیدحسین و نبوی، سیدحسین(1399)، «مطالعۀ کیفی انگیزههای زائران ایرانی شرکتکننده در آئین پیادهروی زیارت اربعین»، دوفصلنامه دین و ارتباطات، سال بیستوششم، شمارۀ دوم(پیاپی 57)، پائیز و زمستان، صص 450-419.
- قربانی، عادل و صدیقمحمدی، میرفرهاد(1387)، روابط اقتصادی ایران و عراق: چشماندازها و فرصتها، تهران: مؤسسۀ تدبیر اقتصاد.
- قناعتیانچیذری، سمیرا(1393)، مطالعۀ تطبیقی دیپلماسی عمومی ایران و عربستان در عراق(2013-2003)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، استاد راهنما: علی آدمی.
- عباسی، ابوالفضل(1399)، «مفهومشناسی و مؤلفههای قدرت نرم اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در عراق»، ششمین کنفرانس ملی اقتصاد، مدیریت و حسابداری، صص 15-1.
- عطائی، فرهاد و قادریکنگاوری، روحا... و ابراهیمی، نبیا... (1390)، «دیپلماسی عمومی و قدرت نرم، ایران و آمریکا در عراق جدید»، فصلنامۀ سیاست، دورۀ 41، شمارۀ 3، پائیز، صص 203-189.
- عمرانی، ابوذر (1401)، «نقش دیپلماسی فرهنگی و گردشگری در افزایش منزلت و پرستیژ سیاسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه دولتپژوهی در جمهوری اسلامی ایران، سال هشتم، شمارۀ سوم، پائیز صص 43-11.
- کبیریهندی، مریم و دانهکار، افشین(1391)، «پارک صلح: بهرهوری محیط زیستی از فرصتهای مرزی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیستوششم، شمارۀ 1، بهار، 287-265.
- کشاورز شکری، عباس(1392)، فرصتها و چالشهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در منطقۀ خاورمیانه، تهران، دانشگاه امام صادق(ع).
- مرکز آمار ایران (1400)، گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران: سازمان برنامه و بودجه، مرکز آمار ایران.
- گلشنپژوه، محمودرضا (1387)، جمهوری اسلامی و قدرت نرم، تهران: معاونت پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی-دفتر گسترش تولید علم.
- مددی، جواد (1396)، «ایران، نفوذ و اقتدار منطقهای، کدام دیپلماسی؟»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال هجدهم، شمارۀ یک، پیاپی شصتونهم، بهار، 64-33.
- نای، جوزف (1395)، آیندۀ قدرت نرم، ترجمۀ احمد عزیزی، تهران: نشر نی، چاپ سوم.
- نجاتنیا، مهدی (1397)، سایه و روشنهای بازار عراق، تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی، چاپ سوم.
- یزدانفام، محمود(1393)، دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
- یزدانی، عنایتا... و نژادزندیه، رؤیا (1392)، «کاربست دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در چهارچوب اصول و ارزشهای انقلاب اسلامی»، فصلنامۀ پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی، سال دوم، شمارۀ هفتم، تابستان، صص 44-19.
- الوفاق (19/04/1440)، القنصل العراقی فی مشهد المقدس: العام الحالی شهد معالجة 200 ألف سائح عراقی فی مستشفیات مشهد، متواجد فی:
https://newspaper.al-vefagh.ir/Newspaper/Page/6038/8
- Cull, Nicholas J. (2009), Public Diplomacy: Lessons from the Past, Los Angeles: Figueroa Press.
- Everington, John (01/11/2019), The Banker's Top Islamic Financial Institutions–2019, Available at: https://www.thebanker.com/Reports/The-Banker-s-Top-Islamic-Financial-Institutions-2019.
- Gilboa, Eytan (2008), Searching for a Theory of Public Diplomacy, The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science; 55-77, DOI: 10.1177/0002716207312142, See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/249666735
- Simonin, Bernard L. (2008), “Nation Branding and Public Diplomacy: Challenges and Opportunities”, The Fletcher Forum of World Affairs, Volume 32, Issue 3. Special Edition.