واکاوی آینده نگاشت انقلاب اسلامی در پرتو سه خوانش ایدئولوژیک، عملگرا و مدنی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه مازندران

2 دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه مازندران

10.29252/piaj.2023.231174.1378

چکیده

پدیده­های سیاسی ازجمله انقلابها، رخدادهای تاریخی­ای هستند که مانند یک اُرگانیسم دارای مراحل تولد، نوجوانی و کسب تجربه، جوانی و نیرومندی، پختگی و تکامل هستند. انقلاب اسلامی سال 1979 ایران به عنوان آخرین حلقه از زنجیره انقلابهای قرن 20 در میانه پنجمین دهه عمر خود قرار دارد. این انقلاب دهه­های آغازین خود را با فراز و نشیب فراوان طی کرد و اکنون در مرحله­ای حساس از تاریخ خود قرار گرفته است. شاید مهمترین چالش پیش‌روی انقلاب اسلامی در این مقطع تاریخی شتاب شگفت­انگیز تغییرات و دگردیسی در جهان و انسان باشد. پژوهشگران در تحقیق پیش‌رو بنا دارند ضمن بکارگیری رویکرد توصیفی-تحلیلی در چارچوب نظریه اقناع و دیپلماسی فرهنگی به این پرسش اصلی پاسخ دهند که در صورت­بندی جدید عرصه جهانی، انقلاب اسلامی برای تضمین بقاء، تداوم حرکت و نیل به اهداف خود در چشم انداز آینده باید چه رویکردی را در پیش گیرد و با کاربست کدام رویکرد می­تواند به این اهداف دست یابد؟ یافته­های پژوهش حکایت از آن دارد که انقلاب اسلامی از راه کاربست بازاندیشی در رویکردها و اقناع افکار عمومی با در نظر گرفتن دو سطح داخلی و خارجی برای آینده می­تواند شش تصویر متفاوت را فرارو داشته باشد. این تصاویر فرضی تابعی از بکارگیری سه رویکرد ایدئولوژیک، عملگرایانه و مدنی هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the future mapping of the Islamic revolution in the light of three ideological, pragmatic and civil readings

نویسندگان [English]

  • Morteza Alavian 1
  • Hossein Doostmohammad 2
1 Associate Professor, Department of Political Science, Mazandaran University
2 PhD candidate in political science, university of Mazandaran.
چکیده [English]

Political phenomena, including revolutions, are historical events that, like an organism, have stages of birth, adolescence and gaining experience, youth and strength, maturity and evolution. Iran's Islamic revolution of 1979, as the last link in the chain of revolutions of the 20th century, is in the middle of its fifth decade. This revolution went through its initial decades with many ups and downs and now it is at a critical stage in its history. Perhaps the most important challenge facing the Islamic revolution at this historical juncture is the amazing acceleration of changes and metamorphosis in the world and man. In the upcoming research, the researchers intend to answer this major question while using the descriptive/analytical approach in the framework of the theory of persuasion and cultural diplomacy, that in the new configuration of the world arena, the Islamic revolution will ensure survival, continuity of movement and achievement of its goals in the future perspective. What approach should be taken and which approach can be used to achieve these goals? The findings of the research indicate that the Islamic revolution can have 6 different images for the future by rethinking approaches and persuading public opinion, considering both internal and external levels. These hypothetical images are a function of using three ideological, pragmatic and civic approaches.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic revolution
  • ideology
  • pragmatism
  • civic approach
  •  

    • افروغ، عماد (1385)، گفتارهای انتقادی، تهران: انتشارات سوره مهر.
    • افروغ؛ عماد(1391)، انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن، چاپ دوم، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر.
    • بایبوردی، اسماعیل و علیرضا کریمیان (1393)، «جهانی شدن فرهنگ و تاثیر آن بر هویت ملی ایران»، پژوهشنامه روابط بین­الملل، دوره 7، شماره 28، اسفند 1393، 102 –
    • برزگر، ابراهیم (1397)، «انقلاب اسلامی و تمدن سازی؛ نقشه راه، مسیر رفته و مسیر باقیمانده»، مجموعه مقالات همایش انقلاب اسلامی در منظومه فکری امام خمینی از نظریه تا عمل، صص 36 –
    • بشیر، حسن و هادی غیاثی فتح­آبادی (1399)، «چالشهای تمدنی پیش‌روی انقلاب اسلامی ایران»، دوفصلنامه علمی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره3، شماره1 (پیاپی5)، بهار و تابستان1399، صص28-1.
    • جعفری هفت­خانی، نادر و محمدرضا کوهکن(1398)، «آسیبها و موانع تحقق مردمی سازی دیپلماسی فرهنگی در ایران؛ یک پژوهش کیفی»، دوفصلنامه علمی مطالعات قدرت نرم، سال 9، شماره اول، پیپی 20، بهار و تابستان 1398، صص 70 –
    • حافظ نیا، محمدرضا (1336)، اصول و مفاهی ژئوپلیتیک، چاپ پنجم، مشهد: انتشارات پاپلی.
    • حافظ نیا، محمدرضا و حسین ربیعی (1398)، مطالعات منطقه­ای خلیج فارس، چاپ سوم تهران: انتشارات سمت.
    • حشمت­زاده، محمدباقر (1387)، تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشورهای اسلامی، چاپ چهارم، تران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    • حیدری، امیرهوشنگ (1393) «مبانی و مفاهیم آینده­پژوهی»، فصلنامه ترویج علم، سال 5 شماره 7 پاییز و زمستان 1393، صص 96 –
    • خانی، محمدحسن (1385)، «نقش فرهنگ و ابزارهای فرهنگی در طراحی و پیشبرد دیپلماسی؛ با تأکید بر سیاست خارجی امریکا»، مجموعه مقالات همایش ارتباطات بین فرهنگی و سیاست خارجی؛ رویکردی ایرانی، تهران: انتشارات بین­المللی الهدی، صص 240-225.
    • خمینی، روح الله(1368)، وصیت نامه، چاپ سوم، تهران: انتشارات وزارت ارشاد.
    • دبیرنیا، علیرضا (1397)، «جمهوریت و اسلامیت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ حاکمیت دوگانه یا واحد؟»، مجله پژوهشهای حقوق طبیعی، دوره 22، شماره 3، پاییز 1397، صص 104 –
    • درخشه، جلال (1387)، گفتارهایی درباره انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
    • دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت­الله العظمی خامنه­ای: ir.
    • دهشیری، محمدرضا (1393)، دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
    • دهشیری، محمدرضا (1397)، «انقلاب اسلامی و جهانی‌شدن؛ از نظریه تا عمل». مجموعه مقالات همایش انقلاب اسلامی در منظومه فکری امام خمینی از نظریه تا عمل، صص 365 –
    • ساروخانی، باقر (1383)، «اقناع؛ غایت ارتباطات»، نامه علوم اجتماعی،شماره 23، خرداد 1383، صص 115 –
    • سیمبر، رضا (1397)، «انقلاب اسلامی و دیپلماسی فرهنگی؛ از نظریه تا عمل»، مجموعه مقالات همایش انقلاب اسلامی در منظومه فکری امام خمینی از نظریه تا عمل، صص 295 –
    • شاکری زواردهی، روح الله و عیسی مولوی وردنجانی (1397)، «آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی و تحقق تمدن نوین دینی با تأکید بر اندیشه آیت الله خامنه­ای»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال 15، شماره 55، زمستان 1397، صص 120 –
    • صالحی امیری، سیدرضا و سعید محمدی (1392)، دیپلماسی فرهنگی، چاپ دوم، تهران: نشر ققنوس.
    • صفایی­نژاد، قاسم (1394)، «نظریه­های اقناع و کاربرد آن در رسانه­ها»، فصلنامه مدیریت رسانه، شماره 16، تابستان 1394، صص 38 –
    • طالبی، اکرم و محمدعلی نعمتی (1396) «آینده­نگاری مشارکتی؛ راهبردی اثربخش در سیاستگذاری نهاد دانشگاه»، سیاست نامه علم و فناوری - دورۀ ۷ ،شمارۀ 4 ،زمستان 139۶، صص 24 –
    • عباس زاده مرزبالی، مجید (1396)، «چالشهای هویت ملی در عصر جهانی‌شدن(با نگاهی به ایران)»، فصلنامه سیاست پژوهی، دوره4، شماره 6، بهار 1396، صص 108 –
    • عبدالکریمی، بیژن (1394)، هایدگر در ایران؛ نگاهی به زندگی، آثار و اندیشه­های سید احمد فردید، چاپ دوم، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با همکاری مؤسسه انتشارات امیر کبیر.
    • عسکری، علی (1387)، آینده انقلاب، چاپ چهارم، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
    • عمید زنجانی، عباسعلی (1381) انقلاب اسلامی ایران؛ علل، مسائل و نظام سیاسی، قم: دفتر نشرمعارف.
    • عیوضی، محمدرحیم و محمدجواد هراتی (1389)، درآمدی تحلیلی بر انقلاب اسلامی، قم: نشر معارف.
    • عیوضی، محمدرحیم (1388)، چالشهای سیاسی پیش‌روی انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    • عیوضی، محمدرحیم (1400)، مطالعات پشتیبان الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت؛ آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی، تهران: الگوی پیشرفت.
    • کلهر، سینا و ریحانه رحمانی­پور و آسیه ارحامی (1397) «عوامل مؤثر بر اجرایی شدن سیاستهای حجاب و راهکارهای پیش رو»، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، صص 40 –
    • فخار، جلیل و محمدرضا دهشیری، مسعود مطلبی و محمدرضا کمالی زاده (1400)، «ﺟﻬﺎنی ﺷﺪن و ﺗﺎﺛﯿﺮ آن ﺑﺮ ﻫﻮﯾﺖ ملی و ﺟﻐﺮاﻓﯿایی ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼمی اﯾﺮان»، فصلنامه علمی پژوهشی نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، سال 13، شماره 3، تابستان 1400، صص 568 –
    • فراتی، عبدالوهاب (1377)، رهیافتهای نظری بر انقلاب اسلامی ، قم: معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی.
    • فوکو، میشل (1391)، ایران؛ روح یک جهان بی روح، ترجمه نیکو سرخوش، چاپ هشتم، تهران: نشر نی.
    • قصاب زاده، مجید و محمد اخباری و داود حسن آبادی (1398)، «تحلیل جغرافیایی ژئواکونومی جمهوری اسلامی ایران در معادلات جدید منطقه جنوب غرب آسیا»، فصلنامه علمی-پژوهشی نگرشهای نو در جغرافیای انسانی سال دوازدهم، شماره اول، زمستان 1398، صص 149 –
    • قمری تبریزی، بهروز (1398)، فوکو در ایران، ترجمه سارا زمانی، چاپ دوم، تهران: نشر ترجمان علوم انسانی.
    • متولی، کاظم (1384)، افکار عمومی و شیوه های اقناع، چاپ اول، تهران: انتشارت بهجت.
    • مجد، امید و شفق غلامی شعبانی (1398 )، «روشهای اقناع مخاطب در گلستان سـعدی، زبـان و ادبیـات فارسی» (دانشگاه خوارزمی)، سال 27 ، بهار و تابستان 98، شماره31 ، صص 179 -193.
    • محمودی، بهزاد (1385)، «معرفی آینده‌پژوهی و روشهای آن»؛ سلسله گزارشات آینده‌پژوهی ـ شماره 1، مجمع تشخیص مصلحت نظام مرکز تحقیقات استراتژیک، معاونت پژوهشهای اقتصادی ، کد گزارش: 20 ـ 85 ـ2 ـ 0، صص 26 –
    • مرکز آمار ایران (1399)، شاخصهای عدالت اجتماعی.
    • نصری، محسن (1387) ایران؛ دیروزف امروز، فردا، تحلیلی بر انقلاب اسلامی ایران، چاپ اول، قم: دفتر نشر معارف.
    • نوروزپور، مرتضی (1396)، «تحلیل اعتراضهای سیاسی دیماه 1396»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 14، شماره 4، پاییز 1398، صص 220 –
    • Bell, W. (1997), Fundation of Futures Studies: History, Purposes and knowledge. Newbrunswick and London: Transaction Publishers.
    • Purezzat, A. A., Mollaee, A. and Firuzabadi, M. (2008), “Building the Future: Undertaking Proactive Strategy for National outlook”. Futuers, 40(10): 887 – 892.