امتناع سیاست در پروژه فکری هانری کربن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی دانشگاه تبریز

10.29252/piaj.2022.222229.1079

چکیده

هانری کربن در تداوم پروژه فکری خود که از جمله با الهام از مارتین هایدگر آغاز کرده بود، به حکمت و فلسفه اسلام مخصوصاً تشیع در ایران توجه نموده و در این مسیر افزون بر پی­گیری دغدغه­های هستی­شناسانه خویش، در احیاء و شناساندن منابع مربوطه و تفسیر و تأویل آنها همت بسیاری به خرج داد. تمرکز کربن بر وجوه رمزگونه و تأویل باطنی معارف اشراقی، سبب برجستگی وجوه معنوی خاصی از جمله عالم مثال و فراتاریخیت در اندیشه وی گردید. در عین حال کربن با ردّ هرگونه وابستگی آموزه­های حکمی و عرفانی با امور اجتماعی و سیاسی، عملاً موضعی سلبی و حتی انکاری درباره سیاست اتخاذ می­کند. اهتمام وی نه تنها بر وجوه غیر سیاسی است، بلکه در موارد متعددی به نادیده گرفتن همبستگی­های سیاسی ناگزیر در این سنت فکری که در تاریخ نمودار گردیده، می­پردازد و لذا سیاست در منظومه وی موقعیتی تبعی، فرعی و حاشیه­ای می­یابد به گونه­ای که ضرورت و تطابقی بین موفقیت سیاسی و شکوفایی مضامین و مفاهیم معنوی قائل نیست. در کل کربن به­رغم توجه به رویکرد پدیدارشناسی، در عمل از به رسمیت شناختن بخشی از آموزه­های ایرانی و شیعی آن گونه که در امور اجتماعی و سیاسی پدیدار گردیده است، اجتناب می­ورزد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Refusal of politics in Henry Corbin’s intellectual project

نویسنده [English]

  • reza nasiri hamed
Assistant Professor of Political Science, University of Tabriz
چکیده [English]

In the continuation of his intellectual project, which was inspired by Martin Heidegger, Henry Corbin paid attention to the wisdom and philosophy of Islam, especially Shiism in Iran, and in this direction, in addition to pursuing his ontological concerns, in reviving and introducing Sources, as well as their interpretation, took a lot of effort. Corbin’s focus on the secret aspects and the esoteric interpretation of the above-mentioned teachings, especially in the realm of illumination, led to the prominence of certain spiritual aspects, including the World of Idea and Metahistory. At the same time, by rejecting any affiliation of these teachings with social and political affairs, Corbin takes a practically even negative position on politics. His focus is not only on non-political aspects, but on several occasions he ignores the inevitable political solidarity in this tradition of thought that has emerged in history and therefore politics in his system is a subordinate, sub-marginal situation. He does not recognize the need for a connection between political success and the flourishing of spiritual themes and concepts. In fact, despite his attention to the phenomenological approach, Corbin avoids considering some of the Iranian and Shiite teachings as they have emerged in social and political affairs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oeverinterpretation
  • Metahistory
  • Historicism
  • World of Idea
  • Politics
  •  

    منابع

    • بازرگان، مهدی (1341)، انتظارات مردم از مراجع، در: بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، نوشته علامه طباطبایی و دیگران، چاپ دوم، بی‌جا، شرکت سهامی انتشار.
    • پورنامداریان، تقی (1368)، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی: تحلیلی از داستان‌های عرفانی-فلسفی ابن‌سینا و سهروردی، چاپ سوم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
    • جمادی، سیاوش (1395)، زمینه و زمانه پدیدارشناسی: جستاری در زندگی و اندیشه‌های هوسرل و هایدگر، چاپ پنجم، تهران، ققنوس.
    • جهانبگلو، رامین (1385)، نقد عقل مدرن: گفتگوهایی با اندیشمندان امروز جهان، ج1، ترجمه حسین سامعی، چاپ چهارم، تهران، نشر فرزان روز.
    • جهانبگلو، رامین (1385)، نقد عقل مدرن: گفتگوهایی با اندیشمندان امروز جهان، ج2، ترجمه حسین سامعی، چاپ سوم، تهران، نشر فرزان روز.
    • چیتیک، ویلیام (1383)، عوالم خیال ابن‌عربی و مسئله کثرت دینی، ترجمه سیدمحمود یوسف ثانی، تهران، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
    • دالمایر، فرد (1387)، سیاست مدن و عمل: تمرین‌های فکری در عرصه نظریه سیاسی معاصر، ترجمه مصطفی یونسی، آبادان، نشر پرسش.
    • سهروردی، شهاب­الدین یحیی (بی­تا)، حکمه­الاشراق، ترجمه و شرح سیدجعفر سجادی، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    • شایگان، داریوش (1371الف)، آسیا در برابر غرب، چاپ دوم، تهران، انتشارات باغ آینه.
    • شایگان، داریوش (1371ب)، هانری کربن؛ آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، ترجمه باقر پرهام، تهران، انتشارات آگاه.
    • شایگان، داریوش (1391)، افسون‌زدگی جدید: هویت چهل تکه و تفکر سیّار، ترجمه فاطمه ولیانی، چاپ هفتم، تهران، نشر فرزان روز.
    • صاحبکار، مهدی (1398)، «بنیان‌های تمایزبخش به ادراک بیرونی در آراء هوسرل»، اطلاعات حکمت و معرفت، سال 14، شماره4، پاییز، صص33-39.
    • صدر، موسی (1383)، نای و نی(در قلمرو اندیشه امام موسی صدر)، به اهتمام و ترجمه علی حجتی کرمانی، تهران، موسسه فرهنگی-تحقیقاتی امام موسی صدر.
    • فدایی مهربانی، مهدی (1392)، ایستادن در آن سوی مرگ (پاسخ‌های کربن به هایدگر از منظر فلسفه شیعی)، چاپ دوم، تهران، نشر نی.
    • فدایی مهربانی، مهدی (1393)، حکمت، معرفت و سیاست در ایران: اندیشه سیاسی عرفانی در ایران، از مکتب اصفهان تا حکمای الهی معاصر، تهران، نشر نی.
    • عبدالکریمی، بیژن (1394)، هایدگر در ایران: نگاهی به زندگی، آثار و اندیشه­های سیداحمد فردید، چاپ دوم، تهران، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
    • عنایت، حمید (1362)، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
    • فرهادپور، مراد (1378)، عقل افسرده: تأملاتی در باب تفکر مدرن، تهران، طرح نو.
    • طباطبایی، سیدجواد (1391)، ابن‌خلدون و علوم اجتماعی: گفتار در شرایط امتناع علوم اجتماعی در تمدن اسلامی، چاپ دوم، تهران، نشر ثالث.
    • کربن، هانری (1383)، از هایدگر تا سهروردی، ترجمه حامد فولادوند، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    • کربن، هانری (1384)، تخیّل خلّاق در عرفان ابن‌عربی، ترجمه انشالله رحمتی، تهران، جامی.
    • کربن، هانری (1387)، یزدان‌شناختِ تنزیهی همچون پادزهری برای نیهیلیسم، در: اندیشه غربی و گفت و گوی تمدن‌ها، ترجمه باقر پرهام، فریدون بدره‌ای و خسرو ناقد، چاپ سوم، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز.
    • کربن، هانری (1391)، چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی: جلد اول: تشیع دوازده امامی، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران، نشر سوفیا.
    • کربن، هانری (1391)، چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی: جلد دوم: سهروردی و افلاطونیان پارس، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران، نشر سوفیا.
    • کربن، هانری (1392)، فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران، مینوی خرد.
    • کربن، هانری (1394)، چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی: جلد سوم: خاصّان عشق، تشیع و تصوف، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران، نشر سوفیا.
    • کربن، هانری (1398)، چشم­اندازهای معنوی و فلسفی : اسلام ایرانی، جلد چهارم بخش اول: مکتب اصفهان، مکتب شیخیه، ترجمه انشاءلله رحمتی، تهران، نشر سوفیا.
    • لندولت، هرمان (1380)، فهم هانری کربن از ملاصدرا، در: مجموعه مقالات همایش جهانی بزرگداشت حکیم صدرالمتألهین(سال 1378) ملاصدرا و حکمت متعالیه، جلد اول، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
    • مجتهدی، کریم (1388)، فلسفه تاریخ، چاپ سوم، تهران، سروش.
    • محقق، مهدی (1389)، «نگاهی به زندگی و اندیشه هانری کربن»، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، خردنامه همشهری، شماره50، خرداد و تیر.
    • مرلوپونتی، موریس (1375)، در ستایش فلسفه، ترجمه ستاره هومن، تهران، نشر مرکز.
    • ملایری، محمدحسین (1396)، فلسفه‌ علم پدیدارشناسی هرمنوتیک، تهران، ققنوس.
    • هوسرل، ادموند (1372)، ایده پدیده‌شناسی، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی (شرکت سهامی).
    • Cheetham, Tom (2003), The world turned inside out: henry corbin and Islamic mysticism, Connecticut, spring journal, INC;
    • Corbin, Henry (1962), History of Islamic Philosophy, Trens. By Liadin Sherrard and Philip Sherrard, London, The Institute of Ismaili Studies;
    • Corbin, Henry (1986), Temple and Contemplation, London, Islamic publications Limited;
    • Corbin, Henry (1997), Alone with the Alone: Creative Imagination in the Sufism of Ibn Arabi, Princeton, Princeton University Press.
    • Corbin, Henry (2007), Nasir-I Khosrau and Iranian Ismailism, in: The Cambridge History of Iran, vol. 4: The Period from the Arab Invasion to the Saljuqs, Edi. By R.N. Frye, Cambridge, Cambridge University Press, Fifth Printing;
    • Eco, Umberto (2002), interpretation and history, in: Interpretation and Overinterpretation, Eco, Umberto and Others, Cambridge, Cambridge University Press.
    • Foucault, Michel (1983), Aftermath: The Subject and Power, in: Michel Foucault: Beyond Structuralism and Hermeneutics, by Herbert L. Dreyfus and Paul Rabinow, Chicago, The University of Chicago Press.
    • Gadamer, Hans Georg (2006), Truth and Method, Trans. By Joel Weinsheimer and Donald G. Marshall, London, Continuum;
    • Gadamer, Hans Georg (2008), Philosophical Hermenetics, Trans. By David E. Linge, Berkeley, University of California Press.
    • Hodgson, Marshall G.S. (1955), The Order of Assassins: The Nizari Ismailis Against the Islamic World, USA, Mouton & Co. Publisher;
    • Iqbal, Muhammad (2001), The development of Metaphysics in Persia: A Contribution to the History of Muslim Philosophy, East Lansing, Mi. H-Bahai;
    • May, Todd (2009), Death, Stocksfield, Acumen Publishing Limited;
    • Palmer, Richard E. (1969), Hermeneutics: Interpretation Theory in Schleiermacher, Dilthey, Heidegger and Gadamer, Evanston, Northwestern University Press.
    • Sherratt, Yvonne (2006), Continental Philosophy of Social Science: Hermeneutics, Genealogy and Critical Theory from Ancient Greece to the Twenty-First Century, Cambridge, Cambridge University Press.
    • Sokolowski, Robert (2000), Introduction to Phenomenology, New York, Cambridge University Press.