جریان‌شناسی‌بی‌ثباتی‌های‌سیاسی‌در‌عراق‌بر‌اساس‌نظریه‌ی‌دیوید‌‌ایستون؛ از پساصدام تا پسا داعش

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

کشور عراق را باید یکی از کانون­های مهم بحران، ناآرامی­ های سیاسی و تشتت­ های ایدئولوژیکی در عصر کنونی قلمداد کرد. از دوران زعامت حزب بعث و توتالیتاریانیسم صدام حسین تا اشغال این کشور از سوی آمریکا در سال 2003 میلادی و در نهایت چالش ­های امنیتی-سیاسی داعش در این کشور، هیچ‌گاه عراق در عرصه­ ی تکامل و توسعه ­ی نظام سیاسی روندی موفقیت ­آمیز را طی نکرده است. پس از اضمحلال نسبی داعش در عراق، مسئله­ ای که به نظر بسیار مهم می­ رسد، مباحث بازسازی، تکوین، یکپارچگی و توسعه­ ی سیاسی در این کشور است. در این مقاله، نویسندگان با بهره ­گیری از نظریه­ ی بی­ ثباتی سیاسی دیوید ایستون و نیز روش جامعه ­شناسی تاریخی (روش تحقیق) درصدد پاسخ بدین سؤال ­اند که بی ­ثباتی سیاسی فراگیر جامعه ­ی عراق در بازه­ ی زمانی سال­های 2003 (سقوط صدام حسین) تا 2018 (زوال نسبی داعش در عراق) را چگونه می‌توان تحلیل کرد؟ یافته­ های مقاله حاکی از این مسئله است که نظام سیاسی عراق را می­ توان در خلال این مدت، به یک چرخه ­ی سیاسی تشبیه کرد. این چرخه به­ ترتیب شامل تغییرات در مقامات سیاسی، وقوع تغییرات گسترده در قواعد رژیم و در نهایت تغییر در جامعه ­ی سیاسی است؛ بنابراین، تغییرات وسیع و گسترده در این چرخه، زمینه­ های بی ­ثباتی سیاسی را در عراق به وجود آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Structure of the Political Instability in Iraq Based on David Easton’s Theory, From Post-Saddam to Post-ISIS

نویسندگان [English]

  • Younes Forouzan
  • Abdolreza Alishahi
Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

Iraq should be considered as one of the major centers of the crisis, political unrest andideological confusion in the current era. From the Ba’ath impeachment period and SaddamHussein’s totalitarianism until the occupation of this country by the United States in 2003and eventually, ISIS’s security-political challenges in this country, Iraq have never beensuccessful in Development and the development of the political system. After ISIL’s relativedisintegration in Iraq, the issue that seems to be very important is the issue of reconstruction, development, integration and political development in this country. In this article, theauthors seek to answer this question by using the David Easton’s Political Instability theoryand the method of historical sociology )research method) try to answer this question howcan analyzed the pervasive political instability in Iraq Between 2003 )the fall of SaddamHussein) until 2018 (ISIS relative deterioration in Iraq)? The fndings of the article showsthat the Iraqi political system during this time can be likened to a political cycle. This cycleincludes broad changes in the political community, the occurrence of widespread changes inthe regime )rules), and ultimately, major changes in the authorities )the government). Therefore, widespread changes in this cycle caused the political instability in Iraq.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iraq
  • Political System
  • David Easton
  • Instability
  • Saddam Hussein
  • ISIS
  1. الف) منابع فارسی
  2. اسماعیل‌زاده امامقلی، یاسر و احمدی فشارکی، حسنعلی. (1395). داعش و امنیت ایران با تکیه بر مکتب کپنهاگ، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال پنجم، شماره 18: صص 123- 141.
  3. افشون، تورج. (1395). کالبدشکافی ساخت سیاسی قدرت در عراق، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، شماره 65: صص 5-40.
  4. امرایی، رحیم؛ پورحسن، قاسم. (1395). مقایسه روش اجماع و شورا با نص در خلافت اسلامی، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، سال هفتم، شماره 4: صص 1-19.
  5. امینیان، بهادر؛ زمانی، سیدحسام الدین. (1395). چهارچوبی نظری برای تحلیل رفتار گروه داعش، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 26: صص 1-26.
  6. امینیان، بهادر؛ زمانی، سید حسام الدین. (1393). داعش: پیوند سلفیت تکفیری و بعثی گرایی، فصلنامه آفاق امنیت، سال هفتم، شماره 23: صص 133-149.
  7. بردبار، احمدرضا. (1393). تأثیر انگلستان در ایجاد بحران‌های سیاسیِ ایران از آغاز سلطنت پهلوی تا سال 1390، رساله دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
  8. بصیری، محمدعلی؛ مجیدی نژاد، سید علی؛ عالیشاهی، عبدالرضا. (1396). علت کاوی کودتای نافرجام 2016 ارتش ترکیه علیه حزب عدالت و توسعه، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال دهم، شماره 37: صص 39 - 64.
  9. پورقمی، علی. (1381). ارتش عراق ضعف نظامی و کارایی سیاسی، فصلنامه مطالعات دفاعی و امنیتی، شماره 31: 115-130.
  10. تاجیک، هادی؛ عالیشاهی، عبدالرضا؛ مجیدی نژاد، سیدعلی. (1393). گفتمان حاکم بر شکل‌گیری و فعالیت‌های داعش بر اساس نظریات اسپریگنز- تیلی، فصلنامه آفاق امنیت، سال هفتم، شماره 23: صص 257-285.
  11. دادفر، سجاد. (1389). تحول و دگردیسی در نمای جامعه‌شناختی شیعیان عراق در قرن بیستم (علل - پیامدها)، مجله شیعه شناسی، شماره 32: صص 139-182.
  12. دلاوری، ابوالفضل. (1394). به‌سوی مدلی جامع و روزآمد برای سنجش بی‌ثباتی سیاسی، فصلنامه دولت پژوهی، سال اول، شماره 2: صص 59-93.
  13. رستمی، فرزاد؛ سفیدی، سیامک. (1395). بررسی علل ظهور و استمرار معمای امنیت در عراق پس از صدام، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره 1: صص 83-111.
  14. رستمی، فرزاد؛ ایومن، محمدصالح؛ هابیلی کرمیان، کرم رضا. (1395). نظام امنیت منطقه‌ای در خلیج فارس و تأثیر آن بر امنیت ملی عراق پساصدام، فصلنامه راهبرد، سال بیست و پنجم، شماره 78: صص 220 – 191.
  15. سردارنیا، خلیل‌الله؛ زارع مهرآبادی، محمد. (1394). فدرالیسم و فرهنگ سیاسی در عراق، فصلنامه روابط خارجی، سال هفتم، شماره 1: صص 169-190.
  16. سعادت، مریم؛ جهانگیری، مسعود. (1396). بررسی انتقادی مبانی ایدئولوژیکی داعش بر اساس معیارهای اسلامی و حقوق بین‌الملل، فصلنامه حبل المتین، دوره ششم، شماره 18: صص 1-20.
  17. سهرابی، محمد؛ اشرفی، امرالله؛ کریمی، مرتضی. (1395). کالبدشناسی احزاب و گروه‌های سیاسی عراق و تأثیر آن‌ها بر روابط ایران و عراق، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال نهم، شماره 34: صص 167-196.
  18. سیمبر، رضا؛ موسوی، سید نظام‌الدین؛ قاسمیان، روح‌الله. (1393). تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر خیزش‌های مردمی در جهان عرب، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره 11: صص 1-17.
  19. عالیشاهی، عبدالرضا؛ محمودی، سعید؛ سالاروند، معصومه. (1396). ردی بر ارتداد؛ جنبش‌های تروریستی- تکفیری در جهان اسلام، مشهد: انتشارات مینوفر.
  20. عبدخدایی، مجتبی؛ تبریزی، زینب. (1394). نقش گروه‌های تکفیری-تروریستی سوریه و عراق در تأمین امنیت اسرائیل، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، شماره 41: صص 149-168.
  21. غرایاق زندی، داود. (1389). فرایند ملت- دولت سازی، شکل‌گیری هویت ملی و بازسازی در عراق: تجارب تاریخی و دورنمای آینده، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره سیزدهم، شماره 1: صص 5- 38.
  22. قائم پناه، صمد؛ خانمحمدی، فیض‌الله. (1394). بررسی عوامل ظهور گروه تروریستی داعش در خاورمیانه، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، سال ششم، شماره 24: صص 98-126.
  23. کربلایی، ح. (1393). نگاهی به احزاب سیاسی در عراق، مجله فرهنگ اسلامی، شماره 14: صص 88-109.
  24. کیوان حسینی، سید اصغر؛ محمدی کیا، طیبه. (1396). مفهوم دولت در گفتمان داعش دولت سلفی داعش: تحقق ناکام یک نظریه آلترناتیو، فصلنامه دولت پژوهی، سال سوم، شماره 9: صص 123-158.
  25. مرادزاده، صدیقه؛ شاکری خوئی، احسان. (1395). بحران فرایند دولت-ملت سازی و نقش آن در شکل‌گیری و تکوین بنیادگرایی دینی در خاورمیانه (مطالعه موردی عراق و سوریه)، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناسی، سال هشتم، شماره 31: 123-136.
  26. مرادی کلارده، سجاد؛ روحی دهبنه، مجید؛ سیمبر، رضا. (1396). انگاره‌های هویتی و تبیین سیاست خارجی عربستان در قبال عراق، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال ششم، شماره 21: 197-223.
  27. ناظم، بهروز. (1380). خسارت‌های اقتصادی جنگ تحمیلی، مجله مطالعات دفاعی و امنیتی، شماره 27: صص 165-218.
  28. نورمحمدی، مرتضی. (1396). تأثیر فدرالیسم بر منازعات قومی: مطالعه موردی عراق، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال ششم، شماره 21: صص 175-196.
  29. ولی پور زرومی؛ سید حسین. (1384). هویت ملی و دفاع مقدس، فصلنامه مطالعات ملی، سال ششم، شماره 3: صص 99-124.
  30. هاشمی، سید مصطفی؛ فرجی راد، عبدالرضا؛ سرور، رحیم. (1395). بررسی عوامل مؤثر ژئوپلیتیک عراق و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 28: صص 63-94.
  31. ب) منابع انگلیسی
  32. Alishahi, Abdolreza; Forouzan, Younes. (2018). The Islamic Revolution and the Pragmatist Policies of the Leaders of the Arab World: A Comparison of the Policies of Saddam Hussein and Mohammed Bin Salman, Journal of Political Sciences & Public Affairs, Vol 6, Issue4, pp 1-6.
  33. Al-Qarawee, Harith Hasan. (2014). Iraq’s Sectarian Crisis A Legacy of Exclusion, The Carnegie Middle East Center is grateful to the UK Department for International Development for its generous support of this publication.
  34. Byman, Daniel; Pollack, Kenneth; Waxman, Matthew. (1998). Coercing Saddam Hussain: Lessons From the Past, Journal of International Institute for Strategic Studies, Vol40, No3, pp 127-152.
  35. Cole, Bounzel. (2015). From Paper State to Caliphate: The Ideology of the Islamic State, Washington DC: The Brookings Institution
  36. Cordesman, Anthony. (2003). Saddam’s Last Circle: The Core Forces Likely to Protect Saddam in the Battle of Baghdad, Center for Strategic and International Studies Publication.
  37. Coughlin, Con. (2005). Saddam: His Rise and Fall, Harper Perennial Publication.
  38. Easton, David. (1969). The New Revolution in Political Science, The American Political Science Review, Vol63, No4, pp 1051-1061.
  39. Hanauer, Larry. (2016). Israel's Interests and Options in Syria, Santa Monica, CA: RAND Corporation.
  40. Hooghe, Marc. (2011). Why there is basically only one form of political trust, The British Journal of Politics and International Relations, Vol 13, Issue 1,pp 269-275.
  41. Ibrahim, Ahmadu; Cheri, Lawan. (2013). Democracy, Political Instability and the African Crisis of Underdevelopment, Journal of Power, Politics & Governance, Vol 1 No1, pp 59-67.
  42. Katzman, Kenneth; Humed, Carla. (2016). Iraq: Politics and Governance, NewYork: Congressional Research Service.
  43. Mansour, Renad. (2017). Iraq After the Fall of ISIS: The Struggle for the State, Middle East and North Africa Programme, July 2017.
  44. Marien, Sofie; Hooghe, Marc. (2011). Does political trust matter? An empirical investigation into the relation between political trust and support for law compliance, European Journal of Political Research,Vol 50, No2, pp 267-91.
  45. Nardulli, Peter. (2013). The Coup D’etat Project, Cline Center for Democracy, University of Illinois Publication.
  46. Rogg, Inga; Rimscha, Hans. (2007). The Kurds as parties to and victims of conflicts in Iraq, International Journal of Review of the Red Cross, Vol89, No868, pp823-842.
  47. Siebert, Johannes; Von Winterfeldt, Detlof; John, Richard. (2015). Identifying and Structuring the Objectives of the “Islamic State of Iraq and the Levant” (ISIL) and its Followers, Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, Vol 23, No5-6, 225-241.
  48. Van de Walle, Stefan. (2004). Perceptions of Administrative Performance: the Key to Trust in Government?, Leuven: KU Leuven.