خاطرات ناصری و خطرات و کیتوریایی:تحلیل خاطرات سفر فرنگستان در گفتمان روابط خارجی ایران و انگلستان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه یاسوج

چکیده

نقش ارتباطی ادبیات و خاطرات سیاحت گران، به ویژه آنچه در سفرنامه ها آمده است در شکل دهی به گفتمان های فرهنگی و سیاسی بین الملل همواره مورد توجه مورخان و سیاست مداران بوده است. به نظر می رسد که بازتاب، انتشار و ترجمه خاطرات سفر فرنگستان، آن هم برای نخستین بار به قلم شخص اول ایران، به طور همزمان عامل شناخت و ابزار نفوذ خارجی شده است؛ به ویژه آنکه خاطرات و تبعات دیدار اول و دوم ناصرالدین شاه از انگلستان در روزگار استعماری ملکه ویکتوریا موجب گسترش روابط همه جانبه دولتمردانش با ایران شده است. این در حالی است که گزارش ناصرالدین شاه مواضع سیاسی و ابعاد اقتصادی چنان سفرهایی را مسکوت گذاشته است. در این نوشتار با کاربست تحلیل گفتمان در روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران و انگلستان می خواهیم به ناگفته های خاطرات سفر ناصرالدین شاه و روابط فی مابین تا حدی دست یافته و با رویکرد انتقادی به متن خاطرات، محتوای آن را با خاطرات همراهان، تاریخ نگاری ها، مستندات تاریخی و بازتاب های مطبوعاتی در عهد ناصری بسنجیم و تناقض های متنی موجود را با تحلیل گفتمان فرامتنی رفع کنیم. البته با مطالعه چنان نگارشی می توان به نگرش مرعوب راوی متن دست یافت و به روحیات، علایق، تلقی ها و ترس هایی که حاصل نفوذ و سلطه قدرت در رفتار و گفتار سیاسی او است، پی برد. در مجموع، روابط تنها به غرب گرایی و مظاهر مدنیت ایرانیان محدود نمانده، از سوی دیگر هویت انگلیسی را در بستر علمی تمدنی اش شکل داده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Nasiri Diaries and Victorian Threats Analysis of Diaries of His European Tours through the Discourse of Anglo-Persian Relations

نویسندگان [English]

  • Majid Bahrevar
  • Ghasem Salari
چکیده [English]

The communicative role of letters in travel writings, especially
the travel diaries through the cultural-political discourse
of foreign relationship was already used by the historians and
politicians. Back from the Qajars’ political-literary discourses,
we find diary and travel writing as a chief genre. Although writing
of Nasir al-Din shah of Persia (1831-1896) for the first time
seems that the published and translated diaries relating to his
tours in Europe was simultaneously a way to get familiar and
influence power by the foreigners; particularly his diaries of
the two visits of England in the colonial time of Queen Victoria
(1819-1901) and their economic relations to the Persia, but
Nasir al-Din shah wrote nothing about political consequences
and economic aspects of his tours.
In this paper, by a Foucauldian historic scanning through
the Anglo-Persian political, economic and cultural relations,
we want to be aware of the untold facts. We also need some
parallel references such as other diary from shah’s retinues,
histories, documents, and its reflections in the press. So we can
solve the inconsistent problems by using both textual and contextual discourse analysis in order to overcome the contradictionsbetween.
Now, through reading of such a shocked narration,
it is easy to know narrator’s characteristics, interests,
suppositions, attitudes, and worries which is made up from
exercised power in shah’s political behavior and utterance. Totally
the relationships never restricted to the Iranian progressive
living style, but it formed the English identity in time of
civilization and scientific promotion as well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword: Diaries of Nasir al-Din Shah of Persia
  • Queen Victoria
  • Discourse Analysis
  • Foreign Relations of England and Iran
  • Diary Writing
  • European Tour