تنش‌ فلسفه‌های‌ سیاسی‌ متافیزیکی‌ و‌ پسامتافیزیکی‌ در‌ یونان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهیدبهشتی

چکیده

تفکر پسامتافیزیکی به‌­مثابه نقد سنت متافیزیکی فلسفه‌­ی غرب، در نیمه‌­ی دوم قرن بیستم شیوع یافت و برخی این را نشانه‌­ی گسست از سنت یونان باستان قلمداد کرده­اند. مسئله‌­ی این مقاله، امکان‌­های پسامتافیزیکی مستتر در سنت فلسفی یونان است و به این منظور تلاش شده تا با بررسی مناظره­‌های فکری میان شاعران و فیلسوفان، ملطیان و الئیان، سوفیست‌­ها و سقراط و در نهایت افلاطون و ارسطو، این مهم نشان داده شود که نه‌­تنها نمی‌­توان کل سنت یونانی را متافیزیکی دانست، بلکه برخی از مؤلفه‌­های تفکر پسامتافیزیکی چونان عقلانیت موقعیت‌­مند، اولویت عمل بر نظریه و توجه به وجه استعاری زبان در اندیشه‌­ی شاعران حماسی و تراژیک یونانی، سوفیست‌ها و ارسطو وجود دارد. اهمیت چنین التفاتی این است که تفسیر زمینه‌­گرای متون نشان می‌­دهد که در کنار نضج خرد ابژکتیو متافیزیکی در یونان، رگه‌­هایی از خردهای رقیب سوبژکتیو و رتوریک نیز در اندیشه‌­ی برخی از متفکران یونانی وجود دارد و بنابراین تنش میان متافیزیک و پسامتافیزیک که در قرن بیستم به اوج خود رسید، در شرایط تأسیس فلسفه و در سامانه‌­ی دانش فلسفی یونان نیز مندرج بوده است؛ امری که به­‌طور خاص در نقادی ارسطو بر نظریه­‌ی مُثل افلاطونی و نیز نظریه‌­ی فیلسوف‌­شاه او به­‌واسطه‌ی بهره­‌گیری از آموزه‌­های حماسه­‌سرایان، تراژدی‌­نویسان و سوفیست‌­ها قابل‌آزمون است.

کلیدواژه‌ها


  1. الف) منابع فراسی
  2. آدورنو، تئودور؛ هورکهایمر، ماکس. (1384). دیالکتیک روشنگری، ترجمه‌ی فرهادپور و مهرگان، تهران: گام نو.
  3. آرنت، هانا. (1381). انقلاب، ترجمه‌ی عزت‌الله فولادوند، تهران: خوارزمی.
  4. آرنت، هانا. (1391). وضع بشر، ترجمه‌ی مسعود علیا، تهران: ققنوس.
  5. احمدی، بابک. (1385). معمای مدرنیته، تهران: مرکز.
  6. ارسطو. (1385). اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: طرح نو.
  7. ارسطو. (1390). سیاست، ترجمه‌ی حمید عنایت، تهران: علمی‌و‌فرهنگی.
  8. اشتراوس، لئو. (1373). حقوق طبیعی و تاریخ، ترجمه‌ی باقر پرهام، تهران: آگه.
  9. اشتراوس، لئو. (1392). شهر و انسان، ترجمه‌ی نمازی، تهران: آگه.
  10. افلاطون. (1367). دوره آثار افلاطون، ترجمه‌ی محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی
  11. اقلیدی، ابراهیم. (1388). هسیود و هومر، تهران: مرکز.
  12. بریه، امیل. (1374). تاریخ فلسفه: جلد اول، ترجمه‌ی داودی، تهران: نشر دانشگاهی.
  13. پوپر، کارل. (1380).جامعه باز و دشمنان آن، ترجمه‌ی عزت‌الله فولادوند، تهران: خوارزمی.
  14. تسلر، ادوارد. (1395). کلیات تاریخ فلسفه یونان، ترجمه فتحی، تهران: حکمت
  15. دالمایر، فرد. (1387). زبان و سیاست، ترجمه‌ی عباس منوچهری و همکاران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی.
  16. دالمایر، فرد. (1386). سیاست مدن و عمل، ترجمه‌ی یونسی، تهران: پرسش.
  17. رانسیر، ژاک. (1388). ده تز در باب سیاست، ترجمه‌ی امید مهرگان، تهران: گام نو.
  18. رشیدیان، عبدالکریم. (1394). فرهنگ پسامدرن، تهران: نی
  19. زدلاچک، توماش. (1396). اقتصاد خیر و شر، ترجمه علیقلیان، تهران: نو.
  20. سوندی، پیتر. (1397). درآمدی بر تأویل‌شناسی ادبی، ترجمه‌ی محمدی، تهران: سوره مهر.
  21. شندلباخ، هربرت. (1395). تاریخ و تبیین مفهوم خرد، ترجمه‌ی افشاری، تهران: مهراندیش.
  22. ضیمران، محمد. (1395). ژاک دریدا و متافیزیک حضور، تهران: هرمس.
  23. عالم، عبدالرحمن. (1381). تاریخ فلسفه سیاسی غرب، تهران: وزارت امور خارجه.
  24. غلامرضا کاشی، محمدجواد. (1386). ظهور فلسفه سیاسی پسامتافیزیکی در قرن بیستم، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین-المللی، شماره‌ی 10، صص. 129ـ111.
  25. فدایی‌مهربانی، مهدی. (1395). حکمت، معرفت و سیاست در ایران، تهران: نی.
  26. فرهادپور، مراد. (1375). درباره مضامین و ساختار دیالکتیک روشنگری، مجله ارغنون، شماره‌ی 11 و 12، صص. 290ـ257
  27. فورکوش، موریس. (1387). فرهنگ اندیشه‌های سیاسی، ترجمه‌ی خشایار دیهیمی، تهران: نی.
  28. کاسیرر، ارنست. (1382). اسطوره دولت، ترجمه‌ی یدالله موقن، تهران: هرمس.
  29. کریچلی، سایمون. (1397). خیلی کم...تقریباً هیچ، ترجمه‌ی کوچک‌منش، تهران: نی.
  30. کریستوا، ژولیا. (1395). هانا آرنت، ترجمه‌ی محمود مقدس، تهران: مهرگان خرد.
  31. گاتری، دبلیو. (1375). تاریخ فلسفه یونان: جلد سوم، ترجمه‌ی قوام صفری، تهران: فکر روز.
  32. گوتر، اران. (1395). فرهنگ زیباشناسی، ترجمه‌ی ابوالقاسمی، تهران: ماهی.
  33. مکللند، جان. (1393). تاریخ اندیشه‌ی سیاسی غرب، ترجمه جهانگیر معینی، تهران: نی.
  34. منوچهری، عباس. (1395). فراسوی رنج و رؤیا، جلد دوم، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
  35. نری، آلن. (1394). دیالکتیک و تفاوت، ترجمه افروغ، تهران: علم.
  36. نوسباوم، مارتا. (1387). ارسطو، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: طرح نو.
  37. وال، ژان. (1395). بحث در مابعدالطبیعه، ترجمه‌ی مهدوی، تهران: خوارزمی.
  38. وودراف، پال. (1396). نخستین دموکراسی، ترجمه‌ی قادری و فرهادی، تهران: بیدگل.
  39. یگر، ورنر. (1376). پایدیا، ترجمه‌ی محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
  40. یونسی، مصطفی. (1387). نسبت فلسفه سیاسی و فلسفه زبان افلاطون، تهران: رخداد نو.
  41. ب) منابع انگلیسی
  42. Arendt, Hannah. (1977). The Life of The Mind, vol.1: Thinking, New York: Harcourt Brace Jovanovich.
  43. Habermas, Jurgen. (1989). Postmetaphysical Thinking, Translated by William Mark Hohengarten, Cambridge: Polity Press.
  44. Hacker, P. M. S. (2007). Human Nature: The Categorial Framework, Oxford: Blackwell.
  45. Kiefer, Thomas. (2007). Aristotles Theory of Knowledge, London: Continuum International Publishing Group.
  46. Nussbaum, Martha. (2001). The Fragility of Goodness: Luck and Ethics in Greek Tragedy and Philosophy, Cambridge: Cambridge University Press.