تبیین‌ رابطه‌ی‌ جریان‌ سوم‌ میانه‌رو‌ با‌ طبقه‌ی‌ متوسط‌ جدید ‌در‌ ایران‌ پس‌ از‌ انقلاب‌ اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

ایـن مقالـه بـا اسـتفاده از مفهـوم تبییـن مصـرح در روش «تحلیـل گفتمـان انتقـادی» نورمـن فـرکلاف، بـه دنبـال توضیـح رابطـه ی دوسـویه میـان شـش عنصـر جریـان سـوم میانه رو بـا طبقه متوسـط جدیـد (شـهری) در دوره ی پـس از انقـلاب اسـلامی ایـران اسـت. در ایـن راسـتا، ابتدا تصویـری کلـی از عناصـر شـش گانه ی جریـان مزبـور ترسـیم و سـپس رابطـه ی ایـن عناصـر بـا طبقـه ی متوسـط جدیدتحلیـل خواهد شـد. سـؤال اصلی این اسـت کـه رابطه ی میان ایـن جریان و آن طبقـه هنجـاری (بازتولیـدی) اسـت یـا خلاقانـه (تـلاش بـرای تغییـر)؟ بررسـی ها نشـان می دهنـد کـه ایـن رابطـه همزمـان هنجـاری و خلاقانـه بـوده اسـت؛ یعنـی از یک سـو، می تـوان جریـان سـوم میانـه رو را بخشـی از مبـارزه ی طبقاتی طبقه ی متوسـط جدیـد به حسـاب آورد و از سـوی دیگـر، ایـن جریان ظرفیـت نمایندگی همـه ی خواسـته های آن طبقـه را از خود بـروز نداده و بـه دنبـال ایجـاد تغییـر در آن بـوده اسـت. طبقـه ی متوسـط جدیـد نیـز از متغیرهـای تأثیرگـذار بـر پیدایـش و تغییـرات گفتمـان ایـن جریـان بـوده و توانسـته اسـت گفتمـان جریـان مزبـور را به ایده آل هـای خـود نزدیک تـر سـازد.

کلیدواژه‌ها


  1. الف) منابع فارسی
  2. ازغندی، علیرضا. (1387). تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران؛ 1357-1320، چاپ پنجم، تهران: سمت.
  3. افروغ، عماد؛ صالحی، علی‌محمد. (1381). تبلور آرمان‌های پایه‌گذاران انقلاب در قانون اساسی (امام خمینی، شریعتی، بازرگان و طالقانی)»، علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، شماره‌ی 44 و 45، صص. 77-51.
  4. آقاگلزاده، فردوس و همکاران. (1386). رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان انتقادی، زبان و زبان‌شناسی، 5، صص. 54-39.
  5. بازرگان، مهدی. (1389). انقلاب ایران در دو حرکت، تهران: بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بارزگان.
  6. بحرانی، محمدحسین. (1388). طبقه‌ی متوسط و تحولات سیاسی در ایران معاصر (1320 - 1380) (پژوهشی در گفتمان‌های سیاسی قشرهای میانی ایران)، چاپ سوم (1395)، تهران: آگه.
  7. بشیریه، حسین. (1381). دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران در دوره جمهوری اسلامی ایران، تهران: نگاه معاصر.
  8. بشیریه، حسین. (1380). موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران: گام نو.
  9. خواجه سروی، غلامرضا. (1394). تاریخ تحولات سیاسی مجلس شورای اسلامی (۱۳۹۴ - ۱۳۵۸)، تهران: سرو اندیشه.
  10. دارابی، علی. (1390). جریان‌شناسی سیاسی در ایران، تهران: سازمان انتشارات و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  11. دارابی، علی. (1381). کارگزاران سازندگی از فراز تا فرود، تهران: سیاست.
  12. دارابی، علی. (1390). جامعه‌شناسی جریان‌های سیاسی در دهه چهارم از انقلاب اسلامی، مطالعات سیاسی، شماره‌ی 14، صص. 72-43.
  13. راهوار منفرد، کریم. (1382). احزاب، تشکل‌ها و جناح‌های سیاسی ایران امروز از سال 1380- 1357، تهران: سیاست.
  14. شادلو، عباس. (1386). راه سوم در ایران و غرب، تهران: انتشارات وزرا.
  15. صادقی، فؤاد؛ نظافتی، نوید؛ کلانتری، عمار. (1381). جریان سوم: نگاهی به چالش‌های سیاسی ایران امروز، تهران: انتشارات مؤلف.
  16. میلز، سی رایت. (1355). طبقه متوسط جدید، ترجمه‌ی حسین ادیبی، مجله دانشکده (دانشگاه تهران)، شماره‌ی 7، صص. 51-31.
  17. عراقی، غلامرضا. (1386). طبقه متوسط جدید و تأثیرات آن در دوره بعد از انقلاب اسلامی، علوم سیاسی، شماره‌ی 38، صص. 31-50.
  18. فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه فاطمه شایسته پیران و دیگران، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
  19. فوزی، یحیی؛ رمضانی ملیحه. (1388). طبقه متوسط جدید و تأثیرات آن در تحولات بعد از انقلاب اسلامی در ایران، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 17، 28-11.
  20. نوذری، عزت‌الله. (1380). تاریخ احزاب سیاسی در ایران، شیراز: نوید.
  21. ب) منابع انگلیسی
  22. Fairclough, N. (1992). Discourse and Social Change, Cambridge: Polity press, Vol. 73.
  23. Fairclough, N. (2001a). Language and power, Pearson Education.
  24. Fairclough, N. (2001b). Critical discourse analysis as a method in social scientific Research, Methods of critical discourse analysis, 2001, available on: books.google.com
  25. ج) نشریات
  26. احمد پورنجاتی، روزنامه انتخاب، 28 و 30 مردادماه 1378.
  27. احمد پورنجاتی، هفته‌نامه ارزش‌ها، شماره‌ی 5.
  28. بیانیه‌ی اعلام موجودیت جمعی از کارگزاران سازندگی، روزنامه همشهری، 12/12/1374.
  29. خط‌مشی و اصول کلی برنامه‌های دولت یازدهم، روزنامه‌ی اطلاعات، 16/5/1392.
  30. روزنامه‌ی عصر آزادگان، ویژه‌نامه، بهمن 1378.
  31. عزت‌الله سحابی، روزنامه‌ی اطلاعات، 28/6/1358.
  32. محمد محمدی ری‌شهری، روزنامه‌ی اطلاعات، 17/7/1375.
  33. محمد محمدی ری‌شهری، هفته‌نامه‌ی ارزش‌ها، شماره‌ی 1.
  34. محمد محمدی ری‌شهری، هفته‌نامه‌ی ارزش‌ها، شماره‌ی 7.
  35. محمد محمدی ری‌شهری، روزنامه‌ی سلام، 30/2/1375.
  36. نهضت آزادی، تحلیلی از شرایط امروزی انقلاب اسلامی ایران و نقد نیروهای درون انقلاب، روزنامه‌ی میزان، 28/3/1358.
  37. د) منابع اینترنتی
  38. حزب اعتدال و توسعه، بیانیه تأسیس، 11/10/1378، قابل دسترسی در: www.hezbet.ir.
  39. حزب اعتدال و توسعه، منشور توسعه اعتدالی، 15/8/1394، قابل دسترسی در: www.hezbet.ir.
  40. حزب توسعه و عدالت، بیانیه درباره دولت ائتلافی، 12/12/1387، قابل دسترسی در: www.aftabnews.ir.
  41. حسین موسویان، جریان تأسیس حزب اعتدال و توسعه، 11/11/1392، قابل دسترسی در: www.hezbet.ir.
  42. محسن رضایی، بیانیه حضور در انتخابات، 9/2/1388، قابل دسترسی در: www.tabnak.ir.
  43. محسن رضایی، متن نامه محسن رضایی به سران قوا و احزاب درباره طرح دولت ائتلافی، 23/9/1387، قابل دسترسی در: www.toseevaedalat.ir.
  44. نهضت آزادی، بیانیه احساس خطر و پیشنهاد‌ها به رهبری و دولت‌مردان و مردم، 24/03/1360، قابل دسترسی در: mizankhabar.net/asnad.