,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 باعث ایجاد تحولی عمیق و اساسی در روابط ایران و آمریکا شد. تحت تأثیر تحول یادشده، آمریکا جایگاه سابق خود بهعنوان فعالترین کشور در عرصه ی سیاست خارجی ایران را از دست داد. در این میان، موضوعاتی چون حقوق بشر، اشاعه ی سلاح های هسته ای، برنامه ی موشکی و سیاست منطقه ای ایران در کانون مناقشات دو طرف قرار داشته است. حقوق بشر بخش قوام یافته ی حقوق بین الملل بوده که ساختاری نهادی دارد و جزء لاینفک کنش و واکنش های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سراسر جهان است. کشورها برای ترویج و حمایت از حقوق بشر آن را پذیرفته و متعهد به حمایت از آن شده اند. برداشت و تلقی متفاوت ایالات متحده ی آمریکا و جمهوری اسلامی ایران از مقولات قدرت و هویت بر تمایزات و اختلافات دو طرف در حوزه ی مسائل حقوق بشری شکل داده است. در این ارتباط، مقاله ی حاضر درصدد پاسخ به این پرسش اصلی است که مناقشه ی حقوق بشری ایران و آمریکا در پرتو کدام سازه های نظری و تحلیلی قابل تبیین است؟ برای پاسخ به این پرسش اصلی و دستیابی به اهداف پژوهش، این جستار با استفاده از روش تحلیل گفتمان و استناد به گزاره های نظری سازه انگاری و نئورئالیسم، به دنبال بررسی تأثیرات هویت و قدرت بر رفتارهای سیاسی دو کشور است. یافته های پژوهش نشان می دهد که دو کشور در منازعه ی حقوق بشری خود به تناسب شرایط از دو محور قدرت یا هویت بهره گرفته اند.
- الف) منابع فارسی
- احمدی، ساسان. (1396). سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران با تمرکز بر حقوق بشر از منظر پراگماتیسم، پایان-نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز.
- اطاعت، جواد. (۱۳۸۸). ایران و آمریکا؛ رویارویی یا تعامل، فصلنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره ۱۱ و ۱۲.
- اعلائی، مصطفی. (1397). استفاده ابزاری آمریکا از حقوق بشر برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی، خبرگزاری فارس، قابل دسترسی در https://www.farsnews.com/news/13970922000215/
- المن، کالین. (1392). واقعگرایی، در پل دی. ویلیامز، درآمدی بر بررسیهای امنیت، ترجمه علیرضا طیب، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- آقایی، سید داود؛ براتی، رضا. (1389). تأملی بر سیاست خارجی حقوق بشری آمریکا (با نگاهی به سیاست آمریکا در قبال ایران)، فصلنامه سیاست، دورهی 40، شمار 1.
- تاجیک، محمدرضا؛ رمضاننژاد، جواد. (1393)، تحلیل گفتمان تلویزیون بیبیسی فارسی درباره جنگ عراق با ایران، فصلنامهی رسانه، سال 25، شماره 1، صص 20-5.
- تاراسنکو، پاول. (1397). خروج آمریکا از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، ترجمه شادی اصغری، عصر دیپلماسی.
- چرنوف، فرد. (1388). نظریه و زبرنظریه در روابط بینالملل؛ مفاهیم و تفسیرهای متعارض، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
- رستمی، فرزاد؛ غلامی حسنآبادی، مسلم. (1395). علل تداوم مناقشهی ایران و آمریکا پس از توافق هستهای، فصلنامه سیاست جهانی، دورهی پنجم، شمارهی دوم، صص 242-209.
- ساداتینژاد، سید مهدی؛ ترکارانی، افشین. (1393). بررسی مناقشهی انقلاب اسلامی ایران و آمریکا در مباحث حقوق بشر بر اساس رهیافت رئالیسم و سازهانگاری، فصلنامهی پژوهشهای انقلاب اسلامی، شمارهی 11، صص 80-61.
- ستوده، محمد؛ ابیا، حمید. (1391). مطالعهی حقوقی چالشهای حقوق بشری آمریکا و ایران، فصلنامه مطالعات حقوقی دولت اسلامی، سال اول، شماره دوم، صص 106-67.
- سریعالقلم، محمود. (1397). ریشه اختلافات ایران و آمریکا، فکری - فلسفی است/هستهای ظاهر قضیه است، خبرگزاری ایسنا.
- سیمبر، رضا. (1383). حقوق بشر در نظام بینالملل، رشت: انتشارات دانشگاه گیلان.
- سیمبر، رضا. (1389). سیاست خارجی آمریکا و تحریمهای جدید علیه جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه دانش سیاسی، سال ششم، شمارهی دوم، صص 107-138.
- شریفیطرازکوهی، حسین؛ امیدزمانی، محسن. (1392). افزایش احترام به حقوق بشر در پرتو مکانیسم؛ بررسی ادواری جهانی، فصلنامهی روابط خارجی، سال پنجم، شماره 2.
- صبوری، ضیاءالدین. (1390). قدرت نرم آمریکا در حوزهی سیاست خارجی و امنیتی (مبانی، تحولات و پیامدها)، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
- طالعیحور، رهبر علی امیدی؛ بصیری، محمدعلی. (1395). عوامل هویتی تعارض در روابط جمهوری اسلامی ایران و ایالاتمتحده آمریکا، فصلنامهی مطالعات انقلاب اسلامی، سال سیزدهم، شماره 45.
- فولادی، بهروز. (1395). بررسی راهبردهای ایران در برابر استراتژی آمریکا در منطقه خلیجفارس در دهه 90، تحقیقات جدید در علوم انسانی، سال دوم، شمارهی چهارم، صص 66-47.
- قاسمی، فرهاد. (1391). اصول روابط بینالملل، تهران: نشر میزان.
- قوام، عبدالعلی. (1388). روابط بینالملل، نظریهها و رویکردها، تهران: سمت.
- قوام، عبدالعلی. (1393). کاربرد نظریههای روابط بینالملل: سیاست بینالملل در عرصهی تئوری و عمل، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
- کیوان حسینی، سیداصغر؛ جمعهزاده، راحله. (1390). سیاست دموکراسیسازی در کابینههای بعد از جنگ سرد آمریکا، فصلنامهی سیاست دفاعی، سال 20، شمارهی 77.
- گلشنپژوه، محمودرضا. (1388). عفو بینالملل، دیدهبان حقوق بشر و وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران: یک ارزیابی از تعامل دوجانبه، فصلنامه روابط خارجی، سال اول، شمارهی چهارم، صص 182-163.
- مشیرزاده، حمیرا. (1384). تحول در نظریههای روابط بینالملل، تهران: سمت.
- مشیرزاده، حمیرا. (1391). نظریه سازهانگاری متعارف و پژوهش در روابط بینالملل استلزامات پژوهشی، دو فصلنامهی سیاست نظری، شماره 12، صص 20-1.
- موسوی، سید فضلالله؛ جوکار، فضلالله؛ محمدی، عمران. (1393). تحریمهای یکجانبهی آمریکا علیه ایران: تناقض در رفتار و کردار و سیاستزدگی حقوق بشر، فصلنامهی پژوهش حقوق عمومی، سال 16، شمارهی 44.
- موسویان، سید حسین. (1394)، ایران و آمریکا؛ گذشتهی شکستخورده و مسیر آشتی، تهران: تیسا.
- نظری، علیاشرف؛ صحرایی، علیرضا. (1394). هستیشناسی رهیافت سازهانگاری و بازخوانی چشماندازهای تحلیلی آن: دیرینهشناسی مناظرههای فکری، فصلنامهی روششناسی علوم انسانی، سال 21، شمارهی 83، صص 92-63.
- نیلی، هادی. (1396). حقوق بشر در سیاست خارجی ترامپ؛ «اول آمریکا، بعد ارزشها، بیبیسی فارسی، قابل دسترسی در: http://www.bbc.com/persian/world-features-39970737
- ب) منابع انگلیسی
- Carrdoso, Fernanden Henrique. (2000). An Age of Citizenship, Foreign Policy, No. 119.
- Congressional Research Service Report. (2009). U.S. Opinion on Human Rights, Available on: www.cfr.org/public_opinion
- Etzioni, Amitai. (2011). Obama’s Implicit Human Rights Doctrine, Human Rights Review, Vol. 12, No. 1.
- Felci, Vittorio. (2017). A Cumulative Image Problem: Human Rights and US Foreign Policy towards Iran in the Seventies, An Interdisciplinary Journal Of Middle East Studies, Vol. 2, N0. 1.
- Huntington, Samuel P. (1993). Clash of Civilizations, Foreign Affairs, No. 72.
- Garver, John. (2007). China and Iran: Ancient Partners in a Post-Imperial World, Seattle: University of Washington Press.
- Gregory, D. Johnston; R. Pratt, G.; Watts, M.; Whatmore, S. (2009). The Dictionary of Human Geography, 5th Edition, Wiley-blackwell Publishing, A Catalogue record for this book is available from the British Library.
- katzman, Kenneth. (2017). Iran: Politics, Human Rights, and U.S. Policy, Congressional Research Service Report, RL32048.
- Nye, Joseph. (2004). Hard Power, Soft Power, and The War on Terrorism, in: David Held and Mathias Koenig; Archibugi, American Power in the 21st Century, Cambridge and Malden: Polity.
- Pompeo, Michael R. (2019). Remarks on the Release of the 2018 Country Reports on Human Rights Practices, available on: https://usoas.usmission.gov/remarks-on-the-release-of-the-2018-country-reports-on-human-rights-practices/
- Price, Richard; Reus-Smit, Christian. (1998). Dangerous Liaisons?: Critical International Theory and Constructivism, European Journal of International Relations, Vol. 4, No. 3.
- Wainwright, Elsina. (2018). Human rights and the Trump Administration, Available at: https://www.ussc.edu.au/analysis/human-rights-and-the-trump-administration
- Waltz, Kenneth. (1979). Theory of International Politics, first edition, New York: Random House.
- Wendt, Alexander. (1992). Anarchy is what States Make of it: The Social Construction of Power Politics, International Organization, Vol. 46, No. 2.