مؤلفه‌های تداوم‌بخش هویت ایرانی پس از حمله اعراب

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان

چکیده

با ورود اسلام به ایران، پیوندی بین مؤلفه‌های هویتی تمدن ایرانی و آموزه‌های اسلامی برقرار شد و حاصل آن، ساختار هویتی جدیدی بود که مجال تداوم هویت ایرانی را در چارچوبی تازه ­تر فراهم می‌آورد. اسلام اگرچه با تهاجم اعراب وارد ایران شد، ایرانیان عناصر فرهنگ وارداتی را از صافی عقلانیت گذراندند و بین اعراب و اسلام تمایز قائل شدند. در پاسخ به این سؤال که چه ظرفیت‌هایی در تمدن ایرانی و آموزه‌های اسلامی موجب تداوم هویت ایرانی پس از حمله اعراب به ایران شد، می‌توان به برخی مؤلفه‌های هویتی در اسلام و برخی پیش‌زمینه‌ها در تمدن ایرانی اشاره کرد. پژوهش حاضر به‌منظور نشان دادن ظرفیت‌های تداوم هویت ایرانی پس از ورود اسلام به ایران، با روش پژوهش تاریخی، مؤلفه‌ها و پیش‌زمینه‌های تداوم هویت ایرانی را پس از حمله اعراب احصا، توصیف و تحلیل کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Persistent Components of Iranian Identity after the Arab Invasion

نویسندگان [English]

  • Mosaddegh Ganjkhanlou 1
  • Hamid Ahmadi 1
  • Mohammad Bigdeli 2
1 Tehran University
2 Azad Islamic University, Zanjan
چکیده [English]

Political philosophy, in spite of its importance in contemporary times, has been criticized for reasons such as abstract approach or other environmental factors. In recent decades, congregations, neo-pragmatists and postmodernists have each criticized the utopian and unrealistic approach of the past political philosophy and defending the necessity of rethinking and adopting the modern components. Based on this condition, this article wants to answer the question of "what are the coordinates of contemporary political philosophy"? The hypothesis is that political philosophy has removed its utopian character which means it has come close to the theory of "life and practice" instead of the "theory of truth". Some of the utopian features are, according to the conditional-state situation, pragmatic rotation, the practice of dialogue, and also the focus on the category of justice. The present article is in the critical normative framework and written in an analytical-descriptive manner.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Micro-utopia
  • Political Philosophy
  • Normativism
  • Dialogue
  • justice

مراجع

  1. الف) منابع فارسی
  2. احمدی، حمید. (1382). هویت ملی ایرانی در گستره تاریخ، تهران: فصلنامه مطالعات ملی، سال چهارم، شماره اول، صص 9-45.
  3. احمدی، حمید. (1383). دین و ملیت در ایران: همیاری یا کشمکش؟ در حمید احمدی (گردآورنده)، ایران: هویت، ملیت، قومیت، تهران، موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، صص، 114-53.
  4. احمدی، حمید. (1395). هویت ایرانی از دوران باستان تا پایان پهلوی، تهران: نشر نی.
  5. اشپولر، برتولد. (1369). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمه جواد فلاطوری، جلد اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  6. اشپولر، برتولد. (1369). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمه مریم میراحمد، جلد دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  7. اکبری، امیر. (1386). برامکه و عوامل نزاع دیوانسالاران ایرانی و عرب در عهد هارون عباسی، پژوهش‌نامه تاریخ، سال دوم، شماره هفتم. صص 25-41.
  8. بال‌افکن، سیداسداله. (1387). علل اسلام آوردن لایه‌های اجتماعی ایران، فصلنامه آموزش تاریخ، دوره دهم، شماره یک، صص 31-25.
  9. برومر، وینسنت. (1381). سنت، تغییر و حفظ هویت، هفت‌آسمان، شماره 12 و 13، صص 29-49.
  10. برومنداعلم، عباس. (1388). نقش کرتیر در تحولات آیین زرتشت در عهد ساسانیان، فصلنامه فروغ وحدت، سال پنجم، شماره 18، صص 61-55.
  11. بیات، نادر. (1367). تورانیان؛ از پگاه تاریخ تا پذیرش اسلام، تهران: نشر ایرانشهر.
  12. بیگدلو، رضا. (1396). تحلیل تاریخی کارکرد حس مکان در ایجاد و تداوم هویت ایرانی، فصلنامه مطالعات ملی، سال هجدهم، شماره 3، صص 22-42.
  13. پطروفشسکی، ایلیاپاولویچ. (1363). اسلامی در ایران؛ از هجرت تا پایان قرن نهم هجری، ترجمه کریم کشاورز، چاپ هفتم، تهران: انتشارات پیام.
  14. پیرنیا، حسن. (1308). ایران قدیم: تاریخ مختصر ایران از آغاز تا انقراض ساسانیان، تهران: انتشارات اساطیر.
  15. تهامی، مرتضی؛ کاویانی‌راد، مراد. (1392). حکومت جهانی در تصور ژئوپلتیک ایران باستان، فصلنامه ژئوپلتیک، سال نهم، شماره سوم، صص 117-139.
  16. جعفریان، رسول. (1385). تاریخ ایران اسلامی (دفتر اول) از پیدایش اسلام تا ایران اسلامی، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
  17. جفری، آرتور. (1386). واژه‌های دخیل در قرآن مجید، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران: انتشارات توس.
  18. حقیقت، عبدالرفیع. (1384). حکومت جهانی ایرانیان: از کوروش تا آریوبرزن، تهران: انتشارات کومش.
  19. خاکرند و زردشت. (1390). جشن‌های ایرانی در دوره اول عباسی (132_232 ق)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، فصلنامه جستارهای تاریخی، سال دوم، شماره دوم، صص 23-41.
  20. خرمشاد، محمدباقر؛ اسلامی، روح‌اله. (1392). فراز و فرود حکومت‌مندی در عصر ساسانیان؛ مطالعه موردی: نامه تنسر، عهد اردشیر، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، سال چهارم، شماره دوم، صص 26-1.
  21. دریایی، تورج. (1382). تاریخ و فرهنگ ساسانی، ترجمه مهرداد قدرت دیزجی، تهران: انتشارات ققنوس.
  22. دیلم صالحی، بهروز. (1385). اسطوره و حماسه، دو بنیاد هویت ایرانی، تهران: موسسه مطالعات ملی، شماره 27، صص 3-24.
  23. رضایی، رمضان؛ بیات، علی؛ موسوی، سیدجمال. (1389). نقش دبیران ایرانی در تأسیس و تکوین دیوانسالاری اسلامی در قرن اول هجری، پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی، سال چهل و سوم، شماره یکم، صص 43-55.
  24. رضایی، عبدالعظیم. (1381). تاریخ تمدن و فرهنگ ایران، تهران: انتشارات در.
  25. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1353). نه شرقی، نه غربی، انسانی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  26. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1368). تاریخ مردم ایران؛ ایران قبل از اسلام، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  27. شایگان، داریوش. (1371). هانری کربن؛ آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، ترجمه: باقر پرهام، تهران: انتشارات آگاه.
  28. عبدالرفیع، حقیقت (رفیع). (1355). اعتقاد و دلبستگی عمیق ایرانیان به آیین کهن ملی: نهضت ایرانیان در نقل و ترجمه کتب، مجله گوهر، شماره 41، صص 417-421.
  29. فیاضی، مسعود. (1391). ماهیت احکام امضایی (از رهگذر بررسی تطبیقی آرای مرحوم محقق اصفهانی و امام خمینی)، فصلنامه حقوق اسلامی، سال نهم، شماره 24، صص 218-193.
  30. قادری، حاتم. (1388). ایران و یونان: فلسفه در لابلای سیاست و در بستر تاریخ، تهران: انتشارات نگاه معاصر.
  31. قانعی‌راد، سیدمحمدامین. (1389). اسلام؛ دین شمشیر یا دین قلم؟، مجله آیین، شماره 30 و 31، صص 10-17.
  32. قدیانی، عباس. (1384). تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران در دوره ساسانیان، تهران: انتشارات فرهنگ مکتوب.
  33. کریستن‌سن، آرتور. (1377). ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران: انتشارات دنیای کتاب.
  34. گرجی، مصطفی؛ محمدی‌مبارز، حسین. (1393). بررسی تطبیقی سه شخصیت اسطوره‌ای-تاریخی کیخسرو، کوروش و ذوالقرنین، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، سال یازدهم، شماره 44. صص 197-167.
  35. محمدی، محمد. (1374). فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلامی و ادبیات عربی، تهران: انتشارات توس.
  36. محمودآبادی، سیداصغر. (1383). نقد و بررسی سیر سقوط ساسانیان، فصلنامه تاریخ در آیینه پژوهش، سال اول، شماره دوم.
  37. مفتخری، حسن؛ رجبلو، علی؛ ساسان‌پور، شهرزاد. (1387). تأثیر اصلاحات خسرو انوشیروان بر قشربندی اجتماعی ایران در عصر ساسانیان، فصلنامه علوم انسانی، سال هفدهم، شماره 71، صص 121-85.
  38. ممتحن، حسینعلی. (1370). نهضت شعوبیه؛ جنبش ملی ایرانیان در برابر خلافت اموی و عباسی، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری انتشارات امیرکبیر.
  39. یزدان‌پرست، حمید. (1386). ذوالقرنین یا کوروش در متون مذهبی، نشریه اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 242-241، صص 89-70.
  40. ب) منابع عربی
  41. آلوسی، محمود بن عبدالله. (1420 ق). تفسیر روح‌المعالی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  42. طبرسی، فضل بن حسن. (1415 ق). مجمع‌البیان، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات بیروت.
  43. ج) منابع انگلیسی
  44. Foltz, R. (2011). Zoroastrians in Iran: What Future in the Homeland?, The Middle East Journal, 65(1), 73-84.
  45. Litvinsky, B. A.; A. H. Jalilov; A. I. Kolesnikov. (1996). The Arab Conquest, in B. A. Litvinsky (ed), History of Civilizations of Central Asia 3: The Crossroads of Civilization, AD 250 to 750, Paris: UNESCO, 449-72, on 470.
  46. Shapira, D. (2002). Zoroastrian sources on black people, Arabica, 49(1), 117-122.
  47. Stepaniants, M. T. (2002). The encounter of Zoroastrianism with Islam, Philosophy East and West, 52(2), 159-172.‏
  48. Turner, B. S. (1998). Weber and Islam, Vol. 7, Psychology Press.
  49. Weber, M. (1963). The Sociology of Religion, Translated by Ephraim Fischoff, Beacon Press.
رهیافت‌های سیاسی و بین ‌المللی
دوره 11، شماره 2
تیر 1397
صفحه 132-159

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار